________________
૧૦૬
થો સંબંધ સાતિકા-ભાષાંતર પાપોને શાંત કરનાર શ્રમણ (સાધુ) થયે અને તપ, ચરણ, કરણ, સ્વાધ્યાય, સકથાને આચરતે, પ્રમાદરહિત થઈ વિકથાથી વિરક્ત ચિત્તવાળો બની અનુક્રમે સુખ પામે.”
આવી રીતે વિકથાઓ કરનારા પ્રાણીઓને અસહ્ય અનંત દુ:ખો પ્રાપ્ત થાય છે, એમ જાણું ભવ્ય મનુષ્યોએ નિરંતર વૈરાવ્યાદિથી વિભૂષિત કર્મબંધના કારણથી રહિત એવી સકથાઓ જ બોલવી જોઈએ.
આ દેખાતે વડે પૂર્વે જણાવેલ પાંચ પ્રમાદે સેવવામાં આવ્યાથી આત્માને સંસારમાં પાડે છે, સંસારરૂપી સાગરના તીર પર પહોંચેલા છે પણ પ્રમાદને વશ થયા છતાં ફરીથી સંસારવૃદ્ધિ કરે છે, એ કથનને સાર છે.
- તેમાં પ્રમાદ-પ્રમત્તતા અર્થાત્ સદુપયેગને અભાવ એવો અર્થ જાણવો. મદ્ય વિગેરે પાંચે પ્રમાદના કારણરૂપ હોવાથી પ્રમાદજ કહી શકાય. અન્ય વિદ્વાનોએ પણ કહ્યું છે કેकेवलं रिपुरनादि मान यं, सर्वदैव सहचारितामितः । यः प्रमाद इति विश्रुतः परा-मस्य वित्त शठकुण्ठिताम् ॥१॥ यत् करोति विकथाः प्रथावतीर्यत् खलेषु विषयेषु तृप्यति । सुप्रमत्त इव यद विचेष्टते, यन्न वेत्ति गुण-दोषयोर्भिदाम् ॥२॥ क्रुध्यति स्वहितदेशनेऽपि यद्, यच्च सीदति हितं विदन्नपि । लोक एष निखिलं दुरात्मनस्तत् प्रमादकुरिपोर्विजृम्भितम् ॥३॥ इत्यवेत्य परिपोष्य पौरुषं, दुर्जयोऽपि रिपुरेष जीयताम् । यत्सुखाय न भवन्त्युपेक्षिता व्याधयश्च रिपवश्च जातुचित् ॥४॥"
ભાવાર્થ-જે પ્રમાદ એવા નામથી પ્રખ્યાતિ પામેલ છે, તે અનાદિકાળથી સર્વદા સહચારિણાને પ્રાપ્ત થયેલે સર્વથા દુશ્મન છે; એ પ્રમાદરિપુની તીણ શઠતાને તમે જાણો.
આ લેક જે વિસ્તારવાળી વિકથાઓ કરે છે, જે દુષ્ટ વિષયમાં વૃદ્ધિ પામે છે, જે અત્યંત પ્રમત્તની જેમ વિરૂદ્ધ ચેષ્ટાઓ કરે છે, જે ગુણ અને દેષન ભેદ જાણતા નથી, પોતાના હિતનું કથન કરતાં પણ જે કોધ કરે છે, વળી જે હિત જાણતા છતાં પણ નષ્ટ થાય છે, તે સઘળું દુરાત્મા પ્રમાદ-મનનું આક્રમણ જાણવું.
