SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 907
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 898 ) पत्र (भ्वा० पर० वभ्रति) जाना, हिलना-जुलना / आदि) बड़ी आयु का, बूढ़ा, जीर्ण, शक्तिहीन,-अधिक बम् (भ्वा० पर० वमति, वात, प्रेर० वामयति, वमयति, (वि.) (वयोधिक) आयु में अधिक, वयोवृद्ध, परन्तु उपसर्गयुक्त होने पर केवल 'वमयति') 1. वमन वरिष्ठ - अवस्था (वयोऽवस्था) जीवन की एक करना, युक देना, मुंह से बाहर निकालना-रक्तं अवस्था, आय की माप,-मा० ९।२९,-कर (वि.) पावमिषुर्मुखः-भट्टि० 15162, 9 / 10, 14130 स्वास्थ्य देनेवाला, जीवन को पुष्ट करनेवाला, आयु 2. बाहर भेजना, उडेलना, बाहर करना, उदगीरण बढ़ानेवाला- गत (वि.) 1. वयस्क 2. वयोवृद्ध करना, बाहर निकालना, उत्सर्जन करना (आलं° से परिणतिः, परिणामः आय की परिपक्वावस्था, भी) किमाग्नेयमावा विकृत इव तेजांसि वमति वयोवृद्धता-प्रमाणम् 1. जीवन का माप या लम्बाई -उत्तर. 6 / 14, श. 27, रघु० 16166, मेघ० 2. जीवन की अवधि,-वृद्ध (वि.) (वयोवृद्ध) बूढ़ा, 20, अविदितगुणाऽपि सत्कविभणिति: कर्णेष वमति बड़ी आय का,-सन्धिः 1. जीवन के एक काल से मधुषाराम्--वास० 3. बाहर फेंकना, नीचे डाल दूसरे काल में संक्रमण-त्रयो वयः सन्धयः 2. वयस्कता, देना-बान्तमाल्यः-रघु० 716 4. अस्वीकृत करना, परिपक्वावस्था (वयस्क होने का काल),-स्थ (वि०) द-1. थूक देना, उद्वमन करना 2. के करना, भेज (वयःस्थ-या-बयस्थ) 1. जवान 2. वयः प्राप्त, बालिग़ देना, उडेल देना-उवामेन्द्रसिक्ता भूबिलमग्नाविवोरगी 3. बलवान्, शक्तिशाली (-स्था) सखी, सहेली, -रषु० 1215, मुद्रा०६।१३ / -हानिः (वयोहानिः) 1. जवानी का ह्रास 2. यौवन पमः [वम्+अप् ] के करना, वमन करना, बाहर का हास / निकालना। वयस्य (वि०) [ वयसा तुल्यः यत् ] 1. समान आयु का बमः [वम्+अथुच ] 1. के करना, उद्वमन, थूकना 2. समसामयिक,-स्यः मित्र, सखा, साथी (प्रायः 2. हाथी के द्वारा अपनी संड से फेंका गया पानी। समान ही आय का)-स्या सखी, सहेली। बननम् [वम् + ल्युट्] 1. के करना, उलटी 2. बाहर | वयुनम् वय+उनन्] 1. ज्ञान, बुद्धिमत्ता, प्रत्यक्षज्ञान की खींचना, बाहर निकालना, जैसा कि 'स्वर्गाभिष्यन्द- शक्ति 2. मन्दिर (उणादिसूत्रों में इस शब्द को इसी वमनम्' में, रष०१५।२९, कु. 6 / 37 3. उलटी | अर्थ में पुल्लिङ्ग भी बतलाया गया है)। लानेवाली 4. आहुति देना-नः गांजा-नी जोक / | बयोधस् ()[वयो यौवनं दधाति-वयस+धा--असि चमनीया विम+अनीयर+टाप] मक्खी। युवा या प्रौढ़ व्यक्ति / पमिः [वम्+इन्] 1. आग 2. ठग, बदमाश-मिः (स्त्री०) वयोरंगम [ वयसा रंगमिव ] सीसा 1. बीमारी, जी मिचलाना 2. उलटी लाने वाली | वर (चुरा० उभ० वरयति -.ते, व या व का प्रेर० रूप) (औषषि)। मांगना, चुनना, छाँटना, खोच करना,—दे० 'वृ' / चमी विमिनीष] उलटी करना / वर (वि०) [वृ कर्मणि अप्] 1. श्रेष्ठ, उत्तम, सुन्दरतम, बमारपष० त०] पशुओं के राँभने की आवाज / या अत्यंत मूल्यवान्, छांटा हुआ, बढ़िया (संबं० या पत्रः-श्री [वम्+रक, वम्रि+ङीष ] चिऊँटी। सम० अधि० के साथ अथवा समास के अन्त में) वदतां -कूदम् बाँबी। बरः-- रघु० 1159, वेदविदां वरेण--५।२३, 11 // बम् (म्बा० आ०-वयते) जाना, हिलना-जुलना। 54, कु० 6 / 18, नुवरः, तस्वरा:, सरिद्वराः आदि बबनम् [+ल्युट्] बुनना। 2. अपेक्षाकृत अच्छा, दूसरे से अच्छा, ग्रंथिभ्यो धारिणो बयल (नपुं०) [अज् +असुन्, वीभावः] 1. आयु, जीवन वराः मनु० 12 / 103, याज्ञ. 11351, का कोई काल या समय,-गुणाः पूजास्थानं गुणिषु 1. चुनने और छाँटने की क्रिया 2. छांट, चुनाव नच लिङ्ग न च वयः-- उत्तर० 4 / 11, नवं वयः 3. वरदान, आशीर्वाद, अनुग्रह, वरं वया या वर -रषु०२४७, पश्चिमे वयसि-१९४१, न खलु वयस्ते- मांगना, प्रीतास्मि ते पूत्र वरं वृणीष्व-रषु० 2163, जसो हेतु:-भर्तृ० 2 / 38, तेजसां हि न वयः समीक्ष्यते भवल्लब्धवरोदीर्ण-कु०२१३२, ('वर और 'आशिस्' -रषु० 1111, कु० 5 / 16 2. जवानी, जीवन का का अन्तर जानने के लिए दे० 'आशिस') 4. भेंट, प्रमुख अंश-वयोगते किं वनिताविलासः-सुभा० उपहार, पारितोषिक, पुरस्कार 5. कामना, इच्छा इसी प्रकार 'अतिक्रान्तवया' 3. पक्षी-स्मरणीयाः 6. याचना, अनुरोध 7. दूल्हा, पति-वरं वरयते कन्या, समये वयं वयः-०२१६२, मुगयोगवयोपचितं वनम् दे. वधू (2) के नीचे भी 8. पाणिग्रहणार्थी, विवारघु० 9153, 219, शि० 355, 11 / 47 4. कौवा हार्थी 9. स्त्रीधन, दहेज 10. जामाता 11. कामुक, पंच० 223 (यहाँ इसका अर्थ 'पक्षी' भी हो सकता / कामासक्त 12. चिड़िया,-रम जाफरान, केसर, (वरम्' है)। सम-अतिग-अतीत (वि०) (वयोतिग. को पृथक् देखिये) / सम०-अंग (वि०) उत्तम रूप For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy