Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 92

छलक
719
छाया
-2 Roguery, knavery. -3 A plea, pretext, guise, semblance (often used in this sense to denote an उत्प्रक्षा); असुरक्षाहि बहुच्छलाः धियः Ki.2.30; परिखावलयच्छलेन या न । परेषां ग्रहणस्य गोचरा N.2.95%3 प्रत्यय पूजामुपदाच्छलेन R.7.30%; 6.54; 16.283 Bk. 1.1; Amaru. 15; Mal. 9.1. -4 Intention. -Wickedness. -6 A family. -7 Design, device. -8 Fiction, cireumvention. -9 Deceitful disputation, perverting the sense of words%3 विधर्मः परधर्मश्च आभास उपमा छलः । अधर्मशाखाः पञ्चेमा धर्मज्ञोऽधर्मवत् त्यजेत् Bhāg.7.15.12.-10 Difficult subject; ब्रह्म हि प्रचुरच्छलम् Mb. 12.328.6.
छलक u. Delusive, cheating.
छलयति Den. P. To outwit, deceive, cheat; बलिं छलयते Git. 1; शैवाललोलांश्छलयन्ति मीनान् R. 16.61; Bg. 10. 36; Amaru. 41.
छलिकम् A kind of drama, or dancing, a song consisting of four parts and recited with gesticulation; छलिकं दुष्प्रयोज्यमुदाहरन्ति M.2. - छलनम्, -ना[छल् णिच् भावे ल्युट्]1 Deceiving, chesting, outwitting; अथोपपत्ति छलनापरोऽपराम् Si. 1.69. -2 Fraud, trick.
छलित u. Cheated, deceived &c. -तम् Deceiving, cheating.
छलिन् m. A cheat, swindler, rogue.
छलिः,-ल्ली/.[छदू-क्किप्ता लाति ला-क गौरा वीष्] 1 Bark, rind. -2 Aspreading creeper. -3 Offspring, progeny,
। posterity; छल्ली वीरुधि सन्ताने वल्कले कुसुमान्तरे Medini.
छविः . [छपति असारं छिनत्ति तमो वा छो-वि किच्च वा प् cf. Un. 4. 56) 1 Hue, colour of the skin, complexion; हिमकरोदयपाण्डुमुखच्छविः R.9.38; छविः पाण्डुरा S. 3. 10%;
Mo. 33: U.6.27. -2 Colour in general. -3 Beauty, splendour, brilliance; छविकरं मुखचूर्णमृतुधियः R.9.45. -4 Light, lustre. -B Skin, hide; लोहितार्दीकृतच्छविः Mb. 12.149.7.
छविल्लाकर: N. of a historian of Kashmir; येऽप्यशोकादयः पञ्च श्रीछविल्लाकरोऽब्रवीत् Raj. T. 1. 19.
छष् 1 U. (छषति-ते ) Tro hurt, injure, kill.
छाग ३. (गी/.) Relating to a goat or she goat; Y.1.258. -:(गी ) 1A goat; ब्राह्मणश्छागतो यथा (वभितः) H.4.58; Ms. 3. 269; छागो वा मन्त्रवर्णात Ms.6. 8.31. -2 The sigm Aries of the zodiac. -3 A horse whose movements have been cut off : यश्छिन्नगमनोऽश्वः स छागः । छिदेगमेश्च छागशब्दः प्रसिद्धः। SB. on MS. 6.8.36.
गम् 1 The milk of a 'she-goat.-2 An oblation. -Comp. -भोजिन् m. a wolf. -मुख: an epithet of Kartikeya.. -रयः, -वाहन: an epithet of Agmi, the god of fire. .'छागणः A fire of dried cowdung.
छागल .(-ली/.) Coming from or relating to a goat. -ल: A goat.
छागिका A she goat.
317 a. 1 Cut, divided. -2 Feuble, thin, emaciated (.p. of छोq.v.). स्वच्छन्दोच्छलदच्छकच्छकुहरच्छातेतराम्बुच्छटा K. P.1.1.
छात्रः [छत्रं गुरोर्वैगुण्यावरणं शीलमस्य Sk.; छत्राण ] A pupil, disciple. -त्रम् A kind of honey. -Comp. -गण्डः in indifferent poetical scholar, knowing only the beginnings of stanyas. -दर्शनम् fresh butter prepared from milk one day old. -व्यं सक roguish or dullwitted pupil.
छात्रकम् Honey in the comb or hive. छादम् [छद्-अच् ] A thatch, rook.
छादनम् [छद्-ल्युट्] 1 A cover, sereon (fig. also); विनिर्मितं छादनमज्ञतायाः Bh.2.7.-2 Concealing. -3 A leaf. -4 Clothing. --5 Darkening. -- Hide, skin.
छादित u.See छन.
छानिक . [छद्मना चरति व्यवहरति ठक् ] Fraudulent. -क: A rogue; Ms. 4. 105.
छान्दस . (-सी.) [छन्दः अधीते वेत्ति वा पक्षे अण्] 1 Vedic, peculiar to the Vedas%3 as छान्दसः प्रयोगः, -2 Studying or familiar with the Vedas. -3 Metrical. - 1 A Brābmaņa versed in the Vedas. -2 The Vedas; मन्ये त्वां विषये वाचा स्नातमन्यत्र छान्दसात् Bhag.
छान्दसीय । Metrical, familiar with metres.
छान्दोमिक .. Belonging to the छन्दोमस् (28 day or सूक्त).
छाया [छो- Unt. 109] 1 Shinde, shadow (changed at the end of Tat. comp. into छायम् when बाहुल्य or thickness of shade is meant; e.g. इक्षुच्छायनिषादिन्यः
R.4.20%307.4; 12.50%; Mu. 4.21); छायामधः सानुगतां निषेव्य Ku. 1.5%B6.46%3 अनुभवति हि मूर्ना पादपस्तीव्रमुष्णं शमयति परितापं छायया संश्रितानाम् 5.5.7; R. 1.7532.6; 3.70; Ne.67.-2 A reflected image, a reflection; छाया न मूर्छति मलोपहतप्रसादे शुद्ध तु दर्पणतले सुलभावकाशाS.7.32.-3Resenblance, likeness ; क्षित्यादीनामिहार्थानां छाया न कतमापि हि Bhag. 7. 15. 59. -4 A shadowy fancy, hallucination; असता छाययोक्ताय सदाभासाय ते नमः Bhag.8.3.14.-8 Blending of colours. -6Lustre, light; भ्रष्टश्च स्वरयोगो मे छाया चापगता मम Ram. 2.69.20. छायामण्डललक्ष्यण R.4.53; रत्नच्छायाव्यतिकरः Me. 15,35. -7 Colour; Mal. 6.5. -8 Colour of the face, complexion; केवलं लावण्यमयी छाया त्वां न मुञ्चति 5.33 मेधैरन्तरितः प्रिये तव मुखच्छायानुकारी शशी S.D.; Pt. 5.88. -9 Beauty क्षामच्छायं भवनम् Me.80, 101.
10 Protection. -11 A row, line. -12 Darkness%3 (meta phorically) Avidya; छायातपौ यत्र न गृध्रपक्षी Bhag.8.5.27.-13 A bribe. -14N. of Durga. -18 The