Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 370

आरभ्य
882
आराधित
3977*3 ind. Having begun, beginning with, ever आरस्यम् [ अरसस्य भावः ष्यञ्] Insipidity, tastelessness. since, since, with a prepositional force (with abl.);
STTTT See under 3177. मालत्याः प्रथमावलोकदिवसादारभ्य Mal. 6.3; S.33; K.102,181, 1:033; sometimes with ace. also; प्रतिपद्दिनमारभ्य Bhay.
आरात् ind. [आ-रा-बा० आति Tv.; abl. of आर .v.]
1 Near, in the vicinity of; with a bl. or by itself); आरम्भः [आ-रभ-घञ् मुम्] 1 Beginning, commence- तमय॑मारादभिवर्तमानम् R.2. 10:.3. -2 For from ; with ment; "उपायः plan of commencement; नृत्तारम्भ हर पशुपते
acc. also im both these senses; Si. 3.81,8.20, कथंचिदारारानागाजिनेच्छाम् Me.38.-2 An introduction. -3 (4) An
दपथेन निन्यिरे 12.28%; to a distant place, distant. -3 act, underta.king, deed, work; आगमैः सदृशारम्भः R. 1. 15; Far, from a distance%3 मेघमालेव यश्चायमारादिव विभाव्यते Ku.7.713 V.33 Bh.2.699; R.7.31; By. 12. 16. ef.
U.2.21.-4 Directly, iimmediately. -Comp.-उपकारक also आरम्भस्य शब्दपूर्वत्वात् |MS. 11. 1. 10 (शबर writes
(fem. उपकारिका), (An अ) that subserves the purpose आरम्भो व्यापारः क्रियेत्यनान्तरम् । ). (1) Preparation ; U.4.
of the principal act only indirectly; द्विविधान्यज्ञानि आरादु( A thing begun; U. 4. - 4 Haste, speed, velocity; पकारकाणि सामवायिकानि च । आरादपकारकेभ्यः सामवायिकानि गरीचण्डारम्भः समीर: Ve.2.19.-5 Effort, exertion Bg.14.12.-6 यांसि । SB. on MS. 10. 4. 38; Also SB. on MS. 10.1.28. Scene, action; चित्रार्पितारम्भ इवावतस्थे R.2.31. -7 Pride. -उपकारिणी See आरादुपकारक. आरादुपकारिणी नु सा । SB. -8 Killing, slaughter. -9 The first act that is done. -10
on MS. 8. 1. 32. The first movement or activity on the part of man; 311* हि प्रथमः पदार्थः स्यात् । प्रथम वा पुरुषस्य प्रवर्तनम् । (प्रथमप्रवर्तन
आरातीय . [आरात् -छ; P. IV.2. 104 Vart.]1 Near, मारम्भः औदासीन्याद् व्यावृत्तिः पुरुषस्य व्यापृतता) SB. on MS.
proximate. -2 Remote, distant. 10.101. -Comp.-भाव्यत्वम् The fact of being producod आरात्तात् ind. Ved. From tu distant place. through activity; कर्मणि आरम्भभाव्यत्वात् कृषिवत् प्रत्यारम्भ
आरातिः [आ-रा तिच् ] An enemy. फलानि स्युः। MS. 11.1.20. -रुचि . Enjoying new undertakings. आरम्भरुचिताऽधैर्यमसत्कार्यपरिग्रहः । Ms. 12.32.
आरात्रिकम् [अरात्रावपि निर्धत्तं ठञ्] Waving a light
(or the vessel containing it) at night before an idol आरम्भक . [आ-रभ् ण्वुल मुम्] undertaking, bogiming. (Mar. आरती ओवाळणे); सर्वेषु चाङ्गेषु च सप्तवारान आरात्रिकं भक्तआरम्भणम् [आ-रभ् ल्युट् मुम्] 1 Taking hold of, seixing.
जनस्तु कुर्यात् . -2 The light so waved; शिरसि निहितभारं -2 The place of seizing, a handle; -3 Torining,
पात्रमारात्रिकस्य भ्रमयति मयि भूयस्ते कृपाईः कटाक्षः Sunkura.. making; तदनन्यत्वमारम्भणशब्दादिभ्यः Br. Sutra. 2.
TITET 5, 10 P. 1 To propitiate, conciliate, please, ARTIT a. Enterprizing; one who forms new try to win the favour of ; परेषां चेतांसि प्रतिदिवसमाराध्य बहुधा projects.
Bh. 3. 34, 2.4-53 R.1.77,81, 10.86, 18. 23; Me. 47. आरम् 1P. 1 To delight in, take pleasure in, sport;
-2 To honour, worship, respect. -3 To deserye, merit. आरमन्तं परं स्मरे Bk.8.52, 3.38. -2 To cease, stop (to __ आराधक a. A worshipper. spotuk); leave off'; अन्तर्वत्नी त्वहं भ्रात्रा ज्येष्ठेनारम्यतामिति Mb.
आराधनम् 1 Pleasing, satisfaction, entertainment, 1. 104.113 विरामोऽस्त्विति चारमेत् Ms. 2.73. -3 To rost, gratification; येषामाराधनाय U. 13; यदि बा जानकीमाप, आराtake rest.
धनाय लोकानां मुञ्चतो नास्ति मे व्यथा 1. 12,41. -2 Serving, आरत pp. 1 Stopped, ceased; उदितपक्षमिवारतनिःस्वनैः worshipping, adoration, propitiation as of a deity); Ki.5.6; see अनारत also. -2 Quiet, gentle.
आराधनायास्य सखीसमेताम् Ku. 1.58; Bg.7.22; कृतमाराधनं
रवः Mb. -3 A means of pleasing; इदं तु ते भक्तिननं सताआरातः/.1 Cessation, stopping. -2 Waving lights: माराधनं वपुः Ku.6.73.-4 JHonouring, respecting: सम्बन्ध before an image (Mar. आरती).
विपरीतमेव तदभूदाराधनं ते मयि U... 17. -5 Cooking. -6 __ आरमणम् 1 Taking delight. -2 Pleasureenjoyment. Accomplishment, undertakiny. -7 Aco uirement, attain-3 Sexual pleasure. -4 Cessation, pause. -5 A rest- ment; मन्त्राराधनतत्परेण मनसा नीताः श्मशाने निशाः Bh. 3. 4. ing place.
-ना Service. -नी Worship, adoration, propitiation (of आराम a. [रम्-घञ्] Pleasing, delightful; रामभद्र गुणा
a deity). राम Mv.7.40.-मः 1 Delight, pleasure; इन्द्रियारामः By.
आराधनीय, आराध्य pot.p. 1 Fit to be worshipped 3.16; आत्मारामाः Ve:1.31; एकाराम Y.3.58.-2 A garden, or propitiated; सोऽहं कथं नाम तवाचरेयमाराधनीयस्य ऋषेविधानम् grove; प्रियारामा हि वैदेह्यासीन् U.2; आरामाधिपतिविवेकविकल: R. 16.82. -2 To become accomplished. Bv. 1.31. आरामः कल्पवृक्षाणाम् (रामरक्षा)[ef. Pers. ārām].
Scorra a. An adorer, humble servant, worship-Comp. -शीतला N. of a fragrant plant (आनन्दी).
per; नन्वयमाराधयिता जनस्तव समीपे वर्तते .33; पितरमाराधयिता आरामिकः A gardener.
भव V.5. आरम्बणम् ( Vedic for आलम्बनम् ) Support.
आराधित a. Propitiated ; नाराधितो यः पुरुषः प्रधानस्तेषां आरव &c. See under आरु.
वृथा जन्म नराधिपानाम् Bhag.; आराधितोऽपि नृपतिः परिसेवनीयः,