Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 150

अन्यथयति
or
falsely or inconsistently (in Inw) a prevaricator, prevaricating witness. -वृत्ति a. 1 changed, altered. -2 affected, perturbed; disturbed by strong emotions; मेघालोके भवति सुखिनोप्यन्यथावृत्ति चेतः Me 3 - सिद्ध " proved or demonstrated wrongly (in Nysys) said of a cause ( कारण ) which is not the true one, but only refers to accidental and remote circumstances (as the ass employed to fetch clay &c. in the case of a jar) which do not invariably contribute to the result, see कारण; this अन्यथा is said to be of 3 kinds in Tarka. K., but ō are mentioned in Bhāsa P. 19-22. -द्वम्, -सिद्धिः / wrong demonstration ; one in which arguments, not being true causes are advanced; an unessential cause, an accidental or concomitant circumstance. Bhāsa P. 16. स्तोत्रम् satire, irony ; सत्यासत्याभ्ययास्तो भैंरोगिणाम् (क्षेप करोति). यंत्र नातिदर्शयन्यतम् [Mitakari.
Y. 2. 204.
अन्यथयति Den. P. To change, alter, to change into omething totally different धर्मकर्तृकर्तुमीश्वरस्थ शिवस्य आशाधनम् । चोलचम्पू p. 13.
अन्यदा ind. 1 At another time, on another occasion, in any other ease; अन्यदा भूषणं पुंसां क्षमा लज्जेव योषिताम् S2.44, R. 11. 73. -2 Once, one day, at one time, once upon a time. अन्यदा भृशमुद्विग्नमना नष्टद्रविण इव कृपणः कश्मलं महदभिरम्भित इति होवाच Bhag 5.8.15. -3 Some
times, now and then.
अन्यदीय स. 1 Bolonging to anothor. -2 Being or existing in another.
अन्यर्हि ind. At tanother time ( = अन्यदा ).
अन्यादृक्ष, शू, श... [ अन्य इव पश्यति, अन्यादृशू, कर्मकर्तरि क्स, क्विन, कञ् वा P. III. 2. 60] 1 of another kind, like :another. –2 Changed, musual, strange; यात्रा प्रतिनिवृत्तमन्यादृशं भवन्तमवधारयामि Mal. 1; अन्यादृशमेव भगवत्या वचनम् २: being different or otherwise ; न खलु अन्यादृशेषु युष्मादृदयः पक्षपातिन्यो भवन्ति 4; अन्यादृश्येव क्षणमजनिष्ट Dk. 106, K. 300: अन्यादशी रचना कस्यापि वलीमुखस्य Mv. 6 strange.
अन्यान्य a. See अन्योन्य; अन्यान्याश्चैव तनवो यथेष्टं प्रतिपद्यते Mb. 14. 19. 25.
अन्येद्युः ind. [ अन्य - एद्युस् P. V. 3. 22 ]1 On the other o following dny अन्येद्युरात्मानुचरस्य भार्य जिज्ञासमाना R. 2. 26.-2 one day, once.
अक . [ अन्शुक क] Orecurring every day, daily, diurnal; अन्येद्युष्कमहोरात्रादेककालं प्रवर्तते Suór. -ष्कः A quotidian fever.
132
a.
अन्योन्य . [ अन्य-धर्मव्यतिहारे द्वियं पूर्वपदे सुख] One another, each other, mutual (treated like a pronoun). In many cases the use of this word corresponds to the use of the word ' each other' or ' one another' in
English; अन्योन्यं ताडयतः Mk. 9 they strike each other
( अन्यः अन्यं ताडयति ). Thus अन्य: may be regarded as the subject and as the object of the verb, as in English. The second may, therefore, in many cases stand in the instr., gen., or loc. cases; अन्योन्यैराहताः सन्तः सस्वनुर्भीमनिःस्वनाः Rām.; अन्योन्यस्य व्यतिलुनन्ति P. I. 3. 16 Sk. But there are several instances, especially when enters into compound, in which the first अन्य loses all its nominative force and becomes a sort of oblique case, or an irregular compound of 4 and अन्य, 800 P. VIII. 1. 12 Sk.; अन्योन्यस्याव्यभिचार: Ms.
०
9. 101; oft. in comp. and translated by 'mutual', 'reciprocal', 'mutually'; 'शोभाजननात् Ku. 1.42; 80 'कलह, दर्शन, &c. न्यम् ind. Mutually - न्यम् ( In Rhet.) A figure of speech, the 'Reciprocal', in which two things do the same act to each othor: अन्योन्यमुभयोरेकक्रियायाः करणं मिथः । त्वया सा शोभते तन्वी तया त्वमपि शोभसे ॥ रजन्या शोभते चन्द्रश्चन्द्रेणापि निशीथिनी । S. D. 724. -Comp. - अध्यासः reciprocal attribution of identity (अन्योन्यतादात्म्यारोपः ) ; जलव्योम्ना घटाकाशो यथा सर्वस्तिरोहितः । तथा जीवे च कूटस्थः सोऽन्योन्याध्यास उच्यते ॥ अपहृत & taken from one another, taken secretly. -अभाव: mutual non-existence or negation; one of the two main kinds of अभाव; it is reciprocal negation of identity, essence, or respective peculiarity, and is equivalent to difference ( भेद ) : तादात्म्यसंबन्धावप्रतियोगिको म्योन्याभावः पटः पटीनं भवति it exists between two notions which have no property in common. -आश्रय mutually dependent. ( - यः ) mutual or reciprocal dependence, support, or connection; reciprocal relation of cause and effect (a term in Nyāya). -उक्तिः / conversation. -कार्यम् Sexual intercourse (मैथुन); अन्योन्यकार्याणि यथा तथैव न पापमात्रेण कृतं हिनस्ति Mb. 12. 141. 70. -पक्षनयनम् transposition of numbers from one side to another. -भेदः mutual dissension or enmity; so 'कलह -मिथुनम् mutual umion. - विभाग: mutual partition of an inheritance made by the sharers (without the presence of any other party ). -वृत्तिः / mutual effect of one thing upon another. -व्यतिकरः, -संश्रयः reciprocal action or influence; mutual relation of cause and effect.
1
अन्याय्य
15.
अन्यङ्ग . Ved. Spotless.
अन्या a. Ved. Not drying up, inexhaustible; इन्द्रं धेनुं सुदुघामन्याम् Rv. 8.1.10.
अन्याय a. [न..| Unjust improper दण्डः unjust punishment; -य: 1 Any unjust or unlawful action; ४] न्याय मरेष्वन्यायवर्तिषु Me 7.16 neting unjustly, following evil courses; अन्यायेन unjustly, improperly ; नापृष्टः कस्यचिद् ब्रूयान्न चान्यायेन पृच्छतः Ms. 2.110. -2 Injustice, impropriety. -3 Irregularity, disorder.
a.
अन्यादिन Unjunt, improper
अन्याय्य a. 1 Unjust, unlawful अन्याभ्यः परदारपृच्छाव्यवहारः S. 5. -2 Improper, unbecoming, indecorous. -3 Not authoritative.