Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 136

अन्त
118
अन्तर
-
into, sound, fathom; आशङ्कितस्यान्तं गच्छामि M. 3 shall i pile. -संश्लषः union (सन्धि), joint ; सुखदुःखान्तसंश्लषम् (कालdive deep into, fully satisfy, my doubts. -12 Total चक्रम्) Mb. 11. +5.8. -सस्क्रिया last, rites, funeral umount, whole number or quantity. -13 A large ceremonies, obsequies. -सद् m. a pupil; तमुपासते गुरुमिवाmumber. -14 Nature, condition; sort, species; मम मोक्षस्य न्तसदः Ki.6.81. -स्वरितः the sotrita accent on the कोऽन्तो वै ब्रह्मन्ध्यायस्व वै प्रभो Mb. 12. 282. 32. एतदन्तास्तु गतयो last syllable of a word. ब्रह्माद्याः समुदाहृताः Ms. 1.50. -15 Disposition ; essence%3B
अन्तक [अन्तयति, अन्नं करोति, ण्वुल् | Causing leath, शुद्धान्तः -16 Division (विभाग); तेऽनया कात्यायन्याऽन्तं
making an end of, destroying: सूर्यकान्त इव ताडकान्तकः करवाणीति Bri. Up.2.1.1. [ct.Goth. anileis, and Germ. ।
