Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
५६
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
-
धर्मे तुभ्यं कथयामि तदेवमेवं जानीहि । तत्र प्रथमं शरीरस्यैव जीवस्वमाह - तं जहा ' तद्यथा - 'उडूं पादतला अहे के सरगमस्थया' ऊर्ध्व पादतलात् - अधः केशाग्रमस्तकात् तिरियं तयपरियं ते जीवे एस आया पज्जवे कसिणे' तिर्यक्स्वपर्यन्तो जीव - एष आत्मपर्यवः कृत्स्नः, आपादतलमस्तकव्यापी शरीरपरिणामविशिष्टः कायाकार एव जीवो न तु शरीरव्यतिरिक्तिजीवस्य अस्तित्वेऽस्ति प्रमाणम् । अन्वयव्यतिरेकाभ्यां शरीरस्यैवाऽऽत्मत्वात्, शरीरमरणानन्तरं व्यतिरिक्तो जीवो नोपलभ्यते । तस्मात् - शरीर मे वाऽऽत्मा । शरीरात्मत्वे-बहूनि उदाहरणानि दर्शयति । प्रदर्श्य च शरीरस्यैव तत्त्वं व्यवस्थापयिष्यति । अन्वयव्यतिरेकमेव दर्शयति- 'एस जीवे जीवई' - इत्यादिना पादतलादुपरि केशाग्रादधः तिर्यकू स्वक पर्यन्तो जीवः । शरीरमेव जीवस्य समस्तोऽपि पर्याय: । 'एस जीवे जीव,
उनमें से पहले शरीर को ही जीव मानने वालों का पक्ष प्रस्तुन करते हैं-पांवों के तल भाग से ऊपर केशों के अग्रभाग से नीचे और तिछे चमड़ी पर्यन्त ही जीव है । अत् शरीर रूप परिणाम से विशिष्ट कायाकार ही जीव है । शरीर से भिन्न जीव का अस्तित्व मानने में कोई प्रमाण नहीं है । अन्वय और व्यतिरेक के द्वारा शरीर
आत्मा है । शरीर का अन्त हो जाने के पश्चात् कोई पृथक् जीव उपलब्ध नहीं होता । इस प्रकार शरीर ही आत्मा है, ऐसा सिद्ध होता है । शरीर ही आत्मा है, इस विषय में अनेक दृष्टान्त दिखलाते हैं और उनसे यह सिद्ध करते हैं कि शरीर ही जीव है । अन्वय और व्यतिरेक से ही दिखलाते हैं। पैरों के तल भाग से ऊपर केशाय से नीचे और तिर्छा त्वचा भाग पर्यन्त जीव है। शरीर ही जीव का
તેમાંથી પહેલાં શરીરને જ જીવ માનવા વાળાએ!ના પક્ષના સંબધમાં કથન કરે છે --પગના તળિયાની ઉપર, કેશ-વાળાના અગ્ર ભાગની નીચે અને તિર્થાં ભાગમાં ચામડી સુધી જ જીવ છે, અર્થાત્ શરીર રૂપ પરિણામથી યુક્ત કાયા-શરીર જ જીવ છે. શરીરથી જુદા જીવનું અસ્તિત્વ-ડેાવાપણુ‘ માનવામાં કોઇ જ પ્રમાણ નથી. અન્વય અને વ્યતિરેક દ્વારા શરીર જ આત્મા છે. શરીરને અન્ત-નાશ થયા પછી કોઇ જુદો જીવ મળતે નથી, આ રીતે શરીર જ આત્મા છે. એ પ્રમાણે સિદ્ધ થાય છે. શરીર જ આત્મા છે, આ સંબધમાં અનેક દૃષ્ટાંતા ખતાવે છે. અને તેનાથી એ સિદ્ધ કરે છે કે-શરીર જ જીવ છે. અન્વય અને વ્યતિરેકથી જ તેએ શરીર જ જીવ છે, તેમ બતાવે છે. પગના તળીયાના ભાગથી ઉપર અને વાળના અગ્ર ભાગની નીચે અને તિરા ચામડીના ભાગ સુધી જીવ છે, શરીર જ જીવના સમ્પૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020781 |
| Book Title | Sutrakritanga Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 797 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_sutrakritang |
| File Size | 15 MB |