________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
354
संस्कृत-प्राकृत-हिन्दी एवं अंग्रेजी शब्द कोश
उत्तरतस-उत्तरओ (अव्य०) उत्तर से। from the
north of River. उत्तरत्र-उत्तरत (वि०) उत्तरकाल में। futuretime उत्तर-पदम्-उत्तर-पयं (नपुं०) समासान्त पद का
सबसे पिछला शब्द। The last me mber
of a compocnded, उत्तर-पुरुषः-उत्तरपुरिसो (पु०) जिसके सम्बन्ध में
चर्चा चल रही हो। first person उत्तरप्रकृतिः-उत्तरपयडि (स्त्री०) भत्य प्रवृति का
संक्रम। Good thought less. उत्तर-प्रच्छदः-उत्तर-पच्छओ (पु०) चद्दर, ओढ़नी।
coverlid. उत्तरल-उत्तरल (वि०) अतिचंचल, चपल, वाचाल,
मुखरी। Shaking trembling fickle. उत्तर-लक्षणम्-उत्तर-लक्खणं (नपुं०) विशेष लक्षण,
प्रमुख चिन्ह The indication of an reoly.
• विशिष्ट पहचान। Foremost idication. उत्तरलोकः-उत्तर-लोओ (पु०) संवादी व्यक्ति, वादी
मनुष्य। Retort man. उत्तर-वस्त्रम्-उत्तर-वत्थं (नपुं०) दुपट्टा, उत्तरीय।
ओढ़नी। An upper ganment. उत्तरवादः-उत्तर-वाओ (पु०) प्रतिपक्ष वचन।
समाधान पूर्वक विवेचन। A thoght
dispute उत्तरवादिन-उत्तरवाइ (वि०) प्रतिवादी, प्रतिपक्ष, पक्ष
के विपरीत बोलने वाला। A defendent
respondent उत्तर-वीर्यम्-उत्तर-वीरियं (नपुं०) अनंतशक्ति, अनंत
बल। Powerful. उत्तरश्रेणिः -उत्तर सेढी(स्त्री०) उत्तरदिशा। The
north. उत्तर-सत्त्व:-उत्तरसत्तो (पु०) उत्तराधिकारीNext
man. उत्तर-साक्षिन्-उत्तर-सक्खि (वि०) प्रतिपक्षी का
गवाह। Defendant. उत्तर-सुहम्-उत्तरसुहं (नपुं०) परम सुख। विशेष
आनंद। Good pleasure. उत्तरा-उत्तरा (स्त्री०) दक्षिण दिशा के सम्मुख की
दिशा। From the north.
उत्तराधारः-उत्तराहारो (पु०) परमाधार। प्रमुख
भूमिका Chief suport. उत्तराधिकारिन्-उत्तराहियारि (पु०) संपत्ति का इच्छुक
• विरासत का अधिकारी। Wisher of
wealth. An heir of wealth. उत्तराध्ययनम्-उत्तरज्झययणं (नपुं०) मूल आगम का
एक सूत्र ग्रन्थ, जिसमें 35 अध्ययन हैं। A text book. यह अंग-उपांग आदि आगम ग्रन्थों के पश्चात् पढ़ा जाता है। इसमें मुनियों की विशेष चर्चा, गुण-दोष, प्रायश्चित आदि का वर्णन है। • उत्तरा अज्झयणा उत्तरपदा। . चउब्बिहोवसग्गाणं बाबीस परिस्सहाणं च सहण विहाणं सहण-फल-मेदम्हादो एकमुतरमिदि
च उत्तरज्झएणं वण्णेदि। (जय० ध० 1/20) उत्तराभास:-उत्तराभासो (पु०) मिथ्याकथन।
Faultful thought. • विपरीत विवेचन। उत्तरायणम्-उत्तरायणं (नपुं०) मकर संक्रान्ति से छः
माह सूर्य का अयन। उत्तर की ओर प्रयाण। The progress of the sun to the
north. उत्तरायण:-उत्तरायणो (पु०) सूर्य, रवि । Sun. उत्तरायिन-उत्तराइ (वि०) पश्चात्वर्ती। After
___warols. उत्तरार्जनम्-उत्तरज्जणं (नपुं०) उलाहना, छिड़कना।
. Deba te retort. उत्तरार्थक-उत्तरत्थग (वि०) श्रेष्ठ, प्रयोजन भूत।
good Bast. • उचित अर्थ वाला। Being good purpose. • उत्तरो अत्थो जस्स सतं
सेट्ठभावो ति। उत्तराषाढ:-उत्तरासाढो (पु०) उत्तराषाढ नक्षत्र । The
lugr mansion. उत्तरासंग:-उत्तरासंगो (पु०) ऊपरी परिधान। An
uppur garment. उत्तराहि-उत्तराहि (अव्य०) उत्तर की ओर।
Northerly to the morth of
Answerful. उत्तरित-उतरिअ (वि०) समाधान युक्त।
For Private and Personal Use Only