________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
1163
मात्रिका, मत्तिगा, स्त्री० [मात्रा+टक्+टाप्] मात्रा,
छन्दशास्त्र, ह्रस्वस्वर उच्चारण का समय, a
metre. मात्सर, मच्छर, वि० ईर्ष्यालु, विद्वेषी, डाह करने वाला,
जलने वाला, a jealous. मात्सरिक, मच्छरिग, वि० ईर्ष्यालु, निन्दित, jeal
ous.
मात्सर्य, मच्छरियं, नपुं० ईर्ष्या, डाह, असूया, विद्वेष,
दषण निन्दा anaminatanymaline. आहारादि देते हुए भी आदर न रखना, being no respect, given upeating, • हीनभाव
.हीनभाव होना 'प्रयच्छतोऽपि सत आदरमन्तरण दानं मात्सर्यम्', (जैन०ल० 905), partiality,. ज्ञान के बन्धक कारण 'यावद्यथावद्देयज्ञानप्रदानं मात्सर्यम्', (त०वा० 6/10), cause of knowledge bond, गृहीतं
वस्त्रमित्यादियन्मायाप्रतिरूपकम्। मात्सर्यादिनिमित्तं च सर्वानर्थस्य साधकम्।। (वीरो०
13/35) मात्स्यिकः, मच्छिगो, पुं० [मत्स्य+ठक्], मछुवा,
tortoise. माथः, माहो, पुं० [मथ् + घञ्] मंथन, विलोडन,
churning, • विनाश, घात, killing, • मरण,
death, • मार्ग, पथ, रास्ता, way, path. माथनार्थ, माहणत्थ, वि० परिमात् विनाशार्थ, for
churning.. माथुर, माहुर, वि० [मथुरा+अण] मथुरा से आया
हुआ, come with Mathura. मादः, मादो, पुं० [मद् + घञ्] नशा, मद, बेहोश,
intoxication, • हर्ष, खुशी, happiness, revelry, • अहंकार, अभिमान, घमण्ड,
मादनं, मादणं, नपुं० [मद् + णिच् + ल्युट्], • नशा
करना, intoxicating, . आनन्द देना, revelring, • उल्लास देना, hilariting, .
लौंग, clove. मादनः, मादणो, पुं० कामदेव, cupid, • धातूरा, a
tree. मादनीयं, मादणिज्ज, नपुं० [मद् + णिच् + अनीयर]
नशीला पदार्थ, intoxicating. मादृक्ष, माद्दिक्खं, वि. मेरी तरह, मेरे सदृश, मुझसे
मिलता जुलता, me, resembling. मादृशः, मादिरसो, वि० मेरी तरह, मेरे सदृश, मुझसे
मिलता जुलता, me, resembling. मादृशोऽपि, मदिरसोवि, अव्य० मेरे जैसा भी, me,
some one like me. माधता, माहआ, वि० मदमाती, उन्मत्तता, exhila
rating. माधव, माहव, वि० शहद से निर्मित, मधु से बना
हुआ, बासंती, made with verna. माधवः, माहवा, पुं० माधव, कृष्ण, Krishna. माधवकः, माहवगो, पुं० [माधव+वुज्] माधुनिर्मित
पेय, drink with maded of Madhu. माधविकः, माहवगो, स्त्री० [माधवी+कन्+टाप्]
माधवी लता, particular creeper. माधवी, माहवी, स्त्री० बासंती लता, मधु निर्मित,
creeper of vernal, • तुलसी, tulsi, .
कुट्टिनी दूती, a go between. माधवी प्रकृतिपूर्णः, माध्वीपयडिपुण्णो, पुं०
वसंतोत्सव। 'माधवी मधुसम्बन्धिनी वासन्ती या प्रकृतिः शोभा तया पूर्णमिव, spring festi
val. माधवीय, माहविज्ज, वि० माधव सम्बन्धी, related
of Madhava. माधवीलता, माहवीलआ, स्त्री० वासंती लता,
वसंतऋतु संबंधी उद्यान, माधवी उपवन, वासंती
उपवन, a garden of spring. माधवीवन, माहवीवणं, नपुं० वसंतऋतु से सम्बन्धित
उद्यान, माधवी उपवन, वासंती उपवन,agar
den of spring. माधुकर, माहुयर, वि० मधुकर से सम्बन्धित, re
lated with bee. माधुकरीवृत्ति, माहयरीउत्ति, स्त्री० श्रमण की भिक्षाचर्या
proud.
मादकः, मादगो, वि० [मद् + णिच् + ण्वुल] नशा
करने वाला, उन्मत्त बनाने वाला, intoxica
tion, • उत्तेजक। मादकनः, मादकणो, पुं० जलकुक्कुट, cock of
water. मादन, मादण, वि० नशे में चूर रहने वाला, intoxi
cating.
For Private and Personal Use Only