Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 203

दृन्भूः m 1 The thunderbolt ( of Indra ). -2 The sun. −3 A king. – Yama, god of death ( अन्तक ).
दर्शक
f. 1 A snake. -2 Thunder-bolt. -3 A wheel. discover. - To search, investigate, examine, decide; -m. The sun.
कृतरक्षः समुत्थाय पश्येदायव्ययौ स्वयम् V. 1. 327; 2.305. -7 To see by divine intuition; ऋषिदर्शनात्स्तोमान् ददर्श Nir. -8 To look helplessly on (without power to prevent what is taking place ) - Pass. ( दृश्यते ) 1 To be seen or perceived, become visible or manifested; तव तच्चारु वपुर्न दृश्यते Ku. 4. 18, 3; R. 340; Bk. 3. 19; दृष्टः स्वाने कित रमयन्कामपि त्वं मयेति Me. 113. -2 To appear or look like, seem, look; तथापि नीचैर्विनयाददृश्यत R. 3.34. -8 To be found or seen, occur ( as in a book &c.); द्वितीयाम्रेडितान्तेषु ततोऽन्यत्रापि दृश्यते Sk.; इति प्रयोगो भाष्ये दृश्यते -4 To be considered or regarded; सामान्यप्रतिपत्तिपूर्वकमियं दारेषु दृश्या त्वया S. 4. 17. 0ase. ( दर्शयति-ते ) 1 To cause any one (acc., dat. or gen.) to see anything (acc.), to show, point out; दर्शय तं चौरसिंहम् Pt. 1; दर्शयति भक्तान् हरिम् Sk.; प्रत्यभिज्ञानरत्नं च रामायादर्शयत्कृती R. 12.64; 1.47; 13. 24; Ms. 4.59.-2 To prove, demonstrate ; वीर्यं मा न ददर्शस्त्वम् Bk. 15.12. -3 To exhibit, display, make visible; तदेव मे दर्शय देव रूपम् Bg. 11. 45. –4 To produce (as in a court of justice ); _ Ms. 8. 158. -6 To adduce (as evidence ); अत्र श्रुतिं दर्शयति. -6 (A) To show oneself, appear, show oneself or anything belonging to oneself; भवो भक्तान् दर्शयते Sk. (ie स्वयमेव ); स्वां गृहेऽपि वनितां कथमास्यं हीनिमीलि खलु दर्शयिताहे N. 5. 71; स संततं दर्शयते गतस्मयः कृताधिपत्यामिव साधु बन्धुताम् Ki. 1. 10; Ku. 4. 25. - Desid. ( दिदृक्षुते ) To wish or desire to see.
दृ I. 1P 10 U. (दर्पति, दर्पयति-ते) To light, inflame kindle. - II. 4 P. ( दृप्यति, दृप्त ) 1 To be proud, be arrogant or insolent; स किल नात्मना दृप्यति U. 5; दृप्यद्दानवदूधमानदिविदुरखापदाम् GRL. 9. -2 To be grently delighted. -8 To be wild or extravagant. 4 To be mad or foolish. - III. 6 P. ( दृपति) To pain, torture.
दर्प [ दृप् भावे घञ् कर्तरि अच् वा ] 1 Pride, arrogance, insolence, haughtiness; भृतो नार्तो न कुर्याद्यो दर्पात्कर्म यथोदितम् ( स दण्ड्यः ) Ms. 8. 215; Bg.16.4. -2 Rashness. -8 Vanity conceit. -4 Sullenness, sulkiness. -5 Heat. -6 Musk. -Comp. - आध्मात & inflated or puffed up with pride. -उपशान्तिः allaying pride. -फल . uttering proud and agreeable sound तुषाराराः समुन्दिर्पकलः कुधान् Ku. 106. छिद हर . humbling, humiliating. - दः, हन् m. N. of Visuu.
3
दर्पक a. Making proud, in faming. -कः 1 N. of Kāmadeva, the god of love. -2 pride.
दर्पण: [ दृष्-ल्यु ] 1 A looking glass, mirror; लोचना विहीनस्य दर्पणः किं करिष्यति Chap 109; Ku.7.26; R. 10. 10; 14.37. 2 N. of a mountain inhabited by Kubera. -णम् 1 The eye. - 2 Kindling, inflaming, making proud.
दर्पित, दर्पिन . (णी / ) Proud, arrogant haughty. दृप्त a. [ पू- ] 1 Proud, arrogant; योधाभ्यामधिकं दृप्तः शूराभ्यामधिको जमी Bm. 2. 45 हालाकिचानो गार्ग्य आस Bri. Up. 2.1.1. -2 Mad, wild, frantic. - 8: N. of Vispu. प्र. 1 Proud, arrogant. -2 Strong, powerful.
"
I. 16 P. 10 IT. ( दर्शति, दमति दर्भपति से) To tie fasten string together, arrange. 11. 10 ए. (दर्भवति ते) To fear, be afraid of.
दृब्ध p. p. 1 Tied, strung. -2 Afraid. -ब्धम् 1 A string. -2 Fear.
वृधिः / Stringing together, nrranging
दृम्प् (-म्फ्) 6 P. (हम्प म्फ-ति) To afflict, torture, hurt. दृम्फू f. A snake in general; cf. इन्फू.
दुश् 1 P. ( पश्यति ददर्श आदर्शत् अद्राक्षीत् इयति दृष्टुम् दृष्ट) 1 To see, look at, observe, view, behold, perceive; द्रक्ष्यसि भ्रातृजायाम् Me 10, 19; R. 3. 42. -2 To look upon, regard, consider; आत्मवत्सर्वभूतेषु यः पश्यति स पण्डितः Chan 5; Pt. 1. 58. -3 To visit, wait or call प्रत्युद्ययौ मुनिं द्रष्टुं ब्रह्माणमिव वासवः Ram. -4 To perceive upon; with the mind, learn, know, understand; एवमाचरतो दृष्ट्वा धर्मस्य मुनयो गतिम् Ms. 1. 110; 12.23. -6 To inspect,
3
830
दृश्वर . one who has seen ; यमास्यदृश्वरी तस्य ताडका वेत्ति विक्रमम् Bk. 5.34.
d.
दर्श . [ दृ-भाने प] Seeing looking : 1 Sight view, appearance (usually in comp.); दुर्दर्शः, प्रियदर्श &c. दुर्दर्शा केचिदाभान्ति नराः काष्ठमया इव । प्रियदर्शास्तथा चान्ये दर्शनादेव मानवाः | Mb. 13.144.45. -2 Ocular evidence or proof. -3 The day of the new moon ( अमावास्या); एकत्र स्थितचन्द्रार्कदर्शनाद उच्यते शक्य व चन्द्रस्यादर्शनेन अमावास्या दर्श इति लक्षयितुम् । यथा पोरभावे सति चक्षुष्मान् इति क्ष लक्ष्यते । ŚB. on MS. 4. 4. 36. -4 The new moon. -5 The half-monthly sacrifice, a sacrificial rite performed on the day of the new moon. It comprises of the आग्नेय, ऐन्द्रान and सनाग्य यागs. -दर्श दर्शम् ind. At every sight; Ks. -Comp. -पः a god. - पूर्णमासन्याय: The rule according to which the same act can be said to yield all desired objects but only one at a time (and not simultaneously). This is established by जैमिनि and शबर in MS. 4. 3. 25-28 ( 800 योगसिद्धिन्याय ) - यामिनी the night of the new moon. - विपद् m. the moon.
दर्शक a. ( - का or -शिंका / . ) [ दृश्- णिच् कुल ] 1 Seeing, ohagrving o. 8 Showing pointing out विधिप्रयुक्तसत्कारैः स्वये मार्गदर्शक: Ku. 6. 52. -8 Examining, looking out for. 4 Explaining, making clear, elucidating -कः 1 One who shows or exhibits. -2 A door-keeper, warder. -8 A skilful man, one proficient in any art or science.