________________
૨૧–બંધદ્વાર મિથ્યાત્વાદિક હેતુઓ દ્વારા એ જીવવડે કરાય તે કર્મ. અને તે જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મોના પુદંગલને આત્માની સાથે ક્ષીરનીરની પેઠે સંબંધ થવો તેને બંધ કહે છે. રાગદ્વેષાદિકષાયસહિત જીવ રાગદ્વેષવિગેરે નિમિત્તદ્વારા કર્મને યેગ્ય પુદ્ગલે ગ્રહણ કરે છે. અને તે પુદ્ગલે જ્ઞાનાવરણદિરૂપે પરિણમે છે. તેને બંધ કહે છે. અને તે બધા પ્રકૃતિબન્ધ, સ્થિતિબન્ધ, રસબન્ધ અને પ્રદેશબધે એ રીતે ચાર ભેદ પડે છે. કર્મના ભિન્ન ભિન્ન સ્વભાવને પ્રકૃતિબન્ધ કહે છે. આત્માની સાથે કર્મને અમુકકાળ સુધી મર્યાદિત સંબંધ તે સ્થિતિબન્ધ, રસ એટલે કર્મમાં જ્ઞાનાદિગુણને ઘાત કરવાનું સામર્થ્ય તેમજ શુભાશુભ રૂપ ફળ આપવાનું સામર્થ્ય તે રસબંધ. અને આત્માની સાથે કર્મના પુદ્ગલેને ક્ષીરનીરની પેઠે સંબંધ થવો તેને પ્રદેશબંધ કહે છે. હર્વ તે કર્મના મુળ ભેદો આઠ અને ઉત્તર ભેદ
એકસો અઠ્ઠાવન ગણાવેલા છે. ૧ જ્ઞાનાવરણીય ૨ દશ નાવરણીય ૩ વેદનીય ૪ મેહનીય ૫ આયુષ્ય ૬ નામ ૭ ગોત્ર ૮ અંતરાય એ આઠ મુળ ભેદ છે. અને જ્ઞાનાવરણીય વિગેરેના પાંચ નવ વિગેરે ભેદ પડતાં એક અઠ્ઠાવન ભેદો પડી શકે છે.
