Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 96

जग्ध
728
जट
जग्ध [अद् कर्मणि-क्त] Eaten. -ग्धम् A place where a person has eaten. -2 Eating, dinner, food.
जग्धिः /.[अद्-क्तिन् ] 1 Eating: Mal. 6. 19. -2 Food, victuals.
जग्मि a.[गम् किन् द्वित्वम् ]1Going, being in constant motion. -2 Going to, hastening or drawing towards. -ग्मि : Wind, air.
जघनम् [ वक्र हन्ति हन् यह अच् पृषो०; Un. 5. 32] 1 The hip and the lions, the buttocks ; घटय जघने काश्चीमञ्च सजा कबरीभरम् Git.12. -2 The pudenda. -3 Rear-guard, the reserve of an army. - A fault. जघनं स्यात् कटेः पूर्वे श्रोणिभागापराधयोः Nm. -Comp. -अर्ध: 1 the hinder part. -2 rear-guard. -कूपको (dual) the hollows of the lions of a handsome woman. -गौरवम् weight of the hips%3B 5.8.8.-चपला 1an unchaste or libidinous woman पत्यौ विदेशयाते परमसुखं जघनचपलायाः Pt. 1. 173%3 प्रिया यथा स्याज्जधनचपला Bri. S. 101.3. -2 a woman active in dancing. -विपुला 1 a woman having stout hips. -2N. of a metre.
जधनिन् a. Having large buttocks.
जघन्य.. [जघने भवः यत् ] 1 Hindmost, last; Bg.14. 183; Ms. 8.270. मन्ये जघन्यस्य महीधरस्य शृङ्गाणि काला यसनिर्मितानि | Ram. Ch.4. 16. -2 Worst, vilest, base, lowest, censurable; जघन्यगुणः Bhag. 14. 18. -3 Of low origin or rank.-न्यः A Sudra.-न्यम् The penis. -Comp. -अवसायिन् a. What occurs later or afterwords. पूर्वावसायिनश्च बलीयांसो जघन्यावसायिभ्यः SB. on MS. 12.2.34. -जः 1 a younger brother; जघन्यजस्तक्षकश्च श्रुतसैनति यः सुतः Mb.1.3.141; श्रुत्वा वचो वालिजघन्यजस्य Ram.4.24.21. -2 a Sudra. विप्राश्च बाहुजास्तद्वदूरव्याश्च जघन्यजाः Siva. B. 31. 17.
जनिः [हन्-किन् द्वित्वं च ] A weapon (offensive ). जघ्नु . [हन्-कु द्वित्वं च ] Striking, Killing. जङ्गः Fight; L. D. B.
जङ्गम a. [गम्-यल अच् ] Moving, living, movable (opp. immovable स्थावर ); चिताग्निरिव जनमः R. 15.16%3; शोकाग्निरिव जङ्गमः Mv.5.20%3 Ms. 1. 41. -2 Derived from living beings. -मम् A movable thing R.2.44. -Comp. इतर. immovable. -कुटा an umbrella.
जङ्गल a. [गल्-यत्-अच् पृषो०] Desert, waste. -लः, -लम् Flesh, meat. -लम् 1 A desert, dreary ground, waste land. -2 A thicket, forest. -3 A secluded or unfrequented place.
जङ्गाल: A ridge of earth running along the edge of a field to collect water and to form a passage over it. land-mark.
जतिड: N. of a plant or a gem worn as an amulet; मणि विष्कन्धदूषणं जगिडं बिभृमो वयम् Ay.2.4.2.
जगुलम् Poison, venom.
जङ्घा [जघन्यते कुटिलं गच्छति हन् यक्-लुकि अच् पृषो of. Uņ. 5. 31 ] 1 Leg from the ankle to the knee, the shank. -2 The upper part of the leg, the part about the loins. -3 A part of a bed-stead. -Comp. -करः, करिका,-कारः,-कारिक: arunner, courier, an express. Kau. A. 2. 1. -त्राणम् an armour for the legs. -पथः A foot-path. जघापथश्चतुष्पादस्त्रिपादं च गृहान्तरम् Brahmanda P., part 1, second अनुषङ्गपाद. Ch. 7.5. 115. -बलम् 'Strength of the shanks', running away किमन्यत् । जघाबलमेव M. 3 ( between 19th and 20th verses.)
जधालa.[जघा वेगवती अस्त्यस्य लच्] Running swiftly, ra.pid. जघालजनसङ्कुलम् Siva. B.22.23. -ल: 1 A courier -2 A deer, an antelope.
जधिल a. [जधा-इलच् ] Running swiftly, rapid, quick.
जज्, जङ्ग् 1 P. (जजति or जञ्जति) To fight.
ज (जन् ) जः A warrior, soldier; जजोजोजाजिजिज्जाजी Si. 19.3.
जज्यू (जज्झति ) To make a dashing sound.
जञ्जन a. [जन्-यत्-लुक्-अच् पृषो०] 1 Being born again. -2 Burning.
जञ्जपूक. Muttering prayers repeatedly. -क: An ascetic, or devotee who mutters prayers ); cf. P. III. 2. 166%3 जञ्जपूकोऽक्षमालावान् ......Bk.5.61.
जञ्झानिल: The wind with rain.
जट 1 P. (जटति) To clot, become twisted or matted together (as hair).
जट . [जट्-अच्; जन् उणा टन् अन्त्यलोपश्च] Wearing twisted locks of hair. -टा [Un. 5.30] 1 The hair matted and twisted together, matted or clotted hair; जटाधरणसंस्कारं द्विजातित्वमवाप्य च Mb. 12.01.3. अंसव्यापि शकुन्तनीडनिचितं बिभ्रज्जटामण्डलम् 5.7. 113 जटाश्च बिभयान्नित्यम् Ms.6.63 Mal. 1.2.-2 A ibrous root; यत्र मुजावटे रामो जटाहरणमादिशत् Mb. 12. 122.3. -3 A particular manner of reciting Vedic texts; thus the words नभः रुद्रेभ्यः repeated in this manner would stand thus :-नमो रुद्रेभ्यो रुद्रेभ्यो नमो नमो रुद्रेभ्यः -4A root in general; ज्ञानविज्ञानयोगेन कर्मणामुद्धरन् जटाः Bhag. 3. 24. 17. -5 A branch. -6 The शतावरी plant. -Comp. -चीरः, टङ्का, टीरः, धरः, epithets of Siva. -जटः 1 a mass of twisted hair (in general ). -2 the twisted hair of Siva; जटाजूटग्रन्थों यदसि विनिबद्धा पुरभिदा G. L. 143 पिङ्गोत्तुङ्गजटाजूटगतो यस्याश्नुते नवः
Ks. 1. 18. -ज्वाल: a lamp. -धर a. wearing matted hair. ( -T:) 1 a mendicant or ascetic -2 N. of a lexicographer. -3 N. of a people in the south of India, Bri. S. 14. 13. -OIT: the Jatā arrangement of a Vedic text. -भार: mass of braided hair. -मण्डलम् braided hair forming a coil on the top of the head. Hilfe: erest of (formed by) clotted hair; Ku. 2. 26,