Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्र येषु आकाशप्रदेशेषु अबगाढः तेषु वसति । त्रयागां शब्दनयानाम् आत्मभावे वसति । तदेतद् वसतिदृष्टान्तेन ॥मू० २२८॥
उत्तर--शंका, ठीक है-परन्तु ऐसा इस कथन का अभिप्राय नहीं है इसका अभिप्राय तो ऐसा है कि ग्रामान्तर में गये हुए देवदत्त के विषय में जब कोई यह पूछता है कि-'देवदत्त यहां रहता है कि नहीं रहता है तब इसके उत्तररूप में कोई ऐसा कह देता है कि 'ग्रामन्तर गया हुआ देवदत्त यहां नहीं रहता है। ऐसा लोकव्यवहार देखा जाता है। इसलिये 'एवमेव व्यवहारस्थापि' ऐसा कथन युक्त ही है। नैगमव्यवहारनय की अपेक्षा (संगहस्स) संग्रहनय विशुद्ध होता है इस कारण इस नय के अनुसार (संथारसमारूढो वसइ) 'वसति' ऐसाप्रयोग तब ही हो सकता है कि जब वह संस्तारक पर आरूढ हो। तात्पर्य कहने का यह है कि वसति शब्द का अर्थ निवास है-और यह निवास संस्तारक पर उपविष्ट होने पर ही बन सकता है अन्यत्र गृहादिक में ठहरने पर नहीं। क्योंकि मार्गादि में प्रवृत्त हुए पुरुष आदि में जैसे चलनादिक्रियावत्व होने के कारण निवासार्थरूप वसति संगत नहीं होती है, उसी प्रकार से इस नय के मतानुसार संस्तारक पर समारूढ हुए व्यक्ति के विषय में 'गृहादी वसति' यह गृहादि में रहता है ऐसा व्यपदेश संगत नहीं हो सकता
ઉત્તર-આ જાતની શંકા ઉચિત જ છે. પરંતુ આ કથનનો અભિપ્રાય એ થતું નથી. આને અભિપ્રાય તે એ થાય કે ગ્રામાન્તરમાં ગયેલ દેવદત્તના સંબંધમાં જ્યારે કેઈ પ્રશ્ન કરે છે કે “દેવદત્ત અહીં રહે છે કે નહીં? ત્યારે એના જવાબમાં કેઈ આ પ્રમાણે કહે છે કે “ગ્રામાન્તર ગયેલ દેવદત્ત અહીં રહેતું નથી. લેકવ્યવહારમાં પણ આ પ્રમાણે જ થતું જોવામાં भाव छ. 'एवमेव व्यवहारस्यावि' २॥ ४थन यित ॥ छे. नाम व्यवहारनयनी अपेक्षा (संगहस्स) हुनय विशुद्ध हाय छे. मेथी । नय भु०४५ (संथारसमारूढो वसइ) 'वसति' मा लतने प्रयास त्यारे ४ ४१ शय જયારે તે સંસ્તારક-પથારી પર આરૂઢ હોય. તાત્પર્ય કહેવ નું આ પ્રમાણે છે કે વસતિ શબ્દને અર્થ નિવાસ છે. અને આ નિવાસ સંસ્મારક પર ઉપવિષ્ટ હોવાથી જ સંભવી શકે તેમ છે. ગુહાદિ અન્ય સ્થાનમાં નિવાસ કરવાથી નહિ. કેમકે માગદિમાં પ્રવૃત્ત થયેલ પુરુષ આદિમાં જેમ ગત્યાદિ કિયાવત્વ રહેવાથી નિવાસાર્થ રૂપ વસતિ સંગત થતી નથી, તેમજ આ નયના મત મુજબ सता२३ ५२ सभा३८ थयेर ०यतिना समयमा “गृहादौ वसति" भा
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020967 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1968 |
| Total Pages | 928 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 21 MB |