________________
( ૩૧૬ ).
ષિમંડલ વૃત્તિઉત્તરા
પછી કનકશ્રીએ સ્નેહ અને હાસ્યપૂર્વક કહ્યું. “ હું પ્રિયે ! આપ ગામકૂટા પુત્રની પેઠે જડ ન થાઓ, સાંભળે તેનું દ્રષ્ટાંત:-~~~
કાઈ એક ગામમાં ગ્રામફૂટ પુત્ર વસતા હતા. તેના પિતા મૃત્યુ પામેલા હાવાથી તેની માતા દારિદ્રતાને લીધે બહુ દુ:ખી હતી. એક દિવસ માતાએ રડતાં રડતાં પુત્રને કહ્યુ કે “ તું કેવા નીચ પુરૂષાના સરદાર છે ? જે તને હ ંમેશાં પારકી વાત વિના ખીનું કાંઈ પણ કામ નથી. નિત્ય ઉદ્યમ કરનારા ત્હારા પિતા તેા ઉદ્યમથીજ જીવતા અને તું તે હજી ખીલકુલ ઉદ્યમ કરતાજ નથી તેથી તને હું નીચ માણસાના અગ્રેસર કહું છું. તું યુવાન થયા છતાં કાઈ પણ ઉદ્યમ કરતા નથી તેા ઉદ્યમ વિના લક્ષ્મી મળતી નથી અને લક્ષ્મી ન મળી તેા પછી સુખ ક્યાંથી હાય ? ત્હારી સમાન વયના તેા પાતપેાતાના ઉદ્યમથી આજીવિકા ચલાવે છે અને તું શડની પેઠે નિત્ય ઉદ્યમ વિના ભટકયા કરે છે તે શરમાતા નથી ? હું દરિદ્રી મહેનત કરૂં છું તેથી તું પોતાનું ઉત્તર ભરે છે અને ઉદર ભરાયું એટલે તું પોતાના ભંડાર ભરાયા એમ માને છે.” પુત્રે કહ્યું. “હે માત ! હવે હું ભટકીશ નહી' પણ દ્રવ્ય મેલવવાના ઉદ્યમ કરીશ. હે માત ! દ્રવ્ય મેળવવા માટે ઉદ્યમ આરંભી હું પાતે મ્હારા પિતાની પેઠે નિર્વાહ કરીશ ’
''
એકદા તે મૂખ ચારે બેઠા હતા એવામાં તેણે બંધન તેાડાવીને નાસી જતા એવા એક ગધેડાને જોયા. ગધેડાને નાસી જતા જોઈ તેના ધણી તેની પાછળ મહુ દોડયા પણ તે પકડી શકયા નહીં, તેથી તેણે ઉંચા હાથ કરીને કહ્યું. “ ચારે એ ઠેલા હૈ ખાલકે, તમારામાંથી જે શિતવંત હાય તે મ્હારા ગધેડાને પકડી રાખેા.” તે ઉપરથી પેલા મૂર્ખ ગ્રામકુટપુત્રે તેનાથી ધનના લાભ ધારીને ગધેડા પાછળ દોડી શાખાલની પેઠે તેના પૂંછડાને પકડી લીધું. જો કે લેાકેાએ તેને બહુ વા તાપણ તેણે ગધેડાના પુંછડાને છેડી દીધું નહીં તેથી ગધેડાએ તેને પાટુ જેથી દાંત પડી જવાને લીધે તે પૃથ્વી ઉપર પડી ગયા
મારી
( કનકશ્રી જખૂકુમારને કહે છે કે) તમે પણ તેની પેઠે પેાતાના કદાગ્રહને છાડતા નથી તેા તેથી આપને શુ ફળ મળશે તે અમે જાણી શકતાં નથી.
4:
પછી હાસ્યંથી ઉજવલ હાઠવાળા જ બૂકુમારે કહ્યું. “ હું પેલા પેાતાના કાર્યમાં નિત્ય ઘેલા થઈ રહેલા સેાલક જેવા નથી. સાંભળ તેનું દ્રષ્ટાંત:
કાઇ એક કેટવાલને એક ઉત્તમ ઘેાડી હતી. તેનું તે પેાતાની પુત્રીની પેઠે લાલન પાલન કરતા. તેણે અશ્વહૃદયના જાણુ એવા એક સાલક નામના પુરૂષને નાકર રાખી તેની પાસે સ્નિગ્ધ ભાજનથી પોતાની ઘેાડીની ચાકરી કરાવવા માંડી. સેહ્વક, ઘેાડી માટે જે જે સ્વાદિષ્ટ ખારાક લાવતા તેમાંથી ઘેાડું થાતું ઘેાડીને ખવરાવી ખાકીનું સઘળું પાતે ખાઇ જતા. આવું કપટ કામ બહુ દિવસ કર્યાથી તેણે સ