Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 604

मधुक
1280
मध्य
....
....
80 मधुनोलेहः, मधुलिहां मधुदानविशारदा R. 9.29; मधुलेहिगीतौ Bk.; मधुलिह इव मधुबिन्दून् विरलानपि भजत गुणलेशान् Ve. 1.5. -वनम् 1 N. of the forest inhabited by the demon Madhu where Satrughna founded Mathurā. -2 N. of the forest of Sugriva. (-ना) the cuckoo. -वल्ली 1 liquorice. -2 a kind of grape -8 Sweet citron. -ara the Indian cuckoo. -art: (m. pl.) drinking often and often tippling, carousing: जज्ञिरे बहुमताः प्रमदानामोष्ठयावकनुदो मधुवाराः Ki. 9. 59; क्षालितं नु शमितं नु वधूनां द्रावितं नु हृदयं मधुवारैः Si.10.14; sometimes in the sing. also see : आगनास्यचषकैर्मधुवारः Ki.9.57. -विद्या N. of a mystical doctrine. -प्रतः a bee; मार्मिकः को मरन्दानामन्तरेण मधुव्रतम् Bv. 1. 1173; तस्मिन्नद्य मधुव्रते विधिवशान्माध्वीकमाकाक्षति 46%3 मालां मधुव्रतवरूथगिरोपघुष्टाम् Bhag. -शर्करा honey-sugar. -शाख: a kind of tree. -शिला = मधुधातु q. v. -शिष्टम् , -शेषम् wax. -श्री beauty of spring. -सखः, -सहायः, -सारथिः , -सुहृद् m. the god of love. -संधानम् brandy. -सिक्थक: a kind of poison. -सूदनः1a bee; गायन् कलं क्रीडति पद्मिनीषु मधनि पीत्वा मधुसूदनोऽसौ Chand. M. -2 an epithet of Visuu; भक्तानां कर्मणां चैव सूदनान्मधुसूदनः -3N. of a writer of works like अद्वैतसिद्धि.-स्थानम् a bee-hive. -सव: a dropping honey or sweetness. (-वा)1 liquorice. -2 N. of the third day in the bright hall of Sravana. -स्वर: the cuckoo. -हन् m.1a destroyer or collector of honey; सर्वथा संहतैरेव दुर्बलेर्बलवानपि । अमित्रः शक्यते हन्तुं मधुहा भ्रमरैरिव ॥ Mb. 3. 33. 70; Bhag.11.7.34. -2 a kind of bird of prey. -8 a sooth-sayer. -4 an epithet of Vispu.
मधुक a. 1 Sweet. -2 Sweet-speaking, melodious. -3 Of the colour of honey.-क: 1 N. of a tree (= मधूक q.v.). -2 The Asoka tree. -3 A kind of bird. - The liquorice root.-कम् 1 Tin. -2 Liquorice. -3 The palmliquor. -Comp. -आश्रयम् waxi Nighantaratnakara.
मधुतम a. Very intoxicating, sweetest.
मधुमत् 4.1 Sweet. -2 Pleasant, agreeable. -3 | Mixed with honey, honied. -5 Rich in honey (as a flower ); मधुमत् पार्थिव रजः Rv. 1.90. 7.
मधुमती/. 11. of a river. -2 N. of a creeper, Clematis triloba (Mar. मोरवेल). -3 A mental stage in Yogasastra. -4 the 3 Riks (मधु वाता ऋतायते &c.); Bri. Up. 6. 3.6.
