________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
820
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
न, णर, [= नर] पुं० आदमी; man. नृग, णिग, पुं० मनु वैवस्वत का पुत्र, sonof Manu
Vaivasvata. नचक्षस, णिचक्ख, वि०वि० आदमियों को निहारने
वाला, देवता, राक्षस (आदमियों की ढूंढ में, खाने को); man-beholding, god,
demon. नृजग्ध, णिजद्ध, [Vघस्] वि० त्रि० भुक्तमानव, जिसने
मनुष्य खाया हो; one who has eaten a
man. Vनृत्, णच्च, अक० [गात्र-विक्षेपे, नृत्यति, नृत्त,
नर्तयति, निनर्तिषति] नाचना; to dance. नृ-ता,णिआ/णच्चा, [ नृत्] स्त्री० नाच, dancing
based on rhythm and time. नृति, णित/णिच्च/णच्च, न० dancing. -त्तः,णिच्चो,
पुं० नृत्येन तोषितः शिव नृत्य, णच्चं, न० नर्तन, पदार्थाभिनय, नाच; dance,
pantomime, representation of an
object. नृत्यकला, णच्चकला, स्त्री० नाचने का शिल्प: art
of dance. नृत्याचार्य, णच्चाइरिओ, पुं० नृत्यशिक्षक; teacher
of dancing. नृ-प, णिवो, पुं० राजा; king = नृपतिः [नृपती रानी,
नृप-पुत्री] queen.णिवपुत्ती daughter of
king. नृपघातिन्, णिवघाइ, पुं० परशुरम; Parasurama,
who destroyed the Ksatriyas 21
times. नृपलक्ष्मन्, णिलक्खम, न० राज-छत्र, राजा के
चिह्न-छत्र, चंवर आदि रखनेवाला; royal umbrella, royal signs like umrella
and chowree. नृपशासन, णिव-सासणं, न० राजा का दान, शाही
जागीर, अभिलेख; royal grant, edict. नृपशासनपट्ट, णिव-सासण-पट्ट, न० तांबे की फट्टी
या शिला पर खुदे राजा के आदेश; orders
engraved on a copper plate or rock. नृपाकृष्ट, णिवाकटुं, न० चतुरङ्ग-क्रीड़ा में आक्रमण;
assult in chess.
नृपात, णिवाउ, वि० त्रि० नररक्षक; guardian of
____men = नृपाय्य नपासन, णिवासणं, न० राजगद्दी; throne. नृपासनस्थ, नृपासनासीन, णिवासणत्थ, वि० त्रि०
राजगद्दी पर बैठा; sitting in the throne. नमेध, णरमेहो, पुं० नरमेध; human sacrifice. नृम्ण, णरत, (1) न० मनुष्यत्व, मर्दानगी, नरपन,
उत्साह, शक्ति; manhood, courage,
strength. (2) वि० त्रि० नर; manly. नृयज्ञ, णरजण्ण, पुं० आतिथ्य; hospitality. नृवाहन, णरवाहणो, पुं० कुबेर, पालकी पर चलनेवाला,
मनुष्यचालित सवारी, रिक्शा; Kubera,
riding planquin, a rickshaw. नृशंस, णरसंस, [Vशस् हिंसायाम्] (1) वि० त्रि०
धातुक, क्रूर, निर्दय, निन्द्य, man-killer,
malicious, cruel, harsh. (2) -म्
णिस्संसं, न० निन्द्य कर्म; bad deed नृशंसवादिन, णर-संस-वाइ, वि० त्रि० कठोर वचन
बोलनेवाला; speaking impolite harsh. नृशंसकर्मन्, णिस्संस-कम्म, वि० त्रि० क्रूर आचरण
वाला; doing cruel acts. नृषद्, णरसअ, पुं० परब्रह्म, मनुष्यों में रमा; Supreme
Being. नसिंह, णर-सिंहो, पुं० नरसिंह भगवान; man-lion,
the fourth incarnation of Visnu =
नृहरि
नुसेन, णरसेणं, न० नृसेना; army of men. नृसोम, णसोमो, पुं० मनुष्यों में चन्द्रमा; the bestof
men. नेक्-त, णेतु, [ निज] वि० त्रि० क्षालक, पखारने
वाला नेजक, णेजगो, पुं० धोबी; washerman. नेजन, णेजणं, न० (1) शोधन, पखारना, धोना;
purifying, washing. (2) [निज्यन्ते प्रक्षाल्यन्ते वासांनितयेषु पात्रेषु प्रदेशेषु वा] कपड़े धोने का टब अथवा घाट, कर्णधार; washing
tub or place of washing oarsman. ने-तु, णेत्तु, (1) पुं० नायक, ले जानेवाला; hero.
For Private and Personal Use Only