________________
- યોગભેદ ષોડશક-૧૪ :
सालम्बनो निरालम्बनश्च योगः परो द्विधा ज्ञेयः। जिनरूपध्यानं खल्वाद्यस्तत्तत्त्वगस्त्वपरः ॥१॥
યોગ ૨ – પ્રકારે છે. સાલંબન અને નિરાલંબન. સાલંબન-સમોસરણમાં બિરાજમાન અરિહંત પરમાત્માનું ધ્યાન - તે સાલંબન ધ્યાન છે. નિરાલંબન - સિદ્ધ પરમાત્મા અથવા સિદ્ધ પરમાત્માનાં ગુણોનું ધ્યાન તે વિશેષાર્થ :સિદ્ધ પરમાત્માનું આઠ કર્મના ક્ષયથી ઉત્પન્ન (પ્રાપ્ત) થતાં આઠ
ગુણોનું ધ્યાન તે નિરાલંબન ધ્યાન છે....૧ अष्टपृथग्जनचित्तत्त्यागाद्योगिकुलचित्तयोगेन। जिनरूपं ध्यातव्यं योगविधावन्यथा दोषः ॥२॥
જિનેશ્વર પરમાત્માનું ધ્યાન કેવી રીતે કરવું તે કહે છે -
પૃથજન (સામાન્ય માણસો)નાં આઠ પ્રકારનાં ચિત્તને છોડીને યોગીકુળના ચિત્તની પરંપરાવાળા ચિત્તપૂર્વક, યોગક્રિયામાં જિનેશ્વરનું ધ્યાન કરવું. બીજી રીતે કરે તો દોષ લાગે છે....૨ खेदोद्वेगक्षेपोत्थानभ्रान्त्यन्यमुद्रुगासङ्गैः। युक्तानि हि चित्तानि प्रबन्धतो वर्जयेन्मतिमान् ॥३॥
આઠ પ્રકારનાં ચિત્ત આ પ્રમાણે છે :(૧) ખેદ - કામ કરતાં થાક લાગવો. (૨) ઉદ્વેગ - બેઠાં બેઠાં પણ કંટાળો આવવો. (૩) ક્ષેપ-મનને જુદી જુદી જગ્યાએ જોડવું (મનની ચંચળતા)
(૭૮)
(ધર્મનું અંજન કર્મનું મંજન)
