Panchvastu

SR No.: 022091
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 13

ભાષાંતર
વૈવક્રિયાનું દષ્ટાંત સમજાવે છે--
મહ ક૭, તા ૪૮, બિન ક૨, જેમ જગતમાં જે વૈદ્ય અસાધ્ય વ્યાધિની દવા કરવા જાય તે વૈદ્ય પિતાના આત્માને તેમજ રોગીઓને દુખમાં પાડે છે, તેવી રીતે ધર્મવૈવ જેવા આચાર્ય અસાધ્ય ભવરગવાળાઓને ભાવરિયા જેવી પ્રવ્રજ્યામાં જોડે તેમને પણ આજ ઉપમા લાગુ થાય. જોકે આ જગતમાં જૈનશાસનની ક્રિયાથી કોઈ પણ અસાધ્ય નથી, પણ જે જીવે તે દીક્ષા દેવાને લાયક હોય તેઓ જ સાધ્ય તરીકે ગણાય, તેજ તત્વ છે. દીક્ષા દેવાને લાયક જીવની જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ અવસ્થા કહે છે –
૧૦ દીક્ષાને લાયક જીવોની અવસ્થાનું પ્રમાણ વીતરાગેએ જઘન્યથી આઠ વર્ષે અને ઉત્કૃષ્ટથી અત્યંત વૃદ્ધ ન થાય ત્યાં સુધી જણવેલું છે.
નિશીથચૂર્ણિ, પ્રવચનસારે દ્ધારટિપ્પણ, પ્રવચનસારે દ્વારવૃત્તિ, ધર્મસંગ્રહ વિગેરેમાં ગર્ભથી સાત વર્ષ પુરા થતાં પણ દીક્ષાની ગ્યતા માનેલી છે. વળી મેઘવિજ્યજી ઉપાધ્યાયે કરેલા “યુકિતપ્રબોધ ગ્રંથમાં તે ગુરુ મહારાજના ઉપદેશથી પ્રતિબધ પામનારાને માટે આ વયને નિયમ ગણે છે, અને તેથી ભવાંતરના અવધિજ્ઞાનવાળા, જાતિસ્મરણવાળા કે જેનકુલના સંસ્કારથી ભાવવાળા થએલા છ માટે આ નિયમ નથી.
આઠ વર્ષથી ઓછી ઉમરવાળાને દીક્ષા ન દેવામાં કારણ
તો ૯૨ આઠથી ઓછી ઉંમરવાળા બાળકો જગતમાં પરાભવનું સ્થાન બને અને ઘણા ભાગે આઠથી ઓછી ઉમરવાળાને ચારિત્રના પરિણામ પણ હોય નહિ, ગારિયાની અંદર વાસ્વામીના વૃત્તાંતમાં છ મહિનાની દીક્ષાનું કથન તે કોઈ વખત બનવાવાળા બનાવને જણાવનારું છે, બાળદીક્ષા બાબતે શંકા કરે છે --
શેર ૯૨, અને વરૂ, વિર ૧૪, ધર્મ , તા ૨૬, કેટલાક કહે છે કે જે તમે આઠ વર્ષની વયવાળા બાળકોને દીક્ષા લાયક ગણ્યા છે તે અયોગ્ય છે, કારણ કે તે અવસ્થામાં પણ બાળકપણું હોવાથી તે ચારિત્રને યોગ્ય નથી. વળી કેટલાક યૌવન અવસ્થા ગયા પછી જ થતી દીક્ષાને યોગ્ય માને છે કારણ કે લઘુવયવાળાઓને ભવિષ્યમાં દેષ થવા સંભવ છે અને યૌવન અવસ્થામાં વિષય સેવન પછી થએલાઓ વિષયબુદ્ધિથી રહિત હેવાથી દીક્ષાને મુખે પાળે છે, અને તેના ચારિત્રમાં વિરાધનાની શંકા પણ રહેતી નહિ, વળી લેકામાં જે ધમ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એમ ચાર પુરુષાર્થ કહેવાય છે તે પણ બધા પોતપોતાને વખતે આદરવાજ જોઈએ, તેથી પણ દીક્ષા વૃદ્ધપણામાંજ લાયક ગણાય. વળી બાળદીક્ષિતને કૌતુકથી કામ સેવવાની ઈચ્છા, ની પ્રાર્થના, બળાત્કાર વિગેરે પણ દે થવાનો સંભવ છે, તે સર્વ દોષે વૃધ્ધાને દીક્ષા આપવાથી નથી લાગતા.