Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 263

अवतरः
अवतरः Descent. शंसन्ति कार्यावतरं हि सन्तः N. 3. 53; Si. 1. 13.
,
अवतरणम् 1 Descending for bathing in water &c. असस्ती descending or slighting (in general), coming down; स्तन्य. -2 An incarnation ; see अवतार, -3 Crossing. -4 Sudden disapperance. -5 Steps or stairs leading to a river. -6 A holy bathing place (तीर्थ). -7 Translating from one language into another. -8 Introduction. -9 An extract, a quotation. - मङ्गलम् A solemn reception.
अवतरणिका 1 A short prayer at the beginning of a work which, it is supposed, causes the divinity so addressed to descend from heaven. -2 Introduction, preface. -3 Synopsis. (fig.)
अवतरणी [अवतरनिग्रन्थोऽनया अवतु करणे स्] 1 Predno -2 Succession, order, method.
अवतारः [ अब तु करणे घञ्] 1 Descent, alighting: descending or going down into; (fig) accepting, resorting to पाखण्डिपथावतार: Dk. 47; advont, setting in; वसन्तावतारसमये S. 1. 2 Form, manifestation; मत्स्यादिभिरक्तारैरवनावनाऽवतावसुधाम् Sankara - 3 Descent of a deity upon earth, incarnation in general; कोऽप्येष संप्रति नवः पुरुषावतारः ॥ 5.33 धर्मार्थकाममोक्षाणामवतार इवाङ्गवान् R. 10. 84; ऋप्यवनारोऽयं नृपति: Ks. 7. 18 – 4 An incarnation of Vispu; विष्णुर्येन दशावतारगहने क्षिप्तो महासंकटे Bh. 2. 95. (There are ton incarnations of Visput the following verse from Git. describes them; वेदानुद्धरते जगन्निवह भूगोलमुद्विभ्रते दैत्यं दारयते बलिं छलयते क्षत्रक्षयं कुर्वते । *पौलस्त्यं जयने हलं कलयते कारुण्यमातन्वते म्लेच्छान्मूर्च्छयते दशाकृतिकृते कृष्णाय तुभ्यं नमः || मत्स्यः कुर्मो वराहथ नरसिंहोऽथ वामनः । रामो राम कृष्णच बुद्धः कल्की च ते दश || Varah. 1./-5 Any new appearance, growth, rise नवावतारं कमलोदिवोत्पलम् R. 3. 36: परीवादनवावतारः 21 यौवनावतारे K. 28) : Vc. 3: śānti. 2. 2005 3. 145 Ks. 8.30; -6 Any distinguished person (who, in the language of respect, is called an अवतार or incarnation of a deity ). -7 Aiming at object. – 8 A landing place; रुद्धे गजेन सरितः सरुषावतारे Si. 5. 33.9 A sacred bathing place. -10 Translation-11 A pond, tank, - 12 Introduction, preface. -13 Crossing; रं लभ् to gain one's object (with gon.). -Comp. -कथा account of an अवतार, N. of a chapter in शङ्कर विजय - मन्त्रः the prayer causing the descent of a deity.
अवतारक. (-रिका / .) 1 Making one's appearance. -2 Making a descent.
अवतारणम् 1 Causing to descend. -2 Translation. - 3 Possession by an evil spirit. -4 Worship, adoration. -5 The ends or border of a garment. 6 Preface or introduction (to it work ). -7 Descent,_appearance ( अवतरण ); पौष्यं पौलोममास्तीकमादिरंशावतारणम् Mb. 1. 2. 42. अवतारिन् a. Making one's appearance, making a descent.
248
अवदानम्
अवतीर्ण Q2. 1. 1 Descended, alighted, come down ; शैलराजावतीर्णां जहोः कन्याम् Me. 52; जलनिधिमनुरूपं जनुकन्यावतीर्णा R. 6. 85; संसारपथमवतीर्णानाम् K. 175 who have entered upon mundane life. -2 Bathed in ; उदधिमिवावतीर्ण: K. 158; come to, entered into. -3 Appeared as an incarnation ; तदर्थमवतीर्णोऽसौ मन्नियोगाच्चतुर्भुज: Mb.; Pt. 1. -4 Crossed, passed over; अपि नामावतीर्णोऽसि बाणगोचरम् Mal. 1 crossed the path, gone within the range, of arrows ; दर्शनपथमवतीर्णः S. 3. -5 Fallen (as the night ); अवतीर्णायां तस्यां यामिन्याम् K. 200; भरेणावतीर्णायां रजन्याम् K. 368. -6 Translated. -र्णम् (= अवतारः ) Manifestation ; ef. पद्मावतीर्णपूर्णा Svapna. 11. -Comp. -ऋण . absolved
from debt.
अतूलयति Den. P. To rub with cotton ; तूलैरव कृष्णाति तूलेन तृणाग्रमवघट्टयति Bop.
अवतोका [ अवपतितं तोकं अस्याः ; प्रा० ब० ] A woman or a cow miscarrying from accident यः कृणोति मृतवत्सामवनोकामिमां स्त्रियम् Av. 8.6.9.
अवत्त, अवत्तिन् See under अवदो. अवत्रस्त a. Terrified.
अवत्सारः N. of a vedic seer, descendant of Kaśyapa; अवसारस्य स्पृणवाम रण्वभिः Rv. 5. 11. 10.
अवत्सीय a. Not suitable for a calf.
;
अवदेश [ अवश्य पानरुयर्थम् अव कर्मणि] Any pungent food which excites thirst, stimulant.
अवदन्त . P. VII. 4. 47. 1 Given away. Finished, sccomplished,
अवदह 1 P. To burn down, destroy; अवादहो दिव आ दस्युमुच्चा Rv. 1.33.7.
अवदाघः 1 Heat, burning down. -2 The hot season,
summer.
अवदाहः, -हम् [ अवसादितो दाहो येन; प्रा० ब० ] 1 N. of the root of a plant. Andropogon muricatum. ( वीरण: Mar. वाळा ). -2 Burning down, hent; 'इष्टकापथम् the root of the वीरण plant.
अवदात a. [ अव-दै-क्त ]1 Beautiful; अवदातकान्तिः Dk. 107, 37. -2 Clean, clear, pure, spotless, rotined, purified, polished; येषां त्रीण्यवदातानि विद्या योनिश्च कर्म
Mb. 3. 1. 27. सर्वविद्यावदातचेताः K. 36; so विद्यावदातं मुखम्; Bh. 2. 2.5; शास्त्र -3 Bright, white; आपिशज्ञावदातया देहप्रभया K. 36, 65, 128, 187, 189, 43,62,95 रजनिकर कलावदातं कुलम् K. 233; कुन्दावदाताः कलहंसमाला; Bk. 2. 18; cf. also Ki. 11. 75, 3. 25; 13. 37; Santi. 3. 14. -4 Virtuous, meritorious; अन्यस्मिञ्जन्मनि न कृतमवदातं कर्म K. 62. -5 Yellow. -तः White or yellow colour. cf. अवदातः सिते पीते Nm.
अवदानम् 1 A pure or approved occupation. -2 An accomplished act. -3 A valorous or glorious act,