SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 137
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( १२८ ) --का० १२, अयोग्य--मातः किमप्यसदृशं विकृतं | असमस्त (वि०) [न० त०] 1. अपूर्ण, आंशिक, अधूरा वचस्ते-वेणी० ५।३। । 2. (व्या० में०) समास से युक्त न हो, जिसमें समास असद्यस् (अव्य०) [न० त०] तुरन्त नहीं, देरी करके । न हुआ हो 3. पृथक्, वियुक्त, असंबद्ध (विप० व्यस्त) असन् (नपुं०) (केबल ‘असृज' शब्द की रूपरचना में द्वि० | स्तम् बिना समास की रचना (समास के विग्रह वि० ब० के पश्चात् प्रयुक्त) रुघिर। को प्रकट करने वाला वाक्य)। असनम [ अस्+ ल्युट् ] फेंकना, (बन्दूक) दागना, (तीर) | असमाप्त (वि०) [न० त०] 1. जो अभी पूरा न हुआ चलाना, जैसा कि 'इप्वसन' ---धनुष में,-नः पीतसाल हो, अधूरा रहा हुआ, रघु० ८७६, कु०४।१९, 2. नाम का वक्ष-निरसनैरसनैरवथार्थता - शि०६.४७ । जो पूरी तरह ग्रहण न किया गया हो, अपूर्ण। असन्दिग्ध (वि.) [न० त०] 1. जिसमें सन्देह न हो, स्पष्ट, | असमीक्ष्य (अव्य०) बिना भली भांति विचार किये। साफ 2. निश्चित, शंकारहित,-ग्धम् (अव्य०) । सम-कारिन् (वि.) बिना विचारे काम करने निश्चय ही, निस्संदेह । वाला, अविवेकी, असावधान । असन्धि (वि०) [न० ब०] 1. जिनका जोड़ न हुआ हो । (जैसे कि शब्द), 2. बंधनरहित, अबद्ध, स्वतन्त्र, [न० त०] 1. दुर्भाग्य 2. कार्य का पूरा न होना, —धिः संधि का अभाव । असफलता। असन्नड (वि०) [न० त०] 1. जो शस्त्रास्त्रों से सुसज्जित असम्पूर्ण (वि०) [न० त०] 1. जो पूरा न हो, अधूरा 2. न हो 2. धूर्त, घमंडी, पंडितंमन्य । जो सारा न हो 3. अपूर्ण, आंशिक-जैसा कि चाँद असन्निकर्षः [न० त०] 1. पदार्थों का दृष्टिगोचर न होना, ---- चन्द्रमसम्पूर्णमण्डलमिदानीम् - मुद्रा० १।६।। मन को वस्तुओं का बोध न होना 2. दूरी। असम्बद्ध (वि०) [न० त०] 1. जो जुड़ा हुआ न हो, असन्निवृत्तिः (स्त्री०) [न० त०] वापिस न मुड़ना असंगत 2. निरर्थक, बेतुका, अर्थहीन, °आ(प्र)लापिन् -- असंनिवृत्त्य तदतीतमेव-श० ६।९, बीत गया निरर्थक बातें करने वाला-असम्बद्धः खल्वसि----मृच्छ० सदा के लिए-रघु० ८।४२। ९, बेहदा व्यक्ति 3. अनुचित, गलत-मनु० १२१६, असपिण्ड (वि.) [न० त०] जो पिंडदान से संबद्ध न हो, -द्धम् बेतुका वाक्य, निरर्थक या अर्थहीन भाषण जो रुधिर-संबंध से संयुक्त न हो, जो अपने वंश या जैसे कोई कहे-यावज्जीवमहं मौनी-आदि--दे० कुल का न हो। 'अबद्ध' भी। असभ्य (वि.) [न० त०] सभा में बैठने के अयोग्य, असम्बन्ध (वि.) [न. ब.1 जिसका कोई सम्बन्ध न गॅवार, नीच, अश्लील, अशिष्ट (शब्द)। हो, किसी से संबन्ध न रखने वाला-धः [न० त०] असम (वि०) [न० त०] 1. जो बराबर न हो, विषम संबन्ध का न होना, संबन्ध का अभाव यद्वा साध्यव(जैसा कि संख्या) 2. असमान (स्थान, संख्या और दन्यस्मिन्नसंबन्ध उदाहृतः-भाषा०६८। मर्यादा की दृष्टि से) असमैः समीयमानः---पंच० असम्बाध (वि.) [न० ब०] 1. जो संकीर्ण न हो, विस्तृत १।७४, 3. असदृश, बेजोड़, अनूठा। सम०-इषुः, 2. जहाँ लोगों की भीड़-भाड़ न हो, अकेला, एकान्त --बाणः, --सायकः विषम संख्या के तीरों को धारण 3. खुला हुआ, सुगम । करने वाला, कामदेव जिसके पांच बाण है, नयन, | असम्भव (वि०) [ न० त०] जो संभव न हो, असंभाव्य ---नेत्र,---लोचन (वि.) विषम संख्या की आँखों -व: 1. अनस्तित्व, 2. असंभाव्यता 3. असंभावना। वाला, शिव जिसके तीन आँखें हैं। असम्भव्य, असम्भाविन् (वि०) [ न० त०] 1. अशक्य असमञ्जस (वि.) [ न० त०] 1. अस्पष्ट, जो बोधगम्य 2. अबोध्य । न हो- स्खलदसमञ्जसमुग्धजल्पितं ते-उत्तर०४१४, असम्भावना [न० त०] समझने की कठिनाई या अशक्यता, मा० १०॥२, 2. अयुक्त, अनुचित,—यद्यपि न कापि असंभाव्यता। हानिर्द्राक्षामन्यस्य रासभे चरति, असमंजसमिति | असम्भत (वि०) [न० त०] जो कृत्रिम उपायों से प्रकामत्वा तथापि तरलायते चेतः—उद्भट० 3, बेतुका, शित न किया गया हो, अकृत्रिम, प्राकृतिक,-असम्भृतं निरर्थक, मूर्खतापूर्ण । मण्डनमङ्गयष्टेः-कु० ११३१, 2. जो भलीभांति पाला असमवायिन् (वि.) [न० त०] जो घनिष्ट या अन्तहित पोसा न गया हो। न हो, आनुषंगिक, विच्छेद्य । सम०-कारणम असम्मत (वि०) [न० त०] 1. अननुमोदित, अननुज्ञात, (तर्कशास्त्र में) आनुषंगिक कारण, अन्तहित या अस्वीकृत 2. नापसंद, अरुचिकर 3. असहमत, भिन्न घनिष्ट संबन्ध न होना, गणकर्ममात्रवतिज्ञेयमथाप्यसम- मत रखने वाला,-- तः शत्रु—द्यतु दोषरसम्मतान् वायिहेतुत्वं--भाषा० यथा तंतुयोगः पटस्य । काव्य ७ । सम०-आदायिन् (वि०) स्वामी की For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy