Panchvastu

SR No.: 022091
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 14

પંચવસ્તક ઉપર પ્રમાણે વાદીએ બાળ અને યૌવનવયની દીક્ષા નિષેધ કરી ફકત વૃદ્ધાવસ્થાની જ દીક્ષા ગ્ય ગણી, તેને ઉત્તર શાસ્ત્રકાર જણાવે છે –
भण्णइ ५७, तक्कम्म ५८, गय ५९, जोवण ६०, जा ६१, संभा ६२, कम्मा १३, તા ૧૪ વિદ્યા છે, અને અમા ફક, ન્હાની અવસ્થા કર્મના ક્ષપશમથી થવાવાળા ચારિત્રની સાથે શું વિરેાધી છે કે જેથી બાલ્યાવસ્થામાં દીક્ષાને ચગ્ય નથી એવો કદાગ્રહ પકડાય છે, કેમકે ચારિત્રમોહનીયકર્મને ક્ષયે પશમ શુભ પરિણામથી થાય છે, પણ વયને લીધે થતો નથી, માટે લઘુત્રય અને ચારિત્રને કેઈપણ રીતે વિરોધ નથી. વળી કેટલાક વૃદ્ધપુરુષો પણ દુર્ગતિમાં લઈ જનારા કાને બાળકની માફક આચરે છે, અને ભાગ્યશાળી જુવાન અવસ્થાવાળા છતાં પણ કાર્યને કરતા નથી, તેથી યૌવન અવસ્થા અકાર્ય કરાવેજ છે એમ કહી શકાય નહિ. ખરી રીતે નિર્વિકપણું એજ જુવાની છે અને તત્વથી નિર્વિકપણાને અભાવ એટલે વિવેક આવે તેજ જીવાનીનું ઉલ્લંઘન છે અને તે વિવેકનો કોઈ દિવસે પણ જિનેશ્વરએ નિષેધ કર્યો નથી. શંકા કરે છે કે જે અવિવેકનો નિષેધ જ નથી તે આઠ વર્ષની વયને નિયમ કેમ કર્યો? ઉત્તરમાં જણાવે છે કે આઠથી ઓછી ઉમરવાળો બાળક લોકોને પરાભવનું સ્થાન થાય એ વિગેરે અનેક કારણે પૂર્વે જણાવેલાં છે તેથી નિષેધ કરે છે. વળી બાળક અને યુવાને ભવિષ્યમાં દષની સંભવનાવાળા છે એમ જે કહ્યું તે પણ યોગ્ય નથી, કારણ કે લાંબા કાળ સંસારી થઈને વૈરાગી થએલામાં પણ દોષની સંભાવના સરખી જ છે. વળી કમેનું આગેવાન એવું મોહનીયકર્મ તે વેદના નારા સુધી હે છે માટે ચરમશરીરી છે પણ સંભાવનીય દેષવાળા ગણાય, અને તેથી વાદીના હિસાબે નવમાં અનિવૃતિબાદરગુણસ્થાનકથી પહેલાં દીક્ષા આપવી જોઈએ નહિ, અને દીક્ષા વગર નવમે ગુણઠાણે જીવનું જવું થાય પણ નહિ, માટે સંભાવનીયષથી દીક્ષા નિષેધનારને વિષમદશામાં જવું પડશે. ચિરકાળ સંસાર અનુભવ્યો હોય તે દેશની સંભાવના વગરના હોય એમ જે કહ્યું તે પણ બાળ અને યૌવનની દીક્ષામાં સરખું જ છે, કેમકે વિષયના પ્રસંગથી રહિત એવા ઘણાએ બાળબ્રહ્મચારી હોય છે, વળી વિકારો અભ્યાસથી વધવાવાળા છે, અને તે વિષયનો અભ્યાસ અથબપ્રવૃત્તિનું કારણ છે, માટે વિષયથી સર્વથા દૂર રહેલા વધારે સુંદર છે,વળી પુરુષાર્થ સંબંધી થએલ વાડીને કથનને ખંડન કરતાં કહે છે –
धम्म ६७, असहो ६८, अन्नम् ६९, मोक्रवो ७०, तह ७१, इयरे ७२, तम्हा ७३,
વળી વાદીએ બાલબ્રહ્મચારીમાં દોષે જણાવ્યા તે પણ કહેવા માત્ર છે, કેમકે વિષયમાં પ્રવતેલાને તે સ્મૃતિ આદિ અત્યંત દુષ્ટ દેશે સહેજે થાય છે અને બાલબ્રહ્મચારીને જિનેશ્વરના વચનથી બુદ્ધિ ભાવિત થવાથી તેમજ વિષયનું અજ્ઞાનપણું હોવાથી તે કૌતુકાદિ દોષ થતાજ નથી તેથી એ વાત સિદ્ધ થઈ કે જઘન્યથી અણ વર્ષની વયવાળા પણ ગ્ય છે અને ઉત્કૃષ્ટથી અત્યંત વહ ન થાય ત્યાં સુધી એગ્ય છે, પણ સંસ્તારક શ્રમણ તે અત્યંત વૃદ્ધ પણ થઈ શકે.