Page Text
________________
ક્ષમાભાવ માટે ઉપેક્ષાભાવ આવશ્યક
243
બચાવનાર! પસ્તાવો થઇ રહ્યો છે પોતાને મળેલા દિવસના આરંભે મંગલકરવાથી દિવસ મંગલમયલાડ-કોડનો. પસ્તાવો થઈ રહ્યો છે પોતાના પવિત્ર જાય છે. મંગલમાનવકારગણ્યાબાદ આ અસહનશીલ સ્વભાવનો, પસ્તાવો થઇ રહ્યો છે ભાવનાઓ ભાવવી જોઇએ. સવારે ઠંડકવાળું ઉતાવળિયાપણાનો, પણ હવે કરે શું? બોલકણા વાતાવરણ હોવાથી વાતાવરણ પણ કોમળ છે, તેથી સ્વભાવને બદલવાનો, ક્ષમાના સ્વભાવને જીવનસાત્ આ ભાવો ભાવવા સહેલા પડે. રાતે સુતી વખતે કરવાનો સંકલ્પ તો કર્યો. પણ બચાવે કોણ? દિવસભરની ગરમીથી વાતાવરણ કાંક તાપવાળુ ભગવાન કહે છે, કે ભોગ અને ઇન્દ્રિયોના વિષયો હોય છે. તાપ કઠોર છે. તેથી રાતે ચાર ભાવના આ રીતે તમારું લોહી કાઢી નાંખશે! માટે ચેતજો!! ભાવવા વાતાવરણ અનુકૂળ નથી. કેમકે મેચ્યાદિ
ઘણા વખત સુધી અઍકારી ભટ્ટાએ આ ભાવો કોમળ છે, કેષ-નફરત આ બધા કઠોરભાવો સહન ક્યું. એકવાર એનામામાત્યાંકામસર આવ્યા છે. તેથી રાતે મૈત્ર્યાદિભાવો ભાવવા પ્રયત્નવિશેષ હતા... અઍકારી ભટ્ટાને ઓળખી ગયા. ભટ્ટા કરવો જરૂરી બને છે, જે સવારે એટલો અઘરો નથી પણ મામા પાસે રડી પડી. મામાએ પેલાઓને પૈસા પડતો. આપી છોડાવી. ઘરે લઈ ગયા. દવાવગેરેથી પાછી મુખ્ય વાત એ છે કે ક્ષમામાટે મથ્યાદિ કરતાં સ્વસ્થ બની. પણ સ્વભાવ બદલાઇ ગયો. આગ પણ બીજાના દોષપ્રત્યે ઉપેક્ષા વધુ જરૂરી છે. આ બરફ બની! ક્રોધનું સ્થાન ક્ષમાએ લીધું. ઘેર્ય- ઉપેક્ષા પણ કોમળભાવ છે, કેમકે એમાં કોઈની ગંભીરતા સહજ થઇ ગયા. આના પિતાના પણ હલકીવાત હૈયામાં ઘાલવાની નથી. હલકો આગ્રહથી અનિચ્છાએ મંત્રીએ પોતાને ત્યાં ચાર વિચારમનને કાળુંઠરે ઉજવળ વિચારમનને ઉજળું દિવસ રાખી. પણ બદલાયેલા સ્વભાવથી કરે. આકર્ષાઇને ફરીથી ઘરની રાણી બનાવી દીધી. આ હૈયું હોય, તો ઉપેક્ષા સહજ થવાથી
ભટ્ટાએ પણ નિર્ણય ર્યો છે, આભ તૂટી પડે અપરાધીપ્રત્યે પણ સહજ કોમળ વ્યવહાર થાય. પણ બોલવું નહીં. ક્ષમાભાવે બધું જ સહી લેવું. અને લોકપ્રિયતામાટે સૌથી વધુ માર્ક આને જ આ ક્ષમાગુણના વખાણ ઇન્દ્રર્યા. ત્યારે એક દેવ મળતાં હોય છે. દેખાતા અપરાધી પ્રત્યે પણ એનો પરીક્ષામાટે આવે છે. સાધુને વહોરાવવા માટે દાસી અપરાધ હૈયામાં લાવ્યા વિના કોમળ વ્યવહાર પાસે મંગાવેલા લક્ષપાકતેલનાત્રણ-ત્રણ બાટલા કરનાર લોકપ્રિય જ નહીં, લોકપૂજ્ય પણ બની દાસીના હાથે તૂટી જાય છે. છતાં એ ક્ષમાભાવ જાય છે. છોડતી નથી. આ ક્ષમાભાવથી દેવ પણ પ્રસન્ન, આ મેચ્યાદિભાવો – ખાસ ઉપેક્ષાભાવપૂર્વક વખાણ કર્યા.
કરાતી કોઈ પણ ક્યિા પાવરફુલ બને છે. ક્રિયામાં ક્ષમાભાવ માટે ઉપેક્ષાભાવ આવશ્યક ભાવપાવર પૂરવાનું કામ આ ભાવો કરે છે.
આ ક્ષમાભાવમાટે દોષો પ્રત્યે ઉપેક્ષા પુષ્પપૂજા કરતી વખતે નાગકેતુને સાપ કરડ્યો. મહત્ત્વની છે. માટે જ કહી શકાય, કે મૈત્રી-પ્રમોદ સાપના આ અપરાધ-ડંખ-પ્રત્યે ઉપેક્ષા રાખી કરતાંય ઉપેક્ષાભાવ અઘરો છે. યોગસાધનામાં અને સાપપ્રત્યે મૈત્ર્યાદિભાવો ભાવવાથી નાગકેતુનો મૈત્રી આદિ ચારભાવો ખુબ અપેક્ષિત છે. સવારે પાવર વધી ગયો. આપણે આવે વખતે “અરે ! હું ઊઠીને આ ચાર ભાવનાઓ ભાવવાની છે, વળી, મરી ગયો-મરી જવાનો..’ આવા વિચારોમાં ચઢી
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |