Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 320

पङ्क्तिका
947
पक्क
पक्तिषु विद्युतेव R.6.5. -B A group, collection, Hock, ! -2 To barke, burn (as bricks); 8ee पक्क -3 To digest (as troop. -3 A row of people (of the same caste) sitting food); पचाम्यन्नं चतुर्विधम् Bg.15.14.-4 To ripen, mature, down to a meal, a company or party at dinner of the -8 To bring to perfection, develop (as understanding). same caste; f. पतितपावन below. -4 The living genera- -6 To melt (as metals). -7 cook (tor oneself) ( Atm). tion. -5 The earth. -6 Fame, celebrity. -7 A collec- -Pass. (पच्यते) 1 To be cooked. -2 To become ripe, tion of five, or the number 'five'. -8 The number matured or developed, ripen; (fig.) to bear fruit, 'ten' as in पक्तिरथ, पक्तिग्रीव. -9 Cooking; maturing, attain perfection or fulfilment; सद्य एव सुकृतां हि पच्यते -10 A company of persons of the same tribe. -11 A कल्पवृक्षफलधर्मि काक्षितम् R. 11.50. -8 To be infiamed. sort of fivefold metre. -Comp. -कण्टकः पङ्क्तिदूषक -Caus. 1 (पाचयति-ते) To cause to be cooked, to have q.v. -2 a white-flowering Achyranthas (Mar. पांढरा cooked or dressed (food &c.).-2 To cause to ripen or आघाडा). -क्रम: An order, succession. -ग्रीवः an epi-. develop, bring to maturity, perfection, or completion. thet ot Ravana. -चर: an osprey. -दूषः,-दूषक: a per- -3 To cure, heal. -Desid. (पिपक्षति) To wish to cook son defiling a society of persons, one with whom it is Re. -Witn परि to ripen, mature, develop. वि 1 To improper to associate at dinner-time; तेषामन्ये पङ्क्तिदूषा- mature develop, ripen, bear fruit; गर्भशालिसधर्माणस्तस्य स्तथाऽन्ये पक्तितपावनाः Mb. 13. 90. 5. -दोषः anything गूढं विपेचिरे R.17.53.-2 To digest.-3 To cook thoroughly. that defiles a social circle. -पावन: a respectable or -II.1 A. (पचते) To make clear or evident; see (पञ्चते) eminent person; especially, a respectable Brahmana also. -Caus. 1 To explain fully, dilate upon, amplify. who, being very learned, always gets the seat of | -2 To spread. honour at dinner parties, or who purifies by his pre
पक्तिः . [पच्-भावे-क्तिन् ] 1 Cooking; वैवाहिकेऽनौ कुर्वीत... sence the water or persons who sit in the same row to
...पक्ति चान्वाहिकी गृही Ms. 3.67; The process or act of dine with him; Si. 14.333; पक्तिपावनाः पञ्चाग्नयः Mal.1.
cooking; विषमा हि पक्तिराजानामाविकानां च मांसानाम् । यावता where Jagaddhara says:-पतितपावनाः पक्ती भोजनादि
कालेनाजानि पच्यन्ते तावताविकानि विलीयन्ते। SB. on MS. 11. गोष्ठप पावनाः। अग्रभोजिनः पवित्रा बा। यद्वा । यजुषां पारगो यस्त साम्नां यश्चापि पारगः । अथर्वशिरसोऽध्येता ब्राह्मणः पक्तिपावनः || or
4.37. -2 Digesting, digestion. -3 Ripening, becoming अग्न्याः सर्वेषु वेदेषु सर्वप्रवचनेषु च । यावदेते प्रपश्यन्ति पक्या तावत्
ripe, maturity, development; न पपात संनिहितपक्तिसुरभिषु पुनन्ति ॥ ततो हि पावनात् पक्त्या उच्यन्ते पक्तितपावनाः. Manu
फलेषु मानसम् Ki. 12.4.-4 Fame, dignity. - The place
of digestion (जठराग्नि); पक्तिदृष्ट्योः परं तेजः (सन्निवेशयेत् ) explains the word thus:-अपाक्त्योपहता पक्तिः पाव्यते यैर्द्विजोत्तमैः । तानिबोधत कास्न्यन द्विजारन्यान् पङ्क्तिपावनान् Ms. 3.
Ms. 12.200. -6 Purification%3; शरीरपक्तिः कर्माणि Mb. 12. 183; see 3. 184, 186 also. -THAcacia Arabica (Mar.
270.38. -7 Any dish of cooked food ( Ved.). -Comp.
-वैषम्यम difference in the mode of cooking: जात्यन्तरेषु पांगारा, etc.). -रथः N. of Dasaratha ; नृपतेः प्रतिषिद्धमेव
भेदः स्यात् पक्तिवैषम्यात् MS. 11.4.37. -शूलम् violent pain तत्कृतवान्पक्तिरथो विलक्ष्य यत् R. 9.74.
of the bowels arising from indigestion, colic. -स्थानम् पङ्क्तिका A row, line. -2 Number ten.
a place of digestion. पङ्क्तिश: ind. By rows or numbers; दक्षिणीयमवगम्य पतृ . 1 Who or what cooks. -2 Cooking. -3 Stiपक्तिशः पक्तिपावनमथ द्विजव्रजम् Si. 14. 33.
mulating, digesting. -4 Ripening. -m. 1 Fire (especial
ly in the stomach ). -2 A cook. पगु . (- or -ङ्वी 1.) Lane, halt, erippled. -गुः 1 A lame man; मूकं करोति वाचालं पक्गुं लङ्घयते गिरिम्. पक्त्र म् 1 The state of a house-holder who maintains -2 An epithet of Saturn. -Comp. -TIE: 1 a crocodile the sacred fire. -2 The sacred fire so maintained. (मकर). -2 the tenth sign of the zodiac; Capricornus (मकर).-वासरः Saturday.
पत्रिम a. 1 Ripe, ripened. -2 Matured. -3 Cooked.
-4 Obtained by boiling (as salt). -8 Fructifying; TFT a. Lame, crippled.
दुःखे जातुचितागते स्वकलिताद् दुष्कर्मणः पत्रिमात् Vis. Guna. 22. पगुता 1 Lameness; पगुतामश्वहारक: Ms. 11.51. -2 | पक.. पच-क्त तस्य व:1AChaitad. motionlessness.
in पक्वान्न. -2 Digested. -3 Baked, burned, annealed पगुल a. Lame, crippled; चक्षुषा विप्रहीणस्य पगुलस्य
(opp. आम); पक्केष्टकानामाकर्षणम् , आमेष्टकानां छेदनम् Mk. 3. जडस्य वा । हरेत यो वै सर्वस्वं तं विद्याद् ब्रह्मघातिनम् ॥ -ल: 1A
12/13. -4 Mature, ripe; पक्वबिम्बाधरोष्टी Me.82; यथा फलाना horse of silvery white colour. -2 The planet Sani.
पक्कानां नान्यत्र पतनाद् भयम् Subhas.-B Fully developed,
come to perfection, perfect, matured as in पकधी; अग्निपच् I. 10. (पचति-ते, पपाच-पेचे, आपक्षीत्-अपक्त, पक्ष्यति-ते, पक्काशनो वा स्यात् कालपक्वभुगेव वा Ms.6.17.-8 Experienced, पक्तम्, पक) 1To cook, roast, dress ( as food &c.) (said to shrewd. -7 Ripe (as a boil), ready to suppurate. -8 govern two accusatives; as तण्डुलानोदनं पचति, but this use Grey (as hair ).-9Perished, decaying, on the eve of is very rare in classical Sanskrit); यः पचत्यात्मकारणात् Ms. I destruction, ripe to meet one's doom; 'पर्क परिणतेऽपि 3, 1183; शूले मत्स्यानिवापक्ष्यन् दुर्बलान् बलवत्तराः 7.20%; Bh.1.85. स्याद्विनाशाभिमुखे त्रिषु' Medini; पक्कापक्वेति सुभृशं वावाश्यन्ते वांसि