Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 464

प्रथम
1001
प्रदिष्ट
प्रथम See under प्रथ्.
प्रदक्षिण a. 1 Being placed or standing on the right, moving to the right; प्रदक्षिणार्चिहविरनिराददे R. 3. 14. -2 Respectful, reverential. -8 Auspicious, of good omen; सिभ्यन्त्यर्था महाबाहो दैवं चात्र प्रदक्षिणम् Mb.3.36.7; तदा वयं विजेष्यामो यदा कालः प्रदक्षिणः Bhāg. 10.54.16. -4Clever, sharp; तानुवाच विनीतात्मा सूतपुत्रः प्रदक्षिण: Ram. 2. 16.5. -BAmenable, favourable% अभिवाद्याभ्यनुज्ञाता प्रदक्षिणमवर्तत Mb. 1. 122.44. -णः, -णा, -णम् Circumambulation from left to right, so that the right side is always turned towards the person or object circumambulated, a reverential salutation made by walking in this manner; प्रदक्षिणप्रक्रमणात् कृशानोरुदर्चिषस्तन्मिथुन चकासे Ku.7.79% Y.1.2825 अष्टोत्तरशतं यस्तु देव्याः कुर्यात् प्रदक्षिणम्। सर्वान् कामान् समासाद्य पश्चान्मोक्षमवाप्नुयात् ॥ Kalika P.-णम् ind. 1 From left to right; एवं सम्यग्घविर्तुत्वा सर्वदिक्षु प्रदक्षिणम् Ms. 3.87. -2 Towards the right side, so that the right side is always turned towards the person or object circumambulated. -3 In a southern direction, towards the south. -4 All right, O. k. श्रमो नाशमुपागच्छत् सर्वे चासीत् प्रदक्षिणम् Mb. 3. 151.2. (प्रदक्षिणीकृ or प्रदक्षिणयति Den. P. means to go round from left to right' as a mark of respect; प्रदक्षिणीकुरुष्व सद्योहुताग्नीन् S. 4; प्रदक्षिणीकृत्य हुतं हुताशनम्
R. 2. 71). -Comp. -अर्चिस् a. fiaming towards the right, having the flames turned towards the right; प्रदक्षिणार्चिर्हविरनिराददे R. 3. 14. (-1.) flames turned towards the right; प्रदक्षिणार्चिाजेन हस्तेनेव जयं ददौ R.4.25. -आवते,-आवृत्कa. turned towards the right. -क्रिया going round from left to right, keeping the right side towards one as a mark of respect; प्रदक्षिणक्रियाहीयां तस्यां त्वं साधु नाचरः R.1.76. -नम् same as क्रिया; किं प्रदक्षिणनकृद्भ्रमिपाशं जाम्बवानदित ते बलिबन्धे N.21.97.-पट्टिका a yard, court-yard.
प्रदरः 1 Rending, tearing. -2 (a.) A fracture, crack, cleft, erevice, chasm; इत्युक्त्वा लक्ष्मण रामः प्रदरः खन्यतामिति Ram. 3. 4. 12; सीमानः प्रदरोदरेषु विरलस्वच्छाम्भसः U. 2. 16. ( 6 ) Breach, hole. -8 The dispersion of an army; न सन्निपाते प्रदरं वर्ध वा कुरीदृशाः Mb 12.100.34. -4 An arrow; त्रीण्येव च प्रदराणां स्म पार्थ Mb.8.76. 16. -5 A kind of disease of women.
प्रदर्पः, -प्रदृप्तिः f. Pride, arrogance. प्रदल: An arrow. प्रदवः Burning, infiaming. TEET: A forest conflagration.
प्रदह 1 P. 1 To burn. -2 To consumer destroy completely. -8 To pain, torment. -4 To trouble, tease. -Pass. To take or catch fire, be burnt.
प्रदग्ध p. p. Burnt up, consumed.
प्रदाहः 1 Burning, heating. -2 Destruction; annihilation,
प्रदा 30. 1To grant, give, offer, present; स्वं प्रागडं प्रादिषि नामराय किं नाम तस्मै मनसा नराय N.6. 95; Ms. 3. 99, 108, 278; Y.2.90. -2 To impart, teach (as learning); शिष्यप्रदेयागमाः (कवयः) Bh. 2. 15.-3 To give away; yield. -4 To give up, deliver. -8 To give away in marriage. -8 To sell; यत्रैकेन च यत् क्रीतं तच्छतेन प्रदीयते Pt. 1. 13.-1 To deliver up, restore.-8 To pay, discharge (a debt). -9 To put, place in.
9 a. 1 ( At the end of comp. ) Giving, bestowing, or conferring on yielding; सुख, ताप, सस्य° &c. -2 Liberal, bountiful. -दा Agift.
Tera m. 1 A giver, donor. - 2 A liberal man. -8 One who gives a daughter in marriage. -4 An epithet of Indra.
प्रदानम् 1 Giving, granting, bestowing, offering3 वर', अग्नि, काष्ठ° &c.; प्रदानं प्रच्छन्नं गृहमुपगते संभ्रमविधिः Bh. 1.63. -2 Giving away in marriage; वैखानसं किमनया व्रतमा प्रदानाद् व्यापाररोधि मदनस्य निषेवितव्यम् 5.1.26. -3 Imparting, instructing; fam. -4 A gift, donation, present. -BA goad. -8 An oblation. -7 Refuting, frustrating (खण्डन); असदेव हि धर्मस्य प्रदानं धर्म आसुरः Mb. 18. 45.8 (com.). -Comp. -कृपण a. illiberal; mean or niggardly in making presents. -2: a very munificent man, donor.
प्रदानकम् An offering, a gift, donation, present. प्रदायम् A present, gitt. प्रदायिन्, -प्रदायक a. Granting, giving, bestowing.
प्रदिः , -प्रदेयः A present, gift; प्रदेयांश्च ददौ राजा सूत. मागधबन्दिनाम् Ram. 1. 18. 20.
EN a. 1 To be given, imparted, communicated &c.; किं वस्तु विद्वन् गुरवे प्रदेयम् R.5. 18,31. -2 To be given in marriage; इमे अपि प्रदेये 5.4.
प्रदिव् a. Ancient, old.
Treo 6 P. 1 To point out, indicate, show, assign; तस्याधिकारपुरुषैः प्रणतः प्रदिष्टाम् R.5.63%3 2.39. -2 To tell, mention, communicate%3; दानेषु यत् पुण्यफलं प्रदिष्टम् Bg.8.28%B Bk. 4. 5. -3 To give, grant, offer, bestow or confer upon%3 विद्ययोः पथि मुनिप्रदिष्टयोः R. 11.9; 7.35%; निःशब्दोऽपि प्रदिशसि जलं याचितश्चातकेभ्यः Me. 116%3 Ms. 8. 265%; प्रदिशन् सर्वसत्त्वेष्वभीतिम् Nag.5.24.-4 To direct, prescribe, ordain. - To signify, declare, make known. - To urge on, incite. -7 To advise%3; सायंप्रातश्च विप्राणां प्रदिष्टमभिवादनम् Mb. 12. 193. 19.
प्रदिश् /. Pointing out. -2 An order, direction, command. -3 A direction, quarter. -4 An intermediate point of the compass ; such as नैती , आमेयी, ऐशानी and वायवी.
प्रदिष्ट p. p. 1 Shown, pointed out. -2 Directed, ordered. -8 Fixed upon, ordained, appointed,