________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
363
शुक्लध्यान में स्थित श्रमण का प्रकर्ष उत्थान। Upward of sage. • धम्म सुक्कं च दुवे झायइ झाणाईजो ठिओ संतो। एसो काउस्सग्गो उसि उसिओहोइ णायव्वो।। (आवश्यक नि० 1429) • धम्मच सुक्कं च झाणं अत्थि लोए सो सम्भगो तं च झायइ तस्स जाएज्ज उसि उसिओ। • कायोत्सर्ग की एक उत्कृष्ट स्थिति।
A god act of body. उत्सृष्ट-उच्छिट्ठ (वि०) छोड़ा गया, त्यागा गया।
Abandoned, freed उत्सेक:-उच्छेगो (पु०) उन्नति, उत्थान। Excess,
increass. • सींचना, छिड़कना, उड़ेलना Sprining • छोड़ना, सिंचन करना। giving. . अहंकार, अभिमान, माण-मय-अहंकारो givenup of proud. अट्टविहोत्ति अप्पए। आहिक्क-बहुए लोए
जाणेज्ज उच्छिहो जगे।। उत्सेकिन्-उच्छेगि (वि०) पर्याप्त, अत्यधिक over
flowing • उन्नत |excessive. • अहंकारी,
अभिमानी। Proudly. boughly fuffed. उत्सेचनम्-उस्सेयणं/उच्छेयणं (नपुं०) अभिषेक,
सिंचन Sprinkling pouring. • फुहार।
ऊपर छिड़कना। उत्सेधः-उच्छेहो (पु०) ऊँचाई, माप, विशेष। मोटाई।
• उन्नत A height elevation. . ऊँचा, मारण। Height, fatness, thickness,
body उत्सेधम्-उच्छेहं (नपुं०) घात, नाश। कतल।
Killing, Slaughter उत्सेध-योजनम्-उच्छेह-जोजणं (नपुं०) प्रमाण
योजन। Projecting breasts. • एक प्रमाण का हजार गुना। 1000 उत्सेध योजन। A pramana. • उत्सेध योजन-100/11, या
9,1/11 मील। 90909 मील उत्सेध प्रमाण। उत्सेधाङ्गलम्-उच्छेहंगुलं (नपुं०) आठयव मध्यं प्रमाण
उत्सेधांगुल होता/उत्सेधांगुल को सूचि अंगुल भी कहा गया। Atype of measurement - परमाणु -पुद्गल का सूक्ष्मातिसूक्ष्म अविभारी
अंश - अनंतसूक्ष्म परमाणु-एक व्यवहार परमाणु।-अनंत व्यवहार परमाणु-उत्शलक्ष्णश्लक्ष्णिका।-आठ उतश्लक्ष्णश्लक्ष्णिका-एक श्लक्ष्ण-श्लक्ष्णिका आठ श्लक्ष्णश्लक्ष्णिकाएक ऊध्वरेणु।- आठ ऊध्वरेणु-एक त्रसरेणु।। एक त्रसरेणु-उत्तरकुरु- देवकुरू के मनुष्यों का एक बालाग्र।-आठ बालाग्र-हरिवर्ष रम्यकवर्ष के मनुष्यों का एक बालाग्र।- हरि रम्यक के आठ बालाग्र-हैम- हैरण्य का एक बालाग्र।हैम-रैहय्य के आठ बालाग्र-पूर्व-पश्चिम महाविदेह के मनुष्यों का बालाग्र।- पूर्व-पश्चिम महाविदेह के मनुष्यों का आठ बालाग्र। - भरत-ऐरावत के मनुष्यों का एक बालाग्र। - भरत-ऐरावत के मनुष्यों का आठ बालाग्र रलिक्षा। - आठ लिक्षा-एक यूका आठ यूका एक यवमध्य आठ यवमध्य-उत्सेधायुल - छह अंगुल-एक पाद - पादपा 12 अंगुल-एक बेंत - दो बेंत या 24 अंगुल-एक हाथ। - दो हाथ या 48 अंगुल-एक दंड। (धनुष्य, यूप, नालिक, अभ मूसल।)- दो हजार धनुष-एक गणयुति चार गव्यूति-एक उत्सेध योजन। Height, fatness, thickness • अद्वेव य जवमज्झणि अंगुलं (जै० 255) • जूव जवो अट्ठगुणो कमेण। उस्सेह-अंगुलयं। (जैन० 255) - उच्छेहो त्ति देवाइ-देहाणं उच्चतं। तण्णिण्णपत्थं अंगुलं उत्छेहं गुलं। संहनत
Killing, Slaughter उत्स्मयः-उच्छमओ (पु०) हाथ, मुस्कान। मंद मंद
हँसी। Smile. उत्स्वन-उच्छवण (वि०) उच्च स्वर युक्त।ऊँच्च ध्वनि
सहित। High sounding. उत्स्वेदः-उस्सेओ (पु०) वाष्प, ऊषता। Sweat. .
स्वेद, पसीना, निकलना। Perspiration. उत्स्वेदिमः-उस्सेइओ (पु०) ऊपर से बहता हुआ
पसीना। वाष्प से निकलने वाला स्वेदUpper down of sweat. • उत् उध्वं निर्गच्छता वाष्पेण यः स्वेदः स उत्स्वेदः उत् स्वेदेन निर्वृतमुत्स्वेदिमम्। (वहत्कप्प 839) • वाष्प
For Private and Personal Use Only