Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 371

आराधयिष्णु
353
आरुह
आराधयिष्णु .. Endeavouring to please, desirous of worshipping.
आरालिकः [ अरालं कुटिलं चरति ठक् ] 'One who deals crookodly', a cook: (धनलोभेन परप्रोत्साहितः पाचको विषादिसंसृष्टं पचतीति तस्य तथात्वम्) Kau. A. 1.12.; आरालिको गोविकर्ता सपकर्ता नियोधकः Mb. 1.2.9. (आरालिकोऽनपाकी स्यात् । सूपकर्ता तु शाककृत । तैलानं पचते यस्तु गोविकर्ता स उच्यते ॥ -2A controller of wild elephants; Mb.4.2.9; (अराला मत्तगजास्तैः सह कीडति तान् जयति वा आरालिकः).
आरासः Tumultuous noise; ततमानवजारासा Si. 11.34. आरिच 7 U. To empty.
आरीण .. Completely driel: आरीणं लवणजलं समिद्ध-फलबाण-विद्ध-घोर-फणि-वरम Bk. 18.4.
आरिकः [आ-रिच घञ्] 1 Emptying. -2 Contraction. -3 Doubt. -4 Excess.
आरेचित . [अ-रिच-णिच् क्त ] 1 Emptied. -2 Mixed. -3 Contracted; आरेचितभूचनुरैः कटाक्षैः Ku. 3.5.
आरित्रिक . [P. IV.2.116] Pertaining to an oar &c.
3718 2 P. 1 To cry out, shout; Bk. 17. 21, to low (:15 cows ). -2 To praise.
आर (रा) वः [आ-रु-अप् पक्षे घञ्] 1 A cry, howling; वानराचारारबम Rim. -2 Sound; दधति दधनि धीरानारवान् वारिणीव St. 11.8, 12.18, नारावं व्यतनुत मेखलाकलापः 8.47. Humming: प्रतिमिलिन्दमारावाः Vis. Guni. 167. -3N. of .. a people. -Comp. -डिण्डिमः A kind of drum; चण्डि रसितरशनारबडिण्डिममभिसर सरसमलज्जम् Git. 11.6.
आराविन् स. Soumiling, noisy; नूपुराराविणा M. 3. 16.
आरुतम Cry, Crying: निषेदुःशतशस्तत्र दारुणा दारुणारताः । Ram.G.101.31.
आरु: [ऋ-उण् ] 1 A hoy.-2 A raab, -3 N. of a tree.. --*: /. A pitcher.
आरुक: Amedicinal plant. having cooling properties growing on the Himalayas).
31FL Cuns. To regard as pleasant, choose, like; वासं नारोचयेऽरण्ये Ram.
आरोकः 1 Shining through. -2 Small points of light between the threads of a web.
आरोचन . Shining.
आरुज्, -ज . [आ-रुज्-क] 1 Distressing, giving pain. -2 Killing, destroying, breaking: इन्द्र कहा चिदारुजम् Rv.s. 45. 13.
आरुजत्नु .. Vod. Breaking; वीलु चिदारुजत्नुभिर्गुहा चिदिन्द्र बहिभिः Rv. 1.6...
आरुणि.. [अरुणम्य अपत्यं इञ्] Belonging to, or sprung from, Aruna, q. v. आद्दालकिरारुणिमत्प्रसृष्टः Kath. 1. 11.
सं. ई. को...४५
-णिः 1 N. of Uddalaka ; उद्दालक आरुणिः Bri. Up.3.6.1. -2 Descendants of the sage अरुण; परिसरपद्धति हदयमारुणयो दहरम् Bhig.10.87.18.-3The son of the sunyas Tama. -4 The son of Vinata (वैनतेय).
31#oft f. Ved. The red one', a name given to the horses of the Maruts which are females : यदारुणीषु तविषीरयुग्ध्वम् Rv. 1. 61.7.
आरुणेयः The son of आरुणि, श्वेतकेतु; श्वेतकेतुर्हारुणेय आस Ch. Up.5.3.1; Bri. Up. 6. 1. 1.
31547 U. 1 To keep or ward off, keep away, restrain; बन्धुता शुचमारुणत् Bk. 17.49. -2 To shut up, confine. -3 To besiege. -4 To hold fast, grasp. -Caux. To obstruct, impede, block, besiege.
आरोधनम् Ved. 1 Obstruction, means of obstruction. -2 A secret place, innermost part.
आरुषी N. of a daughter of Manu and mother of औ4. आरुष्करम् The fruit of the tree called भल्लातक q.v.
आरुहू 1P. 1 To ascend, mount, bestride, get upon (with acce, sometimes loc.); सिंहासनमारुरोह K. 1113; आरुरुहू रथादिषु Bk. 14.8; आरूढकुलालचक्रमिव Mu.b.5%3 mounted on a potter's wheel; 7. 12. -2 To ride upon, got ascendancy over, domineer over (fig.); वृषल भृत्यमिव मामारोढुमिच्छसि Nu. 3; Pt. 1. 36. -3 TO venture upon, undertake, enter upon, make; VÍTATTI पुनरपि चलत्येष चरणः Mu. 3. 30,273 0 यौवनारूढ, योगारूद. -4 To attaim, gain, get to, reach; सौन्दर्यस्य पारमारूढा न वा Dk. 88%B Ki 2. 133; तुलां यदारोहति दन्तवाससा Ku. 5.34; आरुरोह कुमदाकरोपमाम् R. 19.31. The senses of this root are modified according to the noun with which it is joined; आरूढषा Ku. 7.67 excited to anger; तदागमारूढगुरुप्रहर्षः . . 613 मन्त्रिपदमारूढः Mu.63 तारूढा 6.19) engaged in guessing: S .9; शीघ्र बुद्धिमारोहति S. B. striked the
mind: यौवनपदवीमारूद: attained his majority; अवस्थान्तरमारूढा M.33 संशयं पुनरारुह्य II. 1.7 rumings risk3 संशयमारुरोह शैल: Ki. 13. 16. -Caks. (रोह-प-यति) 1 To cause to go up or ascend, raise up, elevate; अमात्योऽस्मान्पुरातनीमवस्थामारोपयिष्यति Mu.2 will raise or elevate%3B शलानारोपयेत् Y.2.273%3 आरोपिता मनोविषयमात्मनः Ku.b. 17. -2 To cause to mount or sit (on oneself) (Atm.); करेणुरारोह्यते निषादिनम् Si. 12.5. -3 To cause to grow, plant (lit). -4 To establish, instal, seat (fig.); चारोपिता वयम् Mu.7.18; इत्यारोपितपुत्रास्ते .. 15.91. -5 To cause, produce, bring out; उष्माणम् K.105%; प्रणयम 184, 142; आरोपितप्रीतिरभूत् 173, 12; प्रतापमारोपयितुम् 110, 119 show or oxhibit. - Toplace, tix, direet: अकमा.
2 placing in the lap; R. 3. 26, 14. 27: Ku. 1. 37; चक्षुःGasta look at; Pt. 1.2433; आशीर्वादमारोपयन्तः
Ki. 18.46 conferring or pronouncing: आभरणभारमन्गेपु नारोपयन्ति K. 203 put or wear; पत्रे आरोपितं कुरु 5.6. commit to paper 3 आरोप्यते शिला शैले .2.46. -7 To