Sanskrit English Dictionary Part 02

SR No.: 020642
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1958
Total Pages: 671
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 24 MB

Page 176

दम्भिन्
808
........
........
.....
..
.
दम्मिन् a. [ दम्भ-णिनि ] 1 Wicked, proud. -2 Hypocritical. -m. A hypocriter an impostor; दम्भिहैतुकपाखण्डिबकवृत्तीच वर्जयेत् Y.1. 1303 Bg. 13.7.
दम्भोलि: 1 Indra's thunderbolt; दन्तावलानां दन्तेषु दम्भोलिदढमूर्तिषु Siva. B.4.44%; दम्भोलिप्रकृतिभृतां बतायुधानाम् 24.66; B. R. 4.51.-2 A diamond.
दय् 1 A. (दयते, दयित) 1 To teel pity or compassion for, pity, sympathise with (with gen.); रामस्य दयमानोऽ सावध्येति तव लक्ष्मण: Bk.8.:19; तेषां दयसे नकस्मात् 2.33%3 15.63. -2 To love, like, be fond of; दयमानाः प्रमदाः S.1. 4; Bk. 10.9. -3 To protect; नगजा न गजा दयिता दयिताः Bk. 10.9. -4 To go, move. - To grant, give, divide or allot. -6 To hurt.
दया [दय् भिदा-भावे अ] Pity, tenderness, compassion, meroy, sympathy; निर्गुणेष्वपि सत्वेषु दयां कुर्वन्ति साधवः 6.1. 60%; R.2.113; यत्नादपि परकशं हर्तुं या हृदि जायते। इच्छा भूमिसुरश्रेष्ठ सा दया परिकीर्तिता ॥. -Comp. -कर a. kind, sympa- thetic. (-रः) an epithet of Siva. -कूटा,-कूचें: epithets of Buddha. -वीरः1(in Rhet.) the sentiment of heroic compassion; the sentiment of heroism arising out of compassion; e. q. Jimutavahana's remark to Garuda in Nag.:-शिरामुखैः स्यन्दत एव रक्तमद्यापि देहे मम मौसमस्ति । तृप्तिं न पश्यामि तथापि तावत् किं भक्षणात्त्वं विरतो गरुत्मन् || ot. also R. G. under दयावीर -2 a. Very mereikul man.
दयालु [ दय्-आलुच् ] Kind, tender, merciful, compassionate ; यशःशरीरे भव मे दयालुः R. 2.57; 3.52.
दयित p. p. [दय्-क्त ] Beloved, desired, liked; Bk. 10.9.-त: A husband, lover, a beloved person V. 3.5% दयिता दयिताननाम्बुजं दरमीलन्नयना निरीक्षते Bv.2. 182. -ता A wifer one's beloved woman%3; दयिताजीवितालम्बनार्थी Me.43 R. 2.33; Bv. 2. 1823; Ki.6. 183 दयिताजितः . hen-pecked husband'.
दयित्नु a. Kind, compassionate.
दर . [दु-अप् ] Tearing, rending, &e. (at the end of comp.)-2 Little, small; दरदलदरविन्दसुन्दरं हा हरिणदृशो नयनं न विस्मरामि Bv.2.7.-रः, -रम् 1A cave, cavity, hole. -2 A conch-shell; दध्मौ दरवरम् Bhag. 1. 11. 1. -3 Poison. -:1 Fear, terror, dread; सा. दरं पृतना निन्ये हीयमाना रसादरम् Si. 19.283; न जातहार्देन न विद्विषा दरः
Ki. 1. 33. -2 A stream. -3 The navel. -रा A hole in the ground, cave. -रम् ind. A little, slightly (in comp.); दरमीलनयना निरीक्षते Bv. 2. 182,73 दरविगलितमल्लीवलिचश्वत्पराग &c. Git. 1; 80 दरदलित-विकसित U.43 Mal.3. -Comp. -करः a staff. -तिमिरम् the darkness of fear3; हरति दरतिमिरमतिघोरम् Git. 10. -दa. causing fear. -द:,
