________________
યોગશતક
(૧) માર્ગાનુસારી : મોક્ષમાર્ગને અનુકૂળ પ્રવૃત્તિ કરનાર (આ ગુણ ચારિત્રમોહનીયના ક્ષયોપશમથી પ્રગટે છે અને તે તત્ત્વપ્રાપ્તિનો અમોઘ હેતુ છે. (૨) શ્રાદ્ધ - મિથ્યાત્ત્વરૂપી ક્લેશનો સર્વથા ક્ષય થવાથી તત્ત્વની અપૂર્વ શ્રદ્ધાવાળો હોય (૩) પ્રજ્ઞાપનીય - સુખપૂર્વક પ્રતિબોધ પામનારો (૪) ક્રિયાતત્પર - સદનુષ્ઠાનમાં તત્પર હોય. (૫) ગુણરાગી - વિશુદ્ધ આશયવાળો હોવાથી ગુણોનો અનુરાગી હોય (૬) શક્યારંભ સંગત - નિષ્ફળ આરંભની નિવૃત્તિ થઈ હોવાથી શક્ય ધર્મકાર્યનો પ્રારંભક હોય. ઉપરોક્ત ગુણોવાળો ચારિત્રી કહેવાય. ૧૫
एसो सामाइयसुद्धिभेयओ णेगहा मुणेयव्वो । आणापरिणइभेया, अंते जा वीयरागो ति ॥ १६ ॥
CO
સામાયિકની શુદ્ધિના ભેદથી ચારિત્રી અનેક પ્રકારનો હોય છે. જિનાજ્ઞાપાલનના પરિણામથી પડેલા આ ભેદો છે. એનો છેલ્લો ભેદ વીતરાગભાવ છે. ૧૬
पडिसिद्धेसु अ देसे, विहिएसु य इसिरागभावे वि । सामाइयं असुद्धं, सुद्धं समयाए दोसुं वि ॥ १७ ॥
પ્રાણાતિપાતાદિ પ્રતિષિદ્ધ (હેય) પદાર્થોમાં દ્વેષ અને વિહિત (ઉપાદેય) તપ, જ્ઞાનાદિમાં થોડો રાગભાવ હોવાથી તાત્ત્વિક સમભાવરૂપ સામાયિક મલિન પણ હોય છે. અને વિહિત અને પ્રતિષિદ્ધ બંનેમાં સમાન વૃત્તિવાળાનું સામાયિક શુદ્ધ છે. ૧૭
एयं विसेसणाणा, आवरणावगम भेयओ चेव । इय दट्ठव्वं पढमं, भूसणठाणाइपत्तिसमं ॥ १८ ॥
વિશિષ્ટ તત્ત્વજ્ઞાન અને ચારિત્રમોહનીયનું આવરણ દૂર થવાથી આ સામાયિક શુદ્ધ જાણવું. પ્રથમનું સામાયિક ભૂષણ - સ્થાનાદિની પ્રાપ્તિ તુલ્ય છે. ૧૮
