________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
790
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
निमेष, णिमेसो, पुं० नेत्र-संकोचन, क्षण, पलक who has controlled his senses.
झपकना, गरुड़ की एक संतान; winking,a नियतेन्द्रियता, णियतिंदियआ, स्त्री० वशित्व, इंद्रियों moment, an offspring of Garuda
को वश में रखना; having controlled निम्न, णिम्म, [नि राम्ना] (1) वि० त्रि० नीचा,
senses. गहरा, गंभीर; lowdeep. (2) -म् णिम्म, नियन्तृ,णियंतु, पुं० सारथि,शासक, पशुओं को हांकने न० नीची जगह; depth, low land.
वाला अथवा पशुप्रेरक, गजारोही, परब्रह्म, वश निम्नलिखित, णिम्मलिहिअ, वि० त्रि० नीचे लिखा;
में करनेवाला; charioteer, governor, under written.
one who drives cattle, elephant
rider, Supreme Being, controller. निम्लोचन, णिल्लोयणं, न० अस्त होना, सूरज छिपना;
नियन्तता, नियन्तृत्व, णियंतत्त, नियामक का पद; ___sun set.
duty of a controller. निम्नगा, णिम्मगा, स्त्री० नदी; river.
नि यम्, णि + जम, सक० [उपरमे, नियच्छति, निमुक्ति, णिमुति, [VZच्] स्त्री० सूर्यास्त; sunset
नियत, नियमयति] रोकना, बांध लेना, छिपाना; = निम्रोचनम्
to stop: किं कोपं न नियच्छसि अपनयसि, नियत, णियअ, [Vयम्] (1) वि० त्रि० निगृहीत,
bind, conceal. शमादिमान, संयत, शौचादिपर, ध्रुव, स्थिर,
नियम, णियमो, पुं० निरोध, साधना, सीमित करना, आचारनिष्ठ, तपस्वी ; held back, tied, self
सत्यं वदेत् इत्यादि विधि, कर्तव्य, व्रत, योग के controlled, devoted to purity,
5 नियम संहार अथवा संहरण; restraining, steady, firm, observing, rules of life
taming, limitation, fixed law ascetic: प्रयतो नियतो मुनिः प्रयतः परिशुद्धः,
obligation, vow.. नियतः, संयतो नियतो साहू नियमवान्, मुनिः
नियमन, णियमणं, न० दमन, वश में करना, दबाना; मौनी, (2)-म् णिययं, न० संध्यो- पासनादि
checking restraining. अवश्यानुष्ठेय कर्म; obligatory नियमित,णियमिउं, वि०वि० संयत; restrained, observances like Samdhyā. म् क्रिवि० disciplined. नियमेन, अनिवार्यरूपेण, in variably,, नियम्य.णियम्म, वि० त्रि. निरोध्य, शासन-योग्य, always.
___to be restrained, to be instructed. नियति, णियइ, [सर्वपदार्थेष्वनुगताकारनियमनशक्ति]
नियामक, णियामग, (1) वि० त्रि० नियंत्रण करने स्त्री० प्रकृति, विधि, भाग्य, अदृष्ट, नियमरूप,
वाला; controlling. (2) पुं० कर्णधार; तत्त्व, एक देवी;a fixed order in things,
oarman. destiny, a goddess.
नियामकता,णियामगत,स्त्री० नियामकत्व, न० नियंता नियतिकृत,णियइकिउ, वि० त्रि० प्रकृति या दैव द्वारा का पद नियन्तृत्व; post or duty of a
feffa; destined by nature or fate. controller. नियतात्मन्, णियअप्प, वि० त्रि. जितचित्त, नियुक्त,णिजुत्त, वि० त्रि० व्यापृत, संलग्न, लगाया,
निगृहीतचित्त, शिक्षितमनस्, वशी, संयतेन्द्रिय; अधिकृत, आदिष्ट, प्रार्थित; engaged, self-controlled.
attached, appointed, charged, नियताप्ति, णियतति, स्त्री० प्राप्ति का निश्चय, ordered, requested.
नाट्यशास्त्र में नाटक की एक अवस्था; नि ।युज, णिजुउ, सक० [योगे, नियुनक्ति - युले, certainty of success: one of the five नियुक्त] जोड़ना, बांधना, लगाना; to fasten, stages in drama.
bind, appoint. नियतेन्द्रिय,णियतिदिअ.वि०वि० संयतेन्द्रिय; one
E नियुत, णिजुअ, न० बहुत भारी संख्या, एक खरब;
For Private and Personal Use Only