________________
૩૮
શ્રી સંધ સપ્તતિકા- ભાષાંતર. આઠ મહાપ્રતિહાર્યરૂપ પૂજાને ચગ્ય હોય તે અને કહેવાય છે. કહ્યું છે કે
"अरहंति वंदणनमंसणाणि अरहंति पूयसकारं । सिद्धिगमणं च अरहा अरहंता तेण वुच्चंति ॥१॥"
“વંદન, નમસ્કાર, પૂજાસત્કાર અને સિદ્ધિગમનને વેગ્ય હવાથી અરિહંત અહંન કહેવાય છે.”
અથવા કટ (સાદડી) કુટિ (ઓરડી) વિગેરે સ્થળમાં પણ અખલિત નિરાવરણ કેવળજ્ઞાનવડે જગતના સમસ્ત ભાવ જેનાર હોવાથી જેનાથી કાંઈપણ ગુપ્ત (છાનું) નથી, તેથી તે અરહા, અથવા રથ વિગેરે સકલ પરિગ્રહ જેને નથી તે અર્થ ઉપરથી અરહ, અથવા કઈ પણ સ્વજનાદિમાં સંગ નહિ પામતા તે અરહનું અથવા “દ ચાર ધાતુને નયપૂર્વક પ્રયોગ કરવાથી રાગ, દ્વેષાદિના કારણ ભૂત મનહર અથવા અનિષ્ટ વિષના સંસર્ગમાં પણ વિતરાગ વિગેરે નિજભાવને ત્યાગ ન કરનાર અરહન વીતરાગ દેવ કહેવાય છે, તથા મોક્ષમાર્ગને સાધનારા ઉત્તમ સાધુઓ ગુરૂ તથા જિનેશ્વર પરમાત્માએ રચેલે આગમ એ ત્રણ જિનેશ્વરની આજ્ઞા આરાધવામાં સાવધાન એવા મારે પ્રમાણ તત્ત્વરૂપ છે. ઈત્યાદિ (અહિં આદિ શબ્દથી ઉપશમ, સંવેગ વિગેરે સ્વરૂપવાળે) મિથ્યાત્વાદિ કલંકરૂપી કિચડથી રહિત શુભ ભાવ (તત્વને અધ્યવસાય) સમ્યકત્વ છે. એમ ત્રિભુવનના ગુરૂ તીર્થકરે ફરમાવે છે. ૧૩
હવે સમ્યકત્ત્વની દુર્લભતાને પ્રકટ કરતા કહે છે – लब्भइ सुरसामित्तं, लब्भइ य पहुत्तणं न संदेहो । vi નીર ના નમે, સુરથ વસમાં II ૨૪ .
ગાથાર્થ–દેવનું સ્વામિત્વ અને મનુષ્યનું સ્વામિત્વ તે મેળવી શકાય છે. એમાં સંદેહ નથી, પરંતુ ફક્ત ચિંતામણિરત્ન સમાન દુર્લભ સમ્યકત્વ પામી શકાતું નથી. ૧૪
વ્યાખ્યાર્થ–પુણ્યના પ્રભાવથી દેવેનું સ્વામિપણું અથાત્ ઇંદ્રપણું કહ્યું છે કે