मधुर a. [मधु-माधुर्य राति रा-क, मधु-अस्त्यर्थे र वा] 1 Sweet; यथा प्रकृत्या मधुरं गवां पयः म. -2 Honied, mellifluous. -8 Pleasant, charming, attractive, agreeable; मधुरमासां दर्शनम् 5.1 Ku.5.9; Mal.2.11; किमिव हि मधुराणां मण्डनं नाकृतीनाम् 5.1.20%; मधुरया मधुबोधितमाधबी... Si.6.20. -4 Melodious (as a sound); पुस्कोकिलोऽयं मधुरं चुकूज Ku. 3. 82. -T: 1 The red sugar-cane. -2 Rice. -3 A kind of sugar, molasses (गुड).-4 A kind of mango. -B CuminBeed. -रा 1Liquorice. -2 Sour ricewater. -3 N. of the city Mathura. - N. of plants like काकोली, शतावण,
बृहज्जीवन्ती.-B Sweet tennel (Mar. बडीशेप).-री A kind of musical instrument. -रम् 1 Sweetness. -2 A sweet drink, syrup.-8 Poison.-4 Tin.-रम् ind. Sweetly, pleasantly, agreeably. (मधुरेण ind. in a kindly or triendly manner; नहिं दुर्योधनो राज्यं मधुरेण प्रदास्यति Mb. 5. 4. 1.) -Comp. -अक्षर a. sounding sweetly, uttering sweet sounds, melodious ; कूजन्तं रामरामेति मधुरं मधुराक्षरम् Ram. Stotra 34. -अङ्गक: astringent taste. -अम्ल: 1 the orange. -2 the pomegranate. -3 some sour plants. -अम्लका the hog-plum. -अष्टकम् N. of a collection of 8 verses by Valla bhacharya. -आलाप a.uttering sweet sounds. (-पः) sweet or melodious notes ; मधुरालापनिसर्गपण्डिताम्
Ku.4. 16. (-पा) a kind of thrush. -उपन्यास: kind address or speech. -कण्टक: a kind ot fish. -जम्बीरम् a species of lime. -त्रयम् = मधुत्रयम् q.v.-फल: a sort of jujube tree (राजबदर).-भाषिन्,-वाच् a. sweet-speaking. -मिशिःf. sweet fennel (Mar. बडीशेप). -लता a kind of liquorice. -विपाक a. sweet after digestion. -सवा a kind of date tree. -स्वनः a conch. -स्वर, -स्वन a. warbling sweetly, sweet-voiced.
मधुरक a. Sweet, pleasant, agreeable. मधुरिका sweet fennel (Mar. बडीशेप).
मधुरता, -त्वम् Sweetness, pleasantness, agreeableness, loveliness.
मधुरयति Den. P. To sweeten, render sweet. मधुरित a. Sweetened, made sweet.
मधुरिमन् m. Sweetness, agreeableness; मधुरिमातिशयेन वचोऽमृतम् Bv. 1. 113.
मधुल a. Sweet &c.; 800 मधुर. -लम् An intoxicating drink, spirituous liquor.
मधुलिका 1 Black mustard. -2 A kind of bee. मधुस्यति Den. P. To wish or long for honey.
मधूकः 1 A bee. -2 N. of a tree ; अझैर्मुग्धमधूकपुष्परुचिभिलावण्यसोरैरयम् Mv.2.21.-कम् 1 A flower of the Madhuka tree; दूर्वावता पाण्डुमधूकदाना Ku.7.14; स्निग्धो मधूकच्छविर्गण्डः Git. 10; R. 6. 25. -2 Liquorice.
मधूलः [ मधु लाति ला-क पृषो०] A kind of tree. -ली 1 The mango tree. -2 Liquorice. -3 A kind of citron. - Pollen. -लम् Honey. -a. Astringent, bitter, and sweet.
मधूलिका A kind of tree.
मध्य a. [ मन्-यत् नस्य धः Tv.] 1 Middle, central, being in the middle or centre%3; एक मुक्तागुणमिव भुवः स्थूलमध्येन्द्रनीलम् Me. 48; Ms. 2.21. -2 Intervening, intermediate. -8 Middling, moderate, of a middling size or quality, mediocre%3; अग्यो मध्यो जघन्यश्च तं प्रवक्ष्याम्यशेषतः Ms. 12. 30%; प्रारभ्य विघ्नविहता विरमन्ति मध्याः Bh. 2.27.-4 Neutral, impartial. -8 Jast, right. -8 Mean (in astr.).