Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 149

अन्यतम
131
अन्यथा
अन्यतम.. [अन्य-उतम] (declined like a noun and | -4 Otherwise, in another way, in the other caso, in the not a pronoun ) (me of many, any one out of : large other sense: सुराज्ञि देशे राजन्वान् स्यात्ततोऽन्यत्र राजवान् Ak: number ( with gen. or in comp.); जपन्वान्यतमं वेदम् Ms. राजन्वती भूः, राजवान् अन्यत्र; चर्मण्वती नदी चर्मवती अन्यत्र P.VIII. 11.75:6.32, +. 133;Y.2.22,3.2333; अन्यतरान्यतमशब्दों 2. 12, 14 Sk. -Comp. -मनस्, -चित्त a whose mind is अव्युत्पन्ने प्रातिपदिके इति कैयटः).
directed to somthing else, inattentive. Sat. Br. 14.
__अन्यथा ind. [अन्य-प्रकारार्थ था] 1 Otherwise, in अन्यतर . (declined like a pronoun ) One of the two (persons or things), either of the two (with gen.);
another way or manner, in a different manner; यदभावि
न तद्भावि भावि चेन्न तदन्यथा H. प्रस्ताविका 24; with अतः, तयोर्मुनिकुमारयोरन्यतर: K. Ibl; सन्तः परीक्ष्यान्यतरद् भजन्ते M. 1.2. the ome or the other%; अन्यतरा युवयोरागच्छतु 5.83B
इतः or ततः otherwise than, im a manner different from;
अतोऽन्यथा प्रवृत्तिस्तु राक्षसो विधिरुच्यते Ms. 5.31; एतज्ज्ञानमिति Ms. 2. 11139. 171; other, different; अन्यतर-अन्यतर the
प्रोक्तमज्ञानं यदतोऽन्यथा Bg. 18. 11. अन्यथा-अन्यथा in one ome--the other; अन्यतरस्याम् (loe. of रा) either way, in both ways, optionally; frequently used by Panini in his
__way, in another (different) way; योऽन्यथा सन्तमा
त्मानमन्यथा भाषते Ms. 4.255% सत्त्वभाभयाद्राज्ञां कथयन्त्यSutras in the sense of वा or विभाषा; हक्रोरन्यतरस्याम् .
न्यथा पुरः। अन्यथा विवृतार्थेषु स्वैरालापेषु मन्त्रिणः Mu.t.8. आत्मनेपदेष्वन्यतरस्याम् c. &c..
अन्यथा कृ (a) to do otherwise, change or alter; न हि अन्यतरतः adr. On one of the two sides : दन्त having दैवं शक्यमन्यथा कर्तुमभियुक्तेनापि K. 62; न स्वभावोऽत्र मानां teeth on one side.
शक्यते कर्तुमन्यथा Pt. I. 258; S. 6. 14; (1) to act otherअन्यतरद्य: adv. [अन्यतरस्मिन्नहनि-एद्युस् ] On either of
wise, violate, transgress, go against; त्वया कदाचिदपि मम
वचनं नान्यथा कृतम् Pt.43; (c) to destroy, undo, frustrate, the two days, on one day or on another, P. V. 3. 22.
baffle, defeat (hope, plan &c.), कतुमकतुंमन्यथाकर्तुं समर्थ अन्यतः adv. 1 From another; न चान्यतस्तस्य ईश्वरः; ममेच्छां मान्यथा कृथाः Ks. 22.51; लाभं कुर्याच योऽन्यथा शरीररक्षा R.2.1 तीर्थोदकं च बहिश्च नान्यतः शुद्धिमहतः । .2. 195; (d) to make false falsify; ख्यातो लोकप्रवादोऽयं U. 1. 13. -20n one side; अन्यतः-अन्यतः, एकतः-अन्यतः । भरतेनान्यथा कृतः Ram. अमात्यः प्राइविवाको वा यत्कुर्यः कार्यमन्यथा on the one side, on the other side: तपनमण्डल- Ms. 9. 234 to do wrongly; °ग्रह ,-मन,-संभावय् ,-समर्थय् , दीपितमेकतः सतत शतमोवृतमन्यत: Ki.5.23; एकवस्तु सकलानि -विकल्पय् &c. to take or think to be otherwise, to misunderनिमित्तान्यन्यतो हि मनसः प्रतिपत्तिः Niti. -3 To another _stand, understand wrongly; अलमन्यथा गृहीत्वा न खलु मनplace, towards some other person or direction; गन्तव्य स्विनि मया प्रयुक्तमिदम् M. 1. 20; अलमस्मानन्यथा संभाव्य 5.1; वा ततोऽन्यतः Ms.2.200%; अन्यतोऽपि नयने प्रेरयन्त्या 5.2.23 कि मामन्यथा संभावयसि K. 147; S. 3. 10; जनोऽन्यथा भतमती आर्ये व्रजामोऽन्यतः R. 6.8.2. -4 From another ground or विशङ्कते ... 17 suspects to be otherwise (than chaste ), motive. --5 On the other side ; on the contrary. -8 "भू or या to be otherwise, be changed or Altered, be Otherwise; in another place, elsewhere. -Comp. talsifiel; न मे वचनमन्यथा भवितुमर्हति S.; शोकार्तस्य प्रवृत्तो -अरण्यम् Ved. a land which is woody here and there. मे श्लोको भवतु नान्यथा Ram.; तयोर्महात्मनोर्वाक्यं नान्यथा याति Vaj. 30. 10. -पत, -एतस्,-एनी Ved. variegated or सांप्रतम् Ram. -2 Otherwise, or else, in the contrary case; spotted on one sidle. -घातिन् 1. striking in one direction. व्यक्तं नास्ति कथमन्यथा वासन्त्यपि तां न पश्येत् U.3: स्तनोऽन्यथा -ara a. suffering occasional wind (rheumatism). भवेत् Ms. 8. 144; T. J.86, 2. 288%; on the other hand, (-तः)asort of eyo-disease.
on the contrary. -3 Falsely, untruly: किमन्यथा भहिनी अन्यतस्त्यः अन्यतो भवः, त्यप् ] An enemy, adversary.
मया विज्ञापितपूर्वा V.25 किमन्यथा भट्टिन्य विज्ञापितम् M.1; न
खल्वन्यथा ब्राह्मणस्य वचनम् V.33; यो न्यायमन्यथा ते स याति नरकं स य एतमेवमुपास्ते जिष्णुहीपराजिष्णुर्भवत्यन्यतस्त्यजायी Bii. Up.2.
नर: Pt. 3. 1073; H. 8.15; Ms.8.90. -4 Wrongly, 1. 6. -Comp. -जयिन् .. overwhelming adversaries. Sat. Br. 14.
erroneously, badly, as in 3474 q. v. below; see
under (1) also. -5 From another motive, cause, or अन्यत्र dr. [अन्य-त्रल् ] (oft. = अन्यस्मिन् with a subst. ground; दुर्वाससः शापादियं त्वया प्रत्यादिष्टा नान्यथा S. 7. [f. or adj. force)1 Elsewhere, in another place (with L. alinta.]. -Comp. -अनुपपत्तिः /.see अर्थापनि, -कारः abl.); अपत्याधिकारादन्यत्र लौकिकमपत्यमानं गोत्रम् P. IV.2.30
changing, altering. (TH) adr. in a different manner, Com.; sometimes with विना; विना मलयमन्यत्र चन्दनं न
differently P. III. 4.27. -ख्यातिः ।. 1 erromeous प्ररोहति Pt. 1.41; (with verbs of motion) to another conception of the Spirit. -2 Name of a philosophical place. -2 On another occasion, at another time than; work. -3 wrong conception in general (in phil.). oft. (in comp.); मधुपके च यज्ञे च पितुर्दैवतकर्मणि । अत्रैव पशवो In Sankhya philosophy it means the assertion that हिंस्यान्नान्यत्रेत्यब्रवीन्मनुः Ms. 5.41. -3 Except, without, something is not really what it appears to be according other than; यथा फलानगं जातानां नान्यत्र पतनाद्भयम् । एवं नरस्य to sensual perception; title of a philosophical work. जातस्य नान्यत्र मरणाद्भयम् || Ram.2.105. 17:Mr.6.8; R. - 19: alteration, change, being otherwise, difference; 14.325 Bg.3.9BY. 1.2153 अन्यत्र नैमिषेयसत्रान् v.5, एकस्या व्यक्तेः सर्वावयवावच्छेदेनान्यथाभावः कात्य॑म् P. V.4.1%3 Ms. 4. 164 ; oft. with the force of the nom. case; देवा | Sk. change of view or mind; मयि भावो न कर्तव्यः Ch. Up. अन्यत्रैवाश्विभ्यां सत्त्रं निषेदुः Kaus. Br. (अन्यत्र = अन्ये). -वादिन a. speaking differently or falsely; speaking