SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 121
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ( ११२ ) पहरेदार. अवरोधिन पुस्तुरङ्गाधिरती का अंत:पुर , अवरोष बाधा डावरोष का अंत:पुर का पहरेदार,—का अंतःपुर की पहरेदार- | अवलीला [ अवरा लीला-प्रा० स०] 1. क्रीडा, खेल, स्त्री-ययस्तुरङ्गाधिरहोऽवरोधिका:-शि० १२।२०।। प्रमोद 2. तिरस्कार । अवरोधिन् (वि.) [अवरोध-+ इनि ] 1. रुकावट डालने | अवलुचनम् [ अव+लुञ्च+ ल्युट् ] 1. काटना, फाड़ना, वाला, बाधा डालने वाला, 2. घेरा डालने वाला। | उखाड़ना,---केश 2. उन्मूलन । अवरोपणम् [अव |-रुह -+-णिच् + ल्युट, पुकागमः ] 1. | अवलुण्ठनम् [ अव+लुण्ठ + ल्युट् ] 1. भूमि पर लोटना या उन्मूलन 2. नीचे उतारना 3. ले जाना, वञ्चित | लुढ़कना 2. लटना। करना, घटाना। अवलेखः [ अव+लिख्+घञ्] 1. तोड़ना, खरोंचना, अवरोहः [अव+रह+घञ ] 1. उतार 2. नीचे से चोटी छीलना 2. खुरची हुई कोई वस्तु । तक वृक्ष के ऊपर लिपटने वाली लता 3. आकाश 4. | अवलेखा { अव-+-लिख्+अ+टाप् ] 1. रगड़ना 2. किसी लटकती हुई शाखा (जैसे बड़ की)-अवरोहशता को सुसज्जित करना । कीर्ण वटमासाद्य तस्थत:--रामा० 5. (संगीत में) | अवलेपः [ अवलिप-घन 1 1. अहंकार. घमंड स्वरों का ऊपर से नीचे आना। -प्रियसंगमेष्वनवलेपमदः---शि० ९५१, (यहां अ अवरोहणम् [अव+ रुह + ल्युट् ] 1. उतरना, नीचे आना | का अर्थ 'लेप करना' भी हो सकता है),-व्यक्तमाना2. चढ़ना। वलेपाः - मुद्रा० ३।२२, 2. अत्याचार, आक्रमण, अवर्ण (वि.) [न० ब०] 1. रंगहीन 2. बुरा, नीचा, अपमान, बलात्कार-किं भवतीनामसुरावलेपेनाप -ण: 1. लोकापवाद, अपकीर्ति, कलंक, बट्टा,---सोढुं | राद्धमविक्रम० १, ददृशे पवनावलेपज सृजति वाष्पन तत्पूर्वमवर्णमीशे---रघु० १४१३८, 2. लांछन, निन्दा | मिवाजनाविलम्- रघु० ८।३५ 3. लीपना पोतना, ---न चावदद्धतरवर्णमार्या --५७, कोई दुर्वचन नहीं 4. आभूषण 5. संघ, समाज । कहा। अवलेपनम् | अब+लिए+ल्यट] 1. लीपना पोतना अवलक्ष (वि.) [अव-लक्ष+धन ] [ 'वलक्ष' भी | 2. तेल, कोई चिकना पदार्थ 3. संघ 4. घमंड । लिखा जाता है ] श्वेत,-क्षः श्वेत वर्ण। अवलेहः [ अव+लिह-घा ] 1. चाटना, लपलपाना अवलग्न (वि.) [अव+लग+क्त] चिपका हुआ, लगा लगा। 2. अकं 3. चटनी। हुआ, सटा हुआ,-नः कमर । | अवलेहिका--अवलेहः (3)। अवलम्बः [अव-|-लम्ब--घा] 1. नीचे लटकना | अवलोकः [ अब+लोक-धज ] 1. देखना, दृष्टि डालना, 2. सहारे लटकना, सहारा(आलं. भी)---सन्तुजालाव- 2. दृष्टि । लम्बाः--मेघ० ७०, कुनपति भवनद्वार सेवा भर्तृ० अवलोकनम् [ अवलोक+ल्युटु] 1. अवलोकन करना, १४६७, 3. स्तंभ, आड़, आश्रय (शा० तथा आलं०) । दृष्टि डालना, देखना, नो बभवरवलोकनक्षमाः --रघु० -सावलम्बगमना-रघु० १९।५०, दूसरों के सहारे चलने ११।६०, 2. दृष्टि में रखना पर्यवेक्षण करना-दीघिवाली, सन्ततिविच्छेदनिरवलम्बानाम-श०६, दैवे- कावलोकनगवाक्षगता:-मालवि० १, 3. दृष्टि, आँख नेत्थं दत्तहस्तावलम्बे-रत्न० ११८, 4. अत: बैसाखी 4. नजर, झांकी-योगनिद्रान्त विशदैः पावनरवलोकन या छड़ी जो सहारे के लिए रक्खी जाती है। - रघु० १०।१४, 5. खोज करना, पूछताछ । अवलम्बनम् [अव+लम्ब+ल्युट ] 1. स्तंभ, सहारा, आड़ | अवलोकित (भू० क. कृ०) [अव+ लोक+क्त) देखा --अवलम्बनाय दिनभर्तुरभन्न पतिष्यतः करसहस्रमपि हुआ,-- तम् दृष्टि, झांकी। . शि० ९।६, प्रस्थानविक्लवगतेरवलम्बनार्थ--श० ५।३, अववरकः [ अव+व+अप् ततः संज्ञायां बुन् ] 1. रन्ध्र, मम पुच्छे करावलम्बनं कृत्वोत्तिष्ठ ---हि० १, छिद्र 2. खिड़की, दे० 'अपवरक' । 2. सहायता, मदद। अववादः [अव+वद्+घा ] 1. निन्दा 2. विश्वास, अवलिप्त (भू०क०कृ०) [अव+लिप+क्त ] 1. घमंडी, भरोसा 3. अवहेलना, अनादर 4. सहारा, आश्रय 5. उद्धत, अभिमानी 2. लिपा पुता, सना हुआ। बुरी रिपोर्ट 6. आदेश। अवलोड (भू० क० कृ०) [अव+लिह+क्त ] 1. खाया अवतश्चः [अव+ च+अच ] छिपटी, खपची। हुआ, चबाया हुआ--दर्भरर्धावलीहै:--श० १२७, अवश (वि) [न० त०] 1. स्वतंत्र, मुक्त 2. जो वश्य या 2. चाटा हुआ, लप लप करके पीया हुआ, स्पृक्त आज्ञाकारी न हो, अवज्ञाकारी, स्वेच्छाचारी 3. जो (आलं. भी)---नवयौवनावलीढावयवा--दा० १७, किसी के अधीन न हो-अवशो विषयाणाम्-का० जवानी से व्याप्त,-अस्त्रज्वालावलीढप्रतिबलजलधे- ४५, 4. लाचार, इन्द्रियों का दास कु. ६।९५, 5. रन्तरीयमाणे-वेणी. २५, चारों गोर से घिरा पराश्रित, असहाय, शक्तिहीन-कार्यते ह्यवशःहुबा 3. निगला हुआ, नष्ट किया हुआ । भग० ३१५, कथमवशो यशोविवं पिबामि-मृच्छा For Private and Personal Use Only
SR No.020643
Book TitleSanskrit Hindi Kosh
Original Sutra AuthorN/A
AuthorVaman Shivram Apte
PublisherNag Prakashak
Publication Year1995
Total Pages1372
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationDictionary
File Size37 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy