Page Text
________________
340
तुलसी शब्द-कोश
जागहु : आ०मब० (सं० जागृत>प्रा० जग्गह>अ० जग्गहु) । जगो, जागरू
होओ (संज्ञा लाभ करो) । 'अस बिचारि जिय जागहु ताता।' मा० ६.६१.८ जाग : (१) जाग । यज्ञ । 'सती जाइ देखेउ तब जागा।' मा० १.६३.४ (२) भूकृ०
पुं० (सं० जागरित>प्रा० जग्गिअ)। जग उठा । 'देखि मुएहुं मन मनसिज जागा।' मा० १.८६.८ (३) जागरूक हुआ। 'जानिअ तबहिं जीव जग जागा।'
मा० २.६३.४ जागि : (१) पूकृ० (सं० जागरित्वा>प्रा० जग्गिअ>अ० जग्गि) । जगकर ।
'जागि करहिं कटु कोटि कलपना ।' मा० २.१५७.६ (२) आ०-लाज्ञामए० (सं० जागृहि>प्रा० जग्ग>अ० जग्गि)। तू जग उठ। 'सोवै सो
जगावी, जागि जागि रे ।' कवि० ५.६ जागिए, य. ये : आ०-भावा० । जाग जाय । 'जागिए न सोइए बिगोइए जनमु ___जायें ।' कवि० ७.८३ बागिबो : भकृ००कए० (सं० जागरितव्यम् >प्रा० जग्गिअव्वं>अ० जग्गिव्वउ)।
जागना । 'जागिबो जो जीह जप नीकें राम नाम को।' कवि० ७.८३ जागिहै : आ०म०प्रए० (सं० जागीरिष्यति>प्रा. जग्गिहिइ)। जग उठेगा।
'राम नाम सों विराग जोग जप जागिहै ।' विन० ७०.३ जागी : जागी+ब० । जग उठीं । 'सुदसा जनु जागीं।' गी० १.६.१३ मागी : भूकृ०स्त्री० । (१) संज्ञा मिली, सजगता में परिणत हुई। 'मेघनाद के
मुरुछा जागी।' मा० ६.७४.१ (२) प्रकट हुई, विख्यात हुई। 'धरमसीलता तब जग जागी।' मा० ६.२२.८ (३) दीप्त हुई । 'जीवन तें जागी आगि ।'
कवि० ५.१६ जागु : (१) जाग+कए । यज्ञ । 'पुत्र जागु करवाइ रिषि राजहि दीन्ह प्रसाद ।'
रा०प्र० १.२.५ (२) आ० -आज्ञा-मए० (सं० जागृहि>प्रा० जग्ग>अ०
जग्गु) । तू जग, सावधान हो । 'जागु जागु जीव जड़।' विन० ७३.१ जागू : जागु। जग जा, जागरूक हो जा। 'महामोह निसि सूतत जागू।' मा०
जाणे : जगने पर । 'जगें जथा सपन भ्रम जाई ।' मा० १.११२.२ मागे : (१) जागें । 'दोष दुख सपने के जागे ही 4 जाहिं रे।' विन० ७३.३
(२) भूकृ०० (सं० जागरित>प्रा० जग्गिय) ब० । सो उठे । 'जागे राम
सुजान ।' मा० १.२२६ जागेउ, गो, ग्यो : भूकृ००कए० (सं० जागरित:>प्रा० जग्गिओ>अ०
जग्गियउ)। जगा, सोकर उठा । 'जागेउ नृप अनभएँ बिह'ना ।' मा०. १.१७२.२
| SR No. | 020839 |
| Book Title | Tulsi Shabda Kosh Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bacchulal Avasthi |
| Publisher | Books and Books |
| Publication Year | 1991 |
| Total Pages | 564 |
| Language | Hindi |
| Classification | Dictionary |
| File Size | 32 MB |