________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
358
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
उत्पाटनम्-उप्पाडणं (नपुं०) उखाड़ना, उन्मूलन करना।
___uprootind,eradicating.destroying उत्पाटिन्-उप्पाडि (वि०) उन्मूलित, उखाड़ी गई।
Eradicating tearing out. उत्पात:-उप्पाओ (पु०) उड़ान, उछाल, उपद्रव .
आघात Pain flying up. • प्रहार, कूदना।
Spoing Jump. उत्पात-कर्मन्-उप्पाअ-कम्मो (पु०) असाता कर्म।
उत्पात-वात:-उप्पाअ-वाओ (पु०) आंधी,
तूफान। उत्पाद-उप्पअ (सक०) उत्पन्न करना, बनाना, निर्माण
करना। to birth to born to make. उत्पाद -उप्पाअ (वि०) उत्पन्न हुआ, प्रादुर्भूत।
maked. • सिर के बल खड़ा होने वाला।
with the fact up lifted उत्पादः-उप्पाओ (पु०) उत्पत्ति, प्रादुर्भाव। • जन्म,
प्राप्ति birthgone. • भवान्तर प्राप्ति।gone to gone. • अवस्थान्तर की प्राप्ति। आविर्भाव। gone another born. . आविब्भावो उप्पादो (धव० 15/19) • अपनी पर्याय का परित्याग का अन्य पर्याय की प्राप्ति
करना। Geting another born. उत्पादक-उप्पायग (वि०) उत्पन्न करने वाला, जनक
• उपजाऊ। Giving birth productive
generating. उत्पाद-जन्मन्-उप्पादजम्मो (पु०) भवान्तर का होना।
Being of nother brith. • एक पर्याप्त से
दूसरी पर्याय को प्राप्त करना। उत्पादनम्-उप्पायणं (नपुं०) जन्म, प्रादुर्भाव, उत्पत्ति,
आना, निकलना। Born birth rise,
producte. उत्पादपूर्वम्-उप्पाय-पुव्वं (नपुं०) प्रथम पूर्व ग्रन्थ,
जिसमें काल, पुद्गल एवं जीवादि की उत्पत्ति का वर्णन हो। इसमें इनका नयात्मक दृष्टि से भी विवेचन है। • उप्पाय-पुव्व-गंथम्हि अस्थि त्ति - • दसण्हं वत्थूणं, वे सद-पाहुडाणं, कोडिपदेहि जीव-काल- पोग्गलाणमुप्पादवय-धुवत्तं वण्णेइ। • उप्पादपुव्वं पढमं गंथं,
तस्सिं च अस्थि सव्व-दव्वाणं पज्जवाणं च पण्णावणा। A frist poorva grantha,
Frist text of poorva. उत्पादानुच्छेद:-उप्पायाणुच्छेओ (पु०) वस्तु का
अभाव। द्रव्यार्थिक नय दृष्टि। Without think. • उप्पादाणुच्छेदो णाम दव्वट्ठियो। . उत्पादः सत्त्वं, अनुच्छेदो विनाशः अभाव: नीरुपिता इति यावत्। • उत्पाद एव अनुच्छेदः
उत्पादानुच्छेदः भाव एक अभाव इति यावत्। उत्पादिका-उप्पाइगा (स्त्री०) उत्पन्न करने वाली माता।
• एक कीट विशेष। A mother having
birth. A kind of ant. उत्पाव:-उप्पावो (पु०) शद्ध घत। देशी घी। Pure
Ghee. उत्पाली-उप्पाली (स्त्री०) आरोग्य, निरोग। Health उत्पिंजल-उप्पिजल (वि०) अत्यंत व्याकुल Very
pain ful. • परेशान Unconfined. खिन्न, दुःखी uncaged. • पीड़ित। पिंजरे
के बाहर । painful. out of order. उत्पित्सु-उप्पिच्छु (वि०) गति चाहने वाला being
gome wish. • निकलने वाला। Having
rise. उत्पिष्ट-उप्पिट्ठ (वि०) पीसा हुआ, चूर्णित।
Crushed. उत्पीड:-उप्पीडो (पु०) दुःख, कष्ट । pain. • व्याधि
Pressing out. • पीड़न। Gushing
flow. उत्पीडनम्-उप्पीडणं (नपुं०) आघात, दुःख Pian
• व्याकुलता। pressing out. उत्पुच्छ-उप्पुच्छ (वि०) ऊपर उठी हुई पूंछ वाला।
____Having upper gone. उत्पुलक:-उप्पुलग (वि०) हर्षित, रोमाञ्चित Taiful
• प्रसन्न Joyful. • आनंदित। delighted. उत्प्रभ-उप्पह (वि०) प्रभा युक्त, कान्ति सम्पन्न
Brightful. • प्रकाश से परिपूर्ण। Flashing
borth उत्प्रभः-उप्पहो (पु०) अग्नि, सूर्य। Fire, sun
For Private and Personal Use Only