Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 330

आख्यात
312
आगन्तुक
'called'; अथ किमाख्यस्य राजर्षेः सा धर्मपत्नी 5.7; रघुवंशाख्यं काव्यम् &c. -2 Appearances aspect; न हि तस्य विकल्पाख्या या च मदीक्षया हता Bhāg. 11.18.37. -3 Beauty, splendour; सीषु मचिराख्यासु निषेदुः काञ्चनीषु ते Ram. 7.60. 12.
आख्यात pp. 1Suid, told, declared:; इति ते ज्ञानमाख्यातम् Bg.18.68.-2 Counted, recited. -3 Made known. - Inflected or comfugated. -5Called; सेवा श्ववृत्तिराख्याता Ms. 4.6. -तम् 1 A verb : भावप्रधानमाख्यातम् Nir.; धात्वर्थेन विशिष्टस्य विधेयत्वेन बोधने । समर्थः स्वार्थयत्नस्य शब्दो वाऽऽख्यातमुच्यते ॥ -2 Telling auspicious time for departure; (अभिमन्त्रितदुन्दुभिध्वनिना प्रयाणादिकथनम्); तथाख्यातविधान च योगः संचार एव च Mb. 12. 59. 48.
3 regla «. Verbal. - Com. on Jaina and Nyayadarsana.
आख्यातिः 1. 1 Telling, infornning, communication, publication of a report &c.). -2 Faine. -3 A name.
31egla m. 1 One who tells, communicates &c. -2 A teacher, instructor; P. I. 4. 29.
आख्यानम् 1 Speaking, declaration, making known, relation, communication; इत्थंभूताख्याने P. I.4.90. रामसंदेश Ram. -2 Allusion to some old tale; आख्यानं पूर्ववृत्तोक्तिः S.]).; (0. देशः सोऽयमरातिशोणितजलैर्यस्मिन्हदाः पूरिता Ve. 3. 33.). -3 A tale, story; especially a legendary story, legend; अप्सराः पुरूरवस चकम इत्याख्यानविद आचक्षते Māl. 2; Ms. 3. 232. -4 A legendary work such as the Mahabharata; योऽधीते चतुरो वेदान्सर्वानाख्यानपचमान्
Mb. B.R.9. -5 A reply; प्रश्नाख्यानयोः P. VIII. 2. 105, III. 3. 110. -6 A differentiating property (भेदकधर्म), -7 A cinto of an epic poem.
3T122 A tale, a short legendary narrative, 20 episotle; आख्यानकाख्यायिकेतिहासपुराणाकर्णनेन K.73
P. IV. 2.60 Vart. -की N. of a metre which is a coin bination of Indravajrā and Upendravajrā.
आख्यायक .. Telling, informing. -क: A messenger, tourior; आख्यायकेभ्यः श्रुतसुनुवृत्तिः Bk.2.41. -2 A Therald; U...
3TTEITAI 1 A species of prose composition, a connected story or narrative; आख्यायिका कथावत् स्यात् कवेर्वशादिकीर्तनम् । अस्यामन्यकवीनां च वृत्तं गद्य क्वचित् कचित् । कथांशानां व्यवच्छेद आश्वास इति बध्यते। आर्यावक्त्रापवक्त्राणां छन्दसा येन केनचित् ॥ अन्यापदेशेनाश्वासमुखे भाव्यर्थसूचनम् । S. D. 568. Writers on Rhetoric usually divide prose composition into कथा and आख्यायिका and make a distinction between them. Thus they regard Bana's हर्षचरित as an आख्यायिका and कादंबरी as कथा; according to Dandin, however, ( Kav. 1. 28) there is no distinction between the two; तत्कथाख्यायिकत्येका जातिः संज्ञाद्वयाङ्किता -3 Narration (of what is known).
sref, a. One who tells, informis, or communiGates; रहस्याख्यायीव स्वनसि मृदु कर्णान्तिकचरः 5. 1.23; Ms.7.223.
आख्येय not. p. Fit to be communicated or told; शब्द fit to be told in words, ver bal message; शब्दाख्येय यदपि किल ते यः सखीनां पुरस्तान Me. 103.
आगम् 1 P. 1 To come, come near, approuch. -2 To arrive at, attam, reach ; fall into a particular state or condition); आनृण्यमागम् to become free from debt; so विश्वासम्, ध्यानम् &c. -3 To have recourse to. -Caus. (-गमयति) 1 To cause to come or draw near; तत्वमा गमयागमे Av.6.81.2. -2 To loud towards, take, convey; आगमितापि विदुरम् Git. 12. -3 To announce the arrival of ; राजानमागमयति = राजागमनमाचष्टे Sk. -4 To ascertains inform oneself about; सर्वमागमयामास पाण्डवानां विचेष्टितम् Mb.5.7.1. प्रज्ञामेवागमयति यः प्राज्ञेभ्यः स पंडितः Vop. -5 To learn thequire, study; सम्यगागमिता विद्या प्रबोधविनयाविव R. 10.71; तदप्यागमितं मया Mb.; आगमय दण्डनीनिं कुलविद्याम् Dk. 155Mv.5%3 Si.9.79. -6 (Atm.) To wait for, have patience; आगमयस्व तावत् -क्षमस्व Sk. आगमयते कालम् Vop.
आग u. Accidential, sudilen; त्वम् .ccident, chance.
आगत..1 Come, arrived; मम साधर्म्यमागताः Bx. 11.... -20ccurred, happened. विज्ञाप्यं तु ममैतद्धि यद्वदाम्यागतस्पृहः Rin. 7.36.54; Ms... 152. -3 Obtained, got; न्यायागतधनम् 1.3.2053; °साथ्वस afraid, "क्षोभ perplexed; अन्वय hereditary: मन्यु ngry; विस्मय surprised. -4 Reduced to, fallen into (a particular state); दासत्वम् , पञ्चत्वम्,सदहम्, विस्मयम् &c. -5 Living or residing in. -तम् 1 Coming, arrival; कथं नु खल्वद्य भवेत्सुगतम् Ram. 5.41.83 Bg. 9.21. -2 Occurrence, event. -Comp. -स्वम् Origin. -साध्वस a. Territied.
profa: f. 1 Arrival, coming; rise, origination; स्यास्य गतागतिम् Ram... 110.1; इनि निश्चितप्रियतमागतयः Si.9.48. -2 Obtaining, acquisition: Y.B. 170. -3 Return. -4 Origin -5 Accident, chance.
आगन्तव्य pot. p. Likely to come, to be arrivedi coming necessurily. आगन्तव्यं झटिति मथुरामण्डलाद् गोपकान्ते.
आगन्तु . [आ-गम्-तुन् ] 1 Coming, arriving. -2 Stray. -3 Coming from the outsido: external (as a cause &c.) -4 Adventitious, accidental, casual fanta स यत्कर्म नित्यमागन्तुसाधनम् Ak. -5what (or who) comos later or afterwards. वास्तव्यैराकान्ते देशे आगन्तुर्जनोऽसम्भवादन्ते निविशते | SB. on MS. 10..1. -न्तु:1A new-comer, stranger, guest; (मेने) वैदर्भमागन्तुमजं गृहेशम् R.5.623 H. 1.-2 A late-corner, what comes later or afterwards (See आगमः for quotation) -Comp. -ज u. arising accidentally or casually; 311T-IT IT Susr.
आगन्तुक ३. (-का,-की/.) 1 Coming of one's own accord, arriving uninvited; आगन्तुका वयम् Dhurtas. -2 Stray (as an animal); Y. 2. 163. -3 Incidental, accidental, adventitious%3 इत्यागन्तुका विकाराः Aseal. -4 Interpolated, spurious (as a reading), having crept in without authority; अगन्धवद्गन्धमादनमित्यागन्तुकः पाठः
.