Page Text
________________
બાળમંદિરના વિદ્યાથીને જેમ ઘર છોડવું આકરું લાગે છે ને શિક્ષણ લેતાં તે ચંચળ ને અસ્થિર હોય છે. છતાં કાળાંતરે એ જ બાળક સ્થિરતાપૂર્વક અભ્યાસ કરે છે. તેમ પ્રાથમિક આત્માથી જીવને ધર્મક્રિયામાં શરૂઆતમાં એકાગ્રતા ન આવે, કિયા પણ શુદ્ધ ન બને, એ સ્વાભાવિક છે, પરંતુ સમય જતાં, યથાર્થ રીતે ધર્મનું, તથા ક્રિયાનું સ્વરૂપ સમજતાં ને નિયમિત રીતે ધર્મકિયા કરતાં એ જરૂર ધમમાં તદાકાર બની શકે છે.
ધર્મકિયા સર્વ પ્રથમ સ્વને સુધારે છે. સ્વમાં એકાગ્ર-સ્થિર બનાવે છે ને પરવસ્તુઓથી અલિપ્ત કરે છે. પરંતુ એ સ્થિર ચિત્તે કરવામાં આવે તે જ. માટે અહીં અસ્થિર મનવાળાને કુલટા સ્ત્રીની સાથે સરખાવ્યા છે.
પરપુરુષમાં આસક્ત થયેલ સ્ત્રીને કુલટા કહેવામાં આવે છે. એ સતીપણાના અનુપમ સુખથી એ વંચિત રહે છે, અને જન્માંતરે પણ દુર્ગતિના મહાદુઃખને પામે છે. તેમ સ્વગુણમાં–સ્વસ્વભાવમાં સ્થિર ન થનાર પિતાની અંદરની આત્મરમણતાને છેડી ક્ષણિક સુખાકર્ષણને લીધે, પરવસ્તુઓમાં ભટકનાર અસ્થિર (મનવાળો) આત્મા સાચું હિત સાધી શકતું નથી.
અવંચક યિા (અંતરની સરળતા-નિમળતાથી–નિષ્કપટ ભાવે કરવામાં આવેલી ધર્મક્રિયા) થીજ અવંચક ફળ (મોક્ષફળ) મળે છે. કારણ અનુસાર જ કાર્ય થાય છે. એટલે જે મન, વચન અને કાયાની એકતા જળવાય, તે જ અવંચક કિયા શક્ય બને. એ એકતા લાવવા માટે અસ્થિર મનને કાબૂમાં લાવવું અનિવાર્ય બની જાય છે. ચિત્તની ચપળતા નિવારવા શ્રી વીતરાગપ્રભુની આજ્ઞા શિરોધાર્ય કરી,
માળાT ધખો ” એ ઉક્તિ અનુસાર શુદ્ધ શ્રદ્ધા અને નિશ્ચલતાપૂર્વક વર્તવું જરૂરી છે. સ્વછંદપણે ચાલવાથી કે મનને કાબૂમાં લીધા વિના કાયા કે વચનની શુદ્ધિ-નિર્દોષતા) સંભવી શકતી જ નથી. માટે જ તપ–જપ અને સંયમ જે અવિનાશી અક્ષય સુખને આપવા સમર્થ છે, તે ઈચ્છાનિધિ વગરના થતાં હોવાથી તે મેક્ષ સુખ આપી શકતા નથી. માટે જ વિચારવંત સુજ્ઞ યેગી પુરુષે અસ્થિરતાને ત્યજી સ્વ(આત્મ) સ્વભાવમાં સ્થિર થવું જોઈએ.
| SR No. | 022050 |
| Book Title | Sthirta |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Jitendravijay |
| Publisher | Navjivan Granthmala |
| Publication Year | |
| Total Pages | 22 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 3 MB |