Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 68

अत्यन्ताय
अत्याहितम्
V. 4.9; oft. in comp.; °गता See below; प्रियमत्यन्तविलुप्तदर्शनम् Ku. 4. 2. For ever lost to view; R. 14.30. -3 Absolutely, perfectly, completely. -Comp. -अपह्नवः A flat, categorical or total denial; .. denial nipping the accusation in the bud P. atiti III. 2. 115.). -अभावः absolute or complete nonexistence, absolute non-entity, a thing which does not exist at any one of the three periods of time, or does not exist for all time%3 वैकालिकसंसर्गावच्छिन्नप्रतियोगिकः (This is considered to be fact or cternal and different from the other kinds of अभाव). -ग .going or walking too much or too fast. -गत a.gome or departed forever, gome never to return; कथमत्यन्तगती न मां दहेः R.8.56.2. always applicable, perfectly intimate or pertinent. -गति/.1 sense of 'completely'; अनत्यन्तगतौ तात् P. V. 1. 1. completion, accomplishment. THT a. 1 going or walking very much, going too fast or quickly. -2 excessive, much. -निवृत्तिः /. complete disappearance, absolute cessation. -वासिन् m. [वस्-णिनि ] one who constantly stays with his preceptor, as : student. -सहचरित.. going together invariably (P. वार्तिक VIIL.1. 15.)-संयोगः1 close proximity, uninterrupted continuity; कालाध्वनोरत्यन्तसंयोगे P. II. 1. 29. -2 Insepara ble co-existence. -संपर्क: Oxcessive sexual intercourse. -सुकुमार a. very tender. (- :) a kind of grain.
अत्यन्ताय ade. For good, totally; तत्र अत्यन्ताय खार्थः परित्यक्तो भवति। SB. on MS. 6.1.22.
अत्यन्तिक. [अत्यन्तं गच्छति; ठन् ] 1 Going too much or too fast. -2 Very near... Not near, distant. -कम् [अतिशयितम् अन्तिक नैकट्यम् ] 1 Close proximity, immediate neighbourhood or being in close proximity. -2 [अतिक्रान्तम् अन्तिकम् ] Great distiance.
अत्यन्तीन [अत्यन्तं गामी अत्यन्तीनः, भृशं गन्ता; अत्यन्त-ख P. V.2. 11. ] 1 Going or walking too much, going too fast (अत्यन्तगमनशील); लक्ष्मी परम्परीणां त्वमत्यन्तीनत्वमुनय Bk. -2 the state of lasting for a long time. पानशौण्डः श्रियं नेता नात्यन्तीनत्वमुन्मनाः Bk.5.10.
अत्यम्ल.[अतिशयितोऽम्लो रसः फलपत्रादौ यस्य ] Very sucid or sour. -म्ल: N. of a tree, Spondias Mungifera. (Mar. अंबाडा). -म्ला, पर्णी A species of citron (वनबीजपूर).
अत्यय, अत्ययिक Re. See under अती.
अत्यर्थ . [ अतिक्रान्तः अर्थम् अनुरूपखरूपम् ] Beyond the proper worth or measure, excessive, very groat, intense, exorbitant; °तापात् ... 12. -र्थम् adv. Very much, exceedingly, excessively; अत्यर्थ परदास्यमेत्य निपुणं नीती मनो दीयते Mu.. प्रियो हि ज्ञानिनोत्यर्थमहं स च मम प्रियः By. 7. 17: oft. in comp.; aza: A type of the elephant having extreme sensibility : प्राजनाकुशदण्डेभ्यो दूरादुद्विजते हि यः। स्पृष्टो वा व्यथतेत्यर्थ स गजोऽत्यर्थवेदनः ॥ Mataiya L.8.19. संपीडितः 5.7.11. excessively pinched; "क्रुद्ध,
अत्यावे. Ved. Passing over or through the sieve or strainer (epithet of Soma.).
अत्यष्टिःf. [अतिक्रान्ता अष्टिं षोडशाक्षरपादां वृत्तिम् एकाCITI 7417 ] A metre of 4 lines, cach containing 17 syllables.
अत्यस्त . (p. p. अति + अस् +.p.) cast, tossed, thrown over or boyond (P. II.1.21, तरजात्यस्त:-काशिका).
अत्यह्न .. [अतिक्रान्तमहः ] Exceeding a day in durntion.
अत्याकारः [ अतिशयितः आकारः तिरस्कारः] 1 Contempt, blame, censure; गोजचरणाच्लाघात्याकारतदवेतेषु P.V. 1.184. -2 Bigness of person, a very large body.
अत्याक्रम् = आक्रम् q. v.
अत्याचार . [आचारमतिक्रान्तः | Deviating from established usages or customs, negligent. -T: Performance of works not sanctioned by usage (अनुचिताचरणम्); irreligious conduct.
अत्यादित्य .Surpussing the (lustre of the) sun%3D अत्यादित्यं हुतवहमुखे संभृतं तद्धि तेजः Me. 43.
अत्यानन्दा . Mor bid indifference to the pleasures of sexual union.
STATYTR4 1 Laying on, imposition. -2 Transgression. -3 Violation of 31714, not keeping the sacred fire.
अत्याय . [इ or अय्-घञ्] 1 Transgressing. -2 Past ggoing time. -य: 1 Transgression, violation. -2 Excess. P III. 1. 141. -3 Great grain ur profit (अतिशयितो लाभः).
अत्यायु u. [अति-आ-या-कु] A kind of sacrificial vessel.
अत्यारूढ. Grown to excess%3; "हो हि नारीणामकालज्ञो मनोभवः ।.12.38. -ढम्, ढि:/. A very high position, great clevation or risc; अत्यारूधिर्भवति महतामप्यपभ्रंशनिष्टा S.tv.1.; अन्यारूढ़ रिपोः सोढं चन्दनेनेव भोगिनः R. 10.42.
अत्यालः [अतिशयेन समन्तात् अलति पर्याप्नोति; अति-आ-अलू -अच् ] N. of a plent रक्तचित्रक Plum bago Roses.
अत्याश्रमः Simyasil, Renunciation. (- श्रमिन् ) Samnyāsa. (Sveta. Up. 6. 21.)
अत्यासः [ अति-अस्-घञ्] Allowing to pass, only in acc. sing. as णमुल्द्व पहान्यासं or द्वपहमत्यासं गाः पाययति P. III 4.57 after an interval of 2 days (अद्य पाययित्वा द्वघहमतिक्रम्य पुनः पाययति).
अत्याहारयमाण u. Makiny exanctions from. लोभादैलश्वातुर्वर्ण्यमत्याहारयमाणः (विननाश) Kau. A. 1.
अत्याहितम् [आधा-आधारे क्त, अत्यन्तमाधीयते तनिवारणार्थ मनो दीयते यस्मिन Tv.] A great valamity, danger or evil, misfortune, mishop, accident : न किमप्यत्याहित 5. 1. किम् अत्याहितं सीतादेव्याः, न केवलं सापबादपि .2मया 'तमुपलब्धं .4 किमिदमुच्चैरत्याहितम् Mv.6%3 श्रुतमत्याहितम् M. 4 evil or
तृषित &c.