SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 898
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( 889 ) सा० द० 567, काज्या० 1126 / सम० ...आसवः। बक्रिन् (वि०) [वक्र-इनि ] 1. कुटिल 2. प्रतिगामी लार,-खुरः दांत, .....: वाहाण, तालम् मुंह (पुं०) जैन या बुद्ध / से बजाया जाने वाला वाद्ययन्त्र, --दल ताल, वक्रिमन् (पुं०) [ वक्र- इमनिच् ] 1. कुटिलता, वक्रता, ... पटः परदा, रन्ध्रम् मुखविवर, ---परिस्पन्दः / 2. वाक्छल, टालमटोल, संदिग्धता, चक्कर, घुमाव, भाषण,-भेदिन् (वि० ) चरपरा, तीक्ष्ण,-यासः (वाणी की) परोक्षता,--तद्वत्क्राम्बुजसौरभं स च सन्तरा,-शोधनम् 1. मुंह साफ करना 2. नींबू, सुधास्यन्दी गिरां वक्रिमा गीत०, 3 3. धूर्तता, चकोतरा,शोधिन् (नपुं०) चकोतरा (पुं०) चकोतरे चालाकी, मक्कारी। का वृक्ष। वक्रोष्टिः, वक्रोष्टिका (स्त्री०) [ वक्र: ओष्टो यस्यां वक्र (वि०) [ वक्--रन्, पृषो० नलोपः ] 1. कुटिल ब० स०, कप्-+टाप् इत्वम् ] मृदु सुसकान / (आलं० से भी) झुका हुआ, टेढ़ा, चक्करदार, घमा- वक्ष (भ्वा० पर० वक्षति) 1. वृद्धि को प्राप्त होना, वदार-वक्रः पन्था यदपि भवतः प्रस्थितस्योत्तराशाम् बढ़ना 2. शक्तिशाली होना 3. क्रुद्ध होना 4. संचित - मेघ० 27, कु० 3 / 29 2. गोलमोल, परोक्ष, टाल होना। मटल, मण्डलाकार, घुमा फिरा कर बात कहना, | वक्षस् (नपु०) [ वह, असुन्, सुट् च ] छाती, हृदय, द्वयर्थक या सन्दिग्ध (भाषण)-किमेतर्वक्रमणितः सीना कपाटवक्षाः परिणद्धकन्धरः- रघु० 3 / 34 / ---रत्न०२, वक्रवाक्यरचनारमणीयः सुभ्रवां प्रव सम--जः,-ह, रुहः (वक्षोजः, वक्षोव्ह, वते परिहास:---शि० 10 / 12 दे० 'वक्रोक्ति' भी वक्षोरुहः) स्त्री की छाती--भामि० २११७,---स्थलम् 3. छल्लेदार, लहरियेदार, धुंघराले (बाल) 4. प्रति (वक्ष या वक्षः स्थलम्) छाती या हृदय / गामी (गति आदि) 5. बेईमान जालसाज, कुटिल वख्, वंख् (वखति, वंखति) जाना, हिलना-जुलना / स्वभाव का 6. कर, घातक (ग्रह आदि) 7. छन्दः वगाहः [भागुरिमते 'अवगाह' इत्यत्र अकारलोपः ] दे० शास्त्र की दृष्टि से गरु (दीर्घ),---: 1. मंगलग्रह | 'अवगाह। 2. शनिग्रह 3. शिव 4. त्रिपुर राक्षस,---फ्रम् 1. नदी बङ्कः [वक+अच् ] नदी का मोड़। का मोड़ 2. (ग्रह का) प्रतिगमन / सम... अगम् | वङ्का [ वक+टाप् | घोड़े की जीन की अगली मेंडी। टेढ़ा, अवयव (गः) 1. हंस 2. चकवा 3. साँप,-उक्तिः वकिलः [ बक+ इलच् ] कांटा। (स्त्री०) एक अलंकार का नाम जिसमें टालमटोल बद्धि [ वकि-- क्रिन, इदित्वात् धातोर्नुम् ] 1. (किसी करने वाली बात या तो श्लेषपूर्ण ढंग से कही जाती जानवर या भवन की पसली), (कुछ लोग इस शब्द है या स्वर बदल कर। मम्मट इसकी परिभाषा इस को स्त्रीलिंग बताते हैं) 2. छत का शहतीर 3. एक प्रकार देता है:---यदुक्तमन्यथा वाक्यमन्यथान्येन प्रकार का वाद्य यन्त्र (इन दो अर्थों में नपुं० भी)। योज्यते, श्लेपेण काक्वा वा ज्ञेया सा वक्रोक्तिस्तथा / वक्षुः [ वह+कुन्, नुम् ] गंगा नदी की एक शाखा / द्विधा-काव्य० 9, उदाहरण के लिए मुद्रा० का पङ्ग (म्वा० पर० वङ्गति) 1. जाना 2. लंगडाना, लंगड़ा आरम्भिक श्लोक (धन्या केयं स्थिता) देखिए | कर चलना। 2. बाकछल, कटाक्ष, व्यंग्य-सुबन्धुणिभदृश्च कवि- / वडगाः (ब० व०) [वन+अच 1 बंगाल प्रदेश तथा राज इति त्रयः, वक्रोक्तिमार्गनिपूणादचतुथों विद्यते उराके अधिवासियों का नाम ---बङ्गानुत्खाय तरण न वा 3. कटुक्ति, ताना, कष्टः बेर का पेड़, नेता नौसाधनोद्यतान्-रघु० 4 / 36, रत्नाकर समा___ कण्टफः खैर का वृक्ष,-खङ्गः, -खनकः कटार, रभ्य ब्रह्मपुत्रान्तग: प्रिये, वङ्गदेश इति प्रोक्तः,—ग: टेढ़ी तलवार, गति, गामिन् (वि०) 1. टेढ़ी चाल 1. कपास..बैंगन का पौण,-गम 1. सीसा 2. रांगा। वाला, चक्करदार 2. जालसाज, बेईमान,--ग्रीवः ऊँट | सम० अरिः हरताल,-जः 1. पीतल 2. सिंदूर, -चञ्चः तोता, तुण्डः .. गणेश का विशेषग 2. तोता, --जीवनम् चाँदी, शुल्यजम कांसा। ---वंष्ट्रः सूअर,...-दृष्टि (वि.) 1. 'भैगो आँख वाला, ऐंचाताना 2. विद्वषपूर्ण दृष्टि रखने वाला 3. डाह 3. आरम्भ करना, 4. निन्दा करना, दूषित करने वाला, (स्त्री०) तिरछी निगाह, तिर्यगदृष्टि, करना / -नक्रः 1. तोता 2. नीच पुरुष, नासिकः उल्लू, | वच (अदा० पर०) (आर्धधातक लकारों में आ० भी, -पुच्छः, पुच्छिकः कुत्ता, --पुष्णः हाक वृक्ष, कुछ लोग ऐसा मानते हैं कि सार्वधातुक लकारों में, बालविः, लांगूलः कुत्ता, ---भावः 1. टेटान अन्यपुरुष बहुवचन के रूप सदोष होते हैं, तथा कुछ 2. धोखा, --वकः शूकर / के अनुसार समस्त बहुवचन में वक्ति, उक्तम्) वक्रयः (पुं० ) मूल्य, कीमत ('अवक्रयः' के बदले)। 1. कहना, बोलना-बैराग्यादिव वक्षि-काव्य० 10, 112 For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy