Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 99

अनातप
अनातप Free from or devoid of heat or the blaze of the sut not exposed to hot, cool, shady; वाञ्छन्देशमनातपं विधिवशात्तालस्य मूलं गतः Bh. 2. 90. -प: Coolness, shade.
अनातुर . 1 Not enger, indifferent: अनातुरोत्कण्ठितयोः प्रसिध्यता समागमनापि रतिर्व मां प्रति। V. 1. for अनादर M. 3.15. -2 Not fatigued, unwearied; भेजे धर्ममनातुरः R. 1. 21. –3 Not ill or diseased, well, healthy, in good health: अनातुरः सप्तरात्रमवकीर्णित्रतं चरेत् Ms. 2. 187; 4. 144.
C.
अनात्मन ... [ न. ब. ] 1 Destitute of spirit or mind. -2 Not spiritual, corporeal. -3 One who has not restrained his self; अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेनात्मैवशत्रुवत् Bg. 6. 6. ..... [ अप्रशस्तो भिन्नो वा आत्मा न त ] Not self another, something different from आत्मन् (spirit or soul) i. the perishable body अप्राप्तः प्राप्यते योऽयमत्यन्तं त्यज्यतेऽथवा । जानीयानमनात्मानं वपुरादिकम्॥ अनात्मन्यात्मबुद्धि साविद्या परिकीर्तिता ॥ -Comp. -ज्ञ वेदिन् «. 1 devoid of spiritual knowledge or true wisdom. -2 not knowing oneself, foolish, silly मा नावदनात्मज्ञे S. 6 कथं कार्यविनिमयेन व्यवहरति मयि ज्ञः M. 1: स्फुटमापदां पदमनात्मवेदिता Si. 1.. 22. - प्रत्यवेक्षा reflection that there is no spirit or soul ( with Buddhists) संपन्न . foolish, destitute of qualities ( of the soul) not self-possessed; न त्वेवानात्मसंपन्नाद् वृत्तिमीहेत पण्डितः Pt.1.49
अनात्मक
[ नास्ति आत्मा स्थिरो यत्र ] Unreal transi tory, of an unenduring characters an epithet (with Buddhists) for the world.
अनात्मनीन • Not adapted tos or for the benefit of,
self; disinterested.
अनात्मवत् ... [ आत्मा वश्यत्वेन नास्त्यस्य ] Not self-possessed; having no control over the senses; अनात्मवन्तः पशुवद् भुञ्जते येऽप्रमाणतः Sur.
अनात्म्य... [आत्मनः इदं आत्म्यं शरीरम् न. ब.] Impersonal, incorporeal ( अशरीर) -त्स्यम् Want of affection for one's own family. Pride of the possession of body &c. ते यद्यनुत्पादितदोषदृष्टयां बलीयमानात्म्यमदेन मन्युना Bhay. 1. 3. 165
4. 4. 29.
tt.
अनात्यन्तिक 1 Not constant or perpetual, not tinal. -2 Intermittent, recurrent.
अनाथ ... [ न. च. ] Helplesr, poor, forlorn, parentless orphan (as a child ); widowed (as a wife ); having no master or natural protector, without a protector in general; नाथवन्तस्त्वया लोकास्त्वमनाथा विपत्स्यसे U. 1. 435 R. 12. 12. - थम् Ved. Helplessness. किं भ्राता सद्यदनाथं भवाति । Rv. 10. 1. 11. -Comp. पिण्डदः, पिण्डिका 'aiver of food to the poor', N. of a merchant in whose garden Buddha Gautama used to instruct his pupils. सभा poor-hogse
अनादर . [ न. ब. ] Showing no respect, indifferent, calm, regardless: M. 3. 15. - [ न. न. ] 1 Disregard.
सं. ई. ....११
81
अनानुद
disrespect, disdain, contempt; षष्टी चानादरे P. II. 3. 58, मन्यकर्मण्यनादरे विभाषाऽप्राणिषु 17 -2 Ease, facility (one of the senses of being effort or care', see the word ); 'खण्डितशङ्कर शरासनः U. 1 ( perhaps also without any respect for the bow of the great god'); अनादरोपात्तकसायकम् Ki. 14. 36.
अनादरणम् Disrespectful [conduct, negloor. अनादरिन . Disrespectful, irreverent.
अनादि . [ आदिः कारणं पूर्वकालो वा नास्ति यस्य सः ] Having no boginning, eternal, existing from eternity, opithet of परमेश्वर; जगदादिरनादिस्त्वम् Ku. 2.93 अनादिरादिगोविन्दः सर्वकारणकारणम्; also of हिरण्यगर्भ. -Comp. अनन्त, -अन्त ... without beginning and end; eternal. ( -अन्तः ) N. of Siva. -निधन . having neither beginning nor end, eternal मध्यान्त ... having no beginning, middle or end; eternal.
अनादिता-त्वम् State of having no beginning. अनादिमत्. Not produced of effarted having ro heginning. अनादीनव Si. 2.22.
Faultler बासुदेवनादीनमनादीनारितम्
अनादृत . 1 Disrespected, despised अनादृतास्तु यस्यै सर्वास्तस्याफलाः क्रियाः Ms. 2. 234; सत्कार not accepting the hospitality. -2 Not careful, regardless of indifferent to; अनादृतस्यामर सायकेष्वपि Ki. 14. 10. -तम् Disrespect contempt.
अनादेय . Not fit to be taken, unacceptable; inadmissible; अनादेयस्य चादानादादेयस्य च वर्जनात् Ms. 8. 171. अनादेशः Absence of direction or command. -Comp. -कर 1. doing what is not commanded; or ( अन्-आ-देशकर ) not doing what is ordered.
अनाद्य . 1 = अनादि q. v. -2 Not eatable: what ought not to be eaten.
अनाधार . Without support, an epithet, applicable, according to the Naiyayikas, to eternal objects only ( such as sky ), or to Brahman tuccording to the Vedantins.
अनाधि १. 1 Without mental pain or anxiety धनुरधिज्यमनाधिरुपाददे R. 9.54.
अनाधृष्... Ved. Not checking or not being checked. Av. 6. 21. 2.
अनाधृष्ट-ष्य . 1 Invincible, unchecked, irresistible. तमादित्यमिवोद्यन्तमनानुष्यं महाबलम् Mb. 5. 179.11. -2 Perfect, unimpaired.]
अनानुकृत्य . Ved. Inimitable, unparalleled ; अनानुकृत्यमपुनश्चकार Iv. 10.68 10 112.5.
अनानुद... Ved [ अनु ददाति दाक न. न. पू. दीर्घः ] Unsarpad invin (अनुदान) अपन Rv. 2. 23. 11.