________________
चारित्रमनोरथमाला
___४० आत्मन उत्कर्षे-स्वगुणानामुत्कर्षकरणे 'विमुहपरिणामो 'त्ति विमुखपराङ्गमुखपरिणामवानर्थाद् दुर्लक्षो भूत्वैवं गुणद्वयस्वाम्यहं 'दसविहसामायारीपालणनिरओ'त्ति दशविधसामाचारी- पालननिरतः ‘कया 'त्ति कदा पूर्ववत् 'होहंति भविष्यामीति महान्मनोरथः । शास्त्रेषु सामाचारी त्रिविधा दर्शिता, १
ओघसामाचारी २ दशधासामाचारी ३ तथा पदविभागसामाचारी । तत्रौघः सामान्य तद्विषया सामाचारी संक्षेपाभिधानरूपा, तत्कालप्रव्रजितानां तावच्छ्रुतपरिज्ञानविकलानां मुनीनामायुष्कहासमपेक्ष्यौघसामाचारी नवमात्पूर्वात्तृतीयवस्तुन आचाराभिधानात्तत्राऽपि विंशतितमात्प्राभृता-त्तत्राप्यौघप्राभृत-प्राभृतान्नियूंढा । इयं च दीक्षायाः प्रथमदिवस एव दीयते, प्रतिदिवसक्रियोपयोगित्वात् । तस्याः બીજા ઉપર આરોપણ કરવું તે પોતાની અધમતાને સૂચિત કરે છે. તે જ રીતે પોતાના ઉત્કર્ષમાં-પોતાના ગુણોને કહેવા-બોલવામાં પરાક્ષુખ-દુર્લક્ષવાળો થઈને અર્થાત્ જાતની પ્રશંસાથી પર થઈને ઈચ્છા-મિચ્છાદિ ૧૦ પ્રકારની સામાચારીના પાલનમાં હું ક્યારે લીન બનીશ?
શાસ્ત્રોમાં સામાચારીના ત્રણ પ્રકાર બતાવ્યા છે. ૧. ઓઘ સામાચારી, ૨. દશધા સામાચારી, ૩. પદવિભાગ સામાચારી. ૧. ઓઘ સામાચારીઃ
ઓઘ એટલે સામાન્ય સામાચારી. નવદીક્ષિત સાધુ-સાધ્વીને, કે જેમને હજી તેવા પ્રકારનું શ્રુતજ્ઞાન નથી; તેવાને આયુષ્યની હાનિની અપેક્ષાએ (ઘટતા જતા આયુષ્યને નજર સામે રાખીને) પૂર્વના પુરુષોએ નવમા પૂર્વની ત્રીજી આચાર નામની વસ્તુમાંના ૨૦મા પ્રાભૃતના ઓઘપ્રાભૃતપ્રાભૃતમાંથી આ સામાચારીને જુદી તારવી-રચી.
આ સામાચારી દીક્ષાના પહેલા દિવસથી જ અપાય છે. કારણ દીક્ષિત આત્માને રોજ એનો ઉપયોગ કરવાનો છે. આ ઓઘ સામાચારીના મુખ્ય ૭ પ્રકાર છે.
૧. પ્રતિલેખના ક્ષેત્ર(વસતી)ની પડિલેહણા. ૨. પિંડઃ નિર્દોષ આહાર ૩. ઉપધિ સંયમને ધારણ કરવામાં અને સંયમની પુષ્ટિમાં ઉપયોગી વસ્ત્રપાત્રાદિ. ૪. અનાયતનવર્જન ઃ સ્ત્રી-પશુ-નપુંસક વગેરેથી રહિત વસતી.
