Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રવ્રજયાની યોગ્યતા: ૧)
(૧૩૫
=
પ્રવ્રજયાની યોગ્યતા: ૧૬ ગુણ પ્રવ્રજયાને યોગ્ય કોણ બને ? એના ૧૬ ગુણો (૫) બુદ્ધિ નિર્મળ થવાના યોગે પાંચમો ગુણ એ આ પ્રમાણે બતાવેલા છે:
બતાવ્યો કે એને સંસારની નિર્ગુણતાનું – અસારતાનું (૧) ચારિત્રાર્થી આર્ય દેશમાં જન્મ્યો હોય, ભાન હોય. “સંસાર નગુણો છે', - એવું સમજે છે તે. તથા (૨) વિશિષ્ટ કોટિના જ્ઞાતિ અને કળે કરીને સંસાર નગુણો એટલા માટે કે એને મનમાં સચોટ સહિત હોય. આદિશમાં જન્મ એ ગળથુથીમાં સારા ભાસે છે કે (અ) જે મનુષ્યપણું મળવું ઘણું જ દુર્લભ સંસ્કારોની ભેટ આપે છે. વિશિષ્ટ જ્ઞાતિ અને વિશિષ્ટ છે, (બ) જે પાછું અશુભ કરણીના યોગે ભાવી અનેક કુળની ખાનદાની અકાર્ય કરતાં અટકાવે છે. નથી ને જન્મમરણનું નિમિત્ત બને છે, વળી (ક) જેમાં ચારિત્ર લીધા પછી કદાચ મોહનો ઉદય જાગ્યો, તો સંપત્તિઓ જીવને રાગ-મમતા-તૃષ્ણા, ને અશુભ કુળની ખાનદાનીની આત્મા પર શરમ પડશે, મનને વિચાર-વાણી-વર્તાવ કરાવે છે, ને (ડ) જે વળી એમ થશે કે આવા ઊંચા કળમાં જન્મેલો હું મારાથી વિજળીના ઝબૂકા જેવી ચપળ છે. ચંચળ છે. એનો અકાર્ય કે વ્રત-ભંગ કેમ જ થાય ? નહિતર પછી અર્થ એ છે કે સંપત્તિ તો કદાચ આ જન્મ જીવતાં મારામાં અને ઢેડ-ભંગીમાં ફરક શો ?' આમ વિચારી જીવતાં જ અથવા આ જન્મના છેડે ચાલી જનારી છે, સદવિચારમાં પાછો ફરી પ્રતિજ્ઞાને દઢપણે વળગી પરંતુ તજજન્ય પાપ કર્મો અને પાપ સંસ્કારો પરભવે રહેશે, તેમ એ પણ લાભ છે કે વિશિષ્ઠ જ્ઞાતિ અને સાથે આવવાનો, વળી (ઇ) માં વિષયો વિપાકદારણ, કળના હિસાબે એના લોહીમાં એવા અણુઓ હશે કે જે છે; સંસારમાં જીવને જે ઇષ્ટ અનિષ્ટ એને ઉત્તમ સાત્ત્વિક પુરુષાર્થ અને પ્રગતિ કરવામાં રૂપ-રસ-ગંધ... વગેરે વિષયો મળે છે એ વિષવૃક્ષના ખૂબ જ પ્રેરક બનશે.
ફળની જેમ ભયંકર દુઃખને દેનારા બને છે. ત્યારે (ફ) વળી (૩) ચારિત્રાર્થી “ક્ષીણ પ્રાય કર્મમલ'
જે સંસારની વળી એક મોહિની કુટુંબ-પરિવારનો હોવો જોઈએ, અર્થાત સર્વ કર્મમાં ભયંકર જે મોહનીય
સંયોગ, તે અંતે અવશ્ય વિયોગમાં પરિણમે છે, ને એ કર્મ, તેમાંનું મિથ્યાત્વ કર્મ તો ઉદયમાં હોય જ નહિ;
જીવને દુઃખરૂપ બને છે. માટે પરિવારના સંગ માથે ઉપરાંત, ચારિત્ર-મોહનીય કર્મ ઘણું ઘણું નાશ પામી
કરે એટલે સમજી રાખવાનું સરવાળે એને દુઃખ જ ગયું હોય.
આવવાનું, “સંજોગમૂલા જીવેણ પત્તા દુઃખપરંપરા.”
આમ સંપત્તિ વિષયો પરિવારની પાછળ કરેલા પ્રવ – ગુરુ આ શી રીતે જાણી શકે કે દીક્ષાર્થીનું ચારિત્ર-મોહનીય કર્મ ઘણું નષ્ટ થયું છે?
રકમબંધ રાગાદિ પાપોના ફળમાં સંસાર શું દેખાડે છે?
દુર્ગતિ-ભ્રમણનાં કારમાં દુઃખ દેખાડે છે ! ઉપકાર પર ઉo - દીક્ષાર્થી એ કર્મમળ ક્ષીણપ્રાય થવાથી
અપકાર કરનાર નગુણા માણસની જેમ એ સંસાર વિમળ બુદ્ધિવાળો બનેલ હોય.
કેવો નિર્ગુણ ! અને વર્તનમાંય કેવો માલ વિનાનો ! (૪) ચારિત્રાર્થી વિમળ બુદ્ધિવાળો હોય, માટે સંસાર કેવો નિસ્સાર ! એમાં વળી આયુષ્ય એટલે કે એની બુદ્ધિ હવે નિર્મળ બની ગઈ હોય. કર્મની દૃષ્ટિએ જોઈએ તો, સંસાર નિસ્સાર એટલા અર્થાત આજ સુધી નડતી અનેક પ્રકારની વાસનાઓ માટે કે એમાં જીવનાં આયુષ્ય કર્મનાં દળિયાં ક્ષણે ક્ષણે અને વિકારોના મળ હવે સાફ થઈ જવાથી એની બુદ્ધિ ભોગવાઈ ભોગવાઇને નાશ પામતા જાય છે. એ વાસનામય ન હોય, વિકારી ન હોય. આ વસ્તુ એના પ્રતિક્ષણ મરણ જ છે. મરણ શું છે ? આયુષ્ય કર્મનો વર્તાવ અને ઉદ્ગાર પરથી તેમજ આગળ બતાવશે એ નાશ. તો અહીં પ્રત્યેક ક્ષણે આયુષ્ય કર્મ નાશ પામતું ગુણો પરથી સમજી શકાય છે.
હોઈ, એ મૃત્યુ જ છે. એમ કરતાં જીવને અંતે
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020952 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 282 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |