Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 262

अवडङ्गः
244
अवत
अवडङ्गः , -क: A market, a mart.
अवतप 1 P. To radiate, heat or light downwards%3B अवडीनम् [अब-डी-भावे-क्त ] The Aight of a bird, fly-
A... ,
महदपावतपात A महदेषावतपति Av. 12.4.30. -Sant. 1 To irradiate,
b. ing downward; (पातानां शतम्-) उडीनमवडीनं च प्रडीनं डीन- heat; अथावताग्य पृथिवीं पूषा दिवसमक्षये जगामास्तम् मेव च Mb.8.41. 26-28.
-2 To illuminate. अवण्ड . Ved. Not without a tail (said of a cow. .. अवतप्त.. Heated, irradiatel : अवतो नकुलस्थितम् an अवतः [अव-अटच् वेदे पृषोल्टस्य तः] A well, cistern.
ichneumon's standing on hot ground (metaphorically
siid of the inconstances of man).क्षेपे P.II.1.17: अवतो अवतंसः,-सम् [ अव-तंस्-घञ्] 1A garland. -2 An ear
नकुलस्थित त एतत् Sk. ring, a ring-sha pod ornament, an ear-ornament (fig. also); गणा नमेरुप्रसवावतंसा: Ku. 1.0; स्ववाहनक्षोभचलावतंसाः अवतापिन् a. (A place) where the sun strikes 7.38; चन्दनपल्लवावतंसाम् K. 11, 12, 140,97; R. 13. 49; Dk. vertically down. 5,843 Ki.3. 11; Si.3.81; उत्पलम् lotus used asan Ornament : Ku.4.8; oft. with अ omitted; यैर्वतंसकुसुमैः
अवतमसम् [ अवततं व्याप्तं तमः अच्समामः अवममन्धेभ्यस्तमसः प्रियमेताः Si. 10.67. -3 An ornament worn on the head,
P. V. 4. 79] 1 Slight or dim darkness; क्षीणेऽवतमसं नमः crest. -4 (lig.) anything that serves as an ornament;
Ak. -2 Darkness (in general); अवतमसभिदाय भास्वताdecked with; तामरसावतंसा जलसनिवशाः Chat.
भ्युद्गतेन Si. 11.57 (where: Malli. says यद्यपि क्षीणेऽवतमसं
2.33B पुण्डरीकावतंसाभिः परिखाभिः Ram. b.t.25; पुष्पावनंसं सलिलम्
तमः इत्युक्तं तथापि इह विरोधाद्विशेषानादरेण सामान्यमेव ग्राहाम). Susr.; कल्याणावतंसा कल्याणसंपद् Mal.6.
-3 Obscurity. अवतंसयति Den. P. To use as ear-rings, make ear
अवतरम् ind. Ved. Parther away, more distantly. rings of; अवतंसयन्ति दयमानाः प्रमदाः शिरीषकुसुमानि S. 1.4; अवतस् ind. Below, in the lower world; मता फणवतोऽअवतंसयैनम् M. 3.
वतो Ki. D. 27. अवतंसक: An our-or nament, an ornament in
अवतर्पणम् A soothing remedy. rreneral; अशोकस्तबकेनेव दिङ्मुखस्यावतंसकम् V.5.33 प्रासादाहा
अवतृ 1 P. 1 To descend, alight, come down; रथावतंसका (लङ्का) Rim.
दवततार च R.1.51, 13.15; वसन् ददर्शावतरन्तमम्बरात् Si. 1. अवतंसित . Having a garland, erested: (fie.) 1; यमुनातटमवतीर्णः Pt. 1; मेघपदवीमवती स्वः5.73 कदैतदवतdecked, adorned.
रिष्यति चक्र मस्तकात् PL: (lig.nlso) इति मनिरेव न बोधTETTATOTH 1 Anything out in pieces. -2 Chopped
पदवीमवतरति K.2S) fails to 800%; बागेव मे नाभिधेयविषयमव|
तरति अपया 161 [ Gamot speak for very shame. -2 To straw.
flow or rum into, discharge contents, join (AND river); अवतइ 10 P. To strike downwards; विद्युदवताडयति ।
सागरं वर्जयित्वा कुत्र वा महानद्यवनरनि 5.3; 40 अवतीर्ण also. Nir.; to crush under, trample down upon.
-3 To enter, to enter into, to come to: अवतरतः सिद्धिपथं अवताडनम् 1 ( rashing, trampling or treading
शब्दः स्वमनोरथस्येव M. 1.23 Si.:).83; त्वदीयं देशमवतीर्य under; नैसर्गिकी सुरभिणः कुसुमस्य सिद्धा मूनि स्थिनिन चरणैरवता- M.D. -4 To begin, commence: अवतरतु भवान D. 1523 इनानि U. I. 14. -2 Striking.
तत्प्रेयसीमाहृय सङ्गीतकमवनरामि Dhurt. 1. -510 present
Unoself, appear forth, come: प्रसभमवनतार चित्तजन्मा Ki. अवतन् 8 U. 1 To stretell or extend downwards%3B
10.17. - To discend (as : deity into the world in the ज्वार्दधानैरवतत्य कन्धराः Si. 12. 183 विशालमूलावततः (न्यग्रोध)
form of a mortal; शापावनीर्ण
: मुनिकन्या च सा Hariv. -2 To overspread, cover 3 नभसि मेघावतते Susr.;
शापात्तस्यां जाताववातरत् .81Raj. 'T.1. 130:5 3 विष्णुखमवतत्य सलिलदाः Bri. S. 24.19. -3 To looson; undo
रेवावतीर्णोऽसौ Mark. P.-7 To get over, subdue conquer%; (especially a bow-string).
अवतीर्णोऽस्मि यद्रोगमतिदुस्तरम् Ks.21.194: अव तस्य बलं तिर अवतता ... 1Overspread, covered; लताशतैरवतता । Rv. 10. 133.5. -8 To eross over; त्वयावतीणोण उता'तकामः (नदी) Rim...11.26 तुरगौधैरवतता (भूः) ibid. -2 Loosen- Bhag 3. 24. 34. -Caus, 1 To cause to descend, bring ad, slackened; "धन्वन् whose bow is unbent. Vaj.3.61. or fetch down%; मार्गे कथंचिदवनार्य Mu.3.9; रथात, वृक्षात् ,
शूलाग्रात् &c. -2 To take dowm, put or set down अवतारय अवततिः / Streching, extending ; प्रालेयावततिम्लान Ki.
सलिलसमीपम् K.38; मात्रां कक्षान्तरादवतार्य Pt.1; स्वभुजादव11.4 (snow-fall).
तारिता R. 1.34; अवतार्यतां रथः V.1. -3 To take off, Taat: 1 Stretching of a bow. -2 The unbending remove, withdraw, put aside: स्वगात्रादवनार्य भूषणानि Mu. of a bow. -3 A downward face. -4 The spreading of 2,5% अथाङ्गराजादवतार्य चक्षुः R.6.30, अथोरुदेशादवतार्य पादम् aplant; लताशतैरवततामवतानशतैस्तथा Ram. -5 A cover Ku. 3. 11, Si. 9. 36. -4 To bring downwards. --5 To (in general); an awning; Mb. 2. 9.3. -6 N. of the bend down. -8 To introduce, set a-going, make current, verses; Vaj. 11.56-63. -7 Tendril; लतावतानावतः (महाद्रुमः) begin; तेन विद्यावतारिता Raj. T.4.485; तत्र तया सत्रेऽवतारिते Mb.3.21.26.
2.58.