-दम् vermilion. -मन्थर a. a little slow; दरमन्थरचरणविहारम् GIt. 11. 2.-वरः,-इन्द्रः Visnu's conch (पाञ्चजन्य); Bhāg. l. 11.1.
दरकa. Timid, cowardly. दरणम् Breaking, splitting.
_दरणि m., f. दरणी [ दु-अण्] 1 An eddy.-2 current. -3 Surt. -4 Breaking.
To: 1 A cavity, hollow cave. -2 Fleeing away, taking flight. -3 Over-running the country for forage.
दरद्/ 1 The heart. -2 Terror, fear. -3 A moun tain. -4 A precipice. -8 A bank or mound.
दरदा:m. (pl.) A country bordering on Kashmir. -द: Fear, terror. -दम् Red lead.
दरिः ,-री/ A cave, cavern, valley; दरीगृह Ku. 1. 103; एका भार्या सुन्दरी वा दरी वा Bh. 3. 120. -Comp. -भृत् m. a mountain; प्रतिननाद दरीषु दरीभृतः Ki. 18.2. -मुखम् 1 a mouth like a cave. -2 the opening of a cave. -3 cave representing a mouth; दुरीमुखोत्थेन समीरणेन Ku. 1.8; R. 13. 47.
दरित p p. 1 Frightened, terrified. -2 Timid. -3 Torn, rent.
दरिद्रा 2 P. (दरिद्रति, दरिद्रित; Caus. दरिद्रयति desidदिदरिद्रासति, दिदरिद्विषति) 1 To be poor or needy; अधोऽध पश्यतः कस्य महिमा नोपजायते । उपर्युपरि पश्यन्तः सर्व एव दरिद्रति॥ H.2.23 Bk. 18.31. -2 To be in distress 3 युक्तं ममैव किं वक्तुं दरिद्रति यथा हरि: Bk.5.86. -3 To become thin or Bparse; दरिद्रति वियद्रुमे कुसुमकान्तयस्तारकाः Vikr. 11.74.
दरिद्र [दरिद्रा-क] Poor, needy, indigent, in distresBed circumstances%3 स तु भवतु दरिद्रो यस्य तृष्णा विशाला मनसि च परितुष्टे कोऽर्थवान् को दरिद्रः Bh. 3.50. °ताम् Poverty; शकनीया हि लोकेऽस्मिन्निष्प्रतापा दरिद्रता Mk. 3.24.
दरिद्राणम् Poverty. दरिद्रायक a. Poor, needy. दरिद्रित a. Poor, pauper, distressed.
दरोदर 1 A gamester. -2 A stake at play. -रम् 1 Gambling. -2 A die, dice; seega.
दर्दर .Cracked, broken. -R:1A mountain. -2 A jar slightly broken. -3 A band of music. (-री) Robbing of grains. -Comp. -37197: A sort of sauce.
दर्दरीक: 1 A frog. -2 A eloud. -3 A kind of musical instrument. -कम् A musical instrument in general.
दर्दुः (= द्रुः q.v.).
दरः [ दृणाति कर्णौ शब्देन उरच नि० Tv.] 1 A frog; पकक्लिन्नमुखाः पिबन्ति सलिलं धाराहता दर्दुराः Mk.5. 14. -2 A cloud. -3 A kind of musical instrument such as a flute. - Amountain; (दर्दुरोमलयसनिकृष्टश्चन्दनगिरिः Ram. 2. 15. 34.com.). -8 N. of a mountain in the south associated with Malaya); स्तनाविव दिशस्तस्याः शैलौ मलयद१रौ R. 4.51.-8 The sound of a drum.-7 A sort of rice. -8A demon; L. D. B. -रा-री N. of Durga. -रम् A group or assembly of villages, district, province. -Comp.-पुट: the mouth of a pipe ; शैलस्य ददुरपुटानिव वादयन्तः Si.5.9.