________________
चारित्रमनोरथमाला
- ૨૪ एतादृशी भिक्षैव सर्वसम्पत्करीति गदितं हारिभद्रीयपञ्चमाष्टके - "यतिर्ध्यानादियुक्तो यो, गुर्वाज्ञायां व्यवस्थितः । सदानारम्भिणस्तस्य, सर्वसम्पत्करी मता ॥२॥ वृद्धाद्यर्थमसङ्गस्य भ्रमरोपमयाऽटतः । गृहिदेहोपकाराय, विहितेति शुभाशयात् ॥३॥" वृत्तिभिक्षा पौरुषघ्नीभिक्षा च न संयम-देहोपकाराय तयोरधिकारिणस्तु प्रव्रज्याविरोधिनोऽसदारम्भिणो निःस्वान्धपङ्गवश्चेति, एतत्सर्वं सूक्ष्मबुध्दया समालोच्यम् । अस्यामष्टम्यां गाथायां भाषासमित्या एषणासमित्याश्चामूल्यौ मनोरथौ सन्दर्शितौ ॥८॥
अथ नवम्यां गाथायामन्तिमसमितिद्वयस्य मनोरथं संगिरन्नाह -
દોષોનો ત્યાગ કરીને અર્થાત્ તે તે દોષો ન લાગે તે રીતે ક્યારે ભિક્ષા ગ્રહણ કરીશ?
બેતાલીશ દોષ રહિત ભિક્ષાને જ શાસ્ત્રકારોએ સર્વસંપન્કરી ભિક્ષા જણાવી છે. એ માટે શ્રીમાન્ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ પાંચમા અષ્ટકમાં જણાવ્યું છે કે – જે મુનિ ધ્યાનાદિ યોગોવાળો હોય, ગુરુની આજ્ઞામાં રહેલો હોય અને હંમેશા આરંભાદિનો ત્યાગી હોય તેની જ ભિક્ષા સર્વસંપન્કરી કહી છે. વૃદ્ધાદિ મુનિઓ માટે ભ્રમરની ઉપમાથી ગૃહસ્થના અને મુનિદેહના ઉપકાર માટે ગોચરી માટે ફરતા અસંગભાવવાળા મુનિની ભિક્ષા શુભાશયના કારણે સર્વસંપન્કરી કહી છે.
વૃત્તિભિક્ષા અને પૌરુષની (સંયમના બળને હણનારી) ભિક્ષા સંયમના કે દેહના ઉપકાર માટે થતી નથી અર્થાત્ આ બંને પ્રકારની ભિક્ષાના અધિકારી પ્રવ્રયા-દીક્ષાવિરોધી, અસદારંભવાળા,સંયમધનવગરના, આંધળા અને પાંગળા છે. આ બધી હકીકતો સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી વિચારવા લાયક છે.
આ આઠમી ગાથામાં ભાષાસમિતિ અને એષણાસમિતિના બે અમૂલ્ય મનોરથો બતાવ્યા. ૮
ત્રણ સમિતિ સંબંધી મનોરથોની વાત કર્યા પછી હવે બાકી રહેલી ચોથી અને પાંચમી; એમ બે સમિતિના મનોરથો જણાવે છે.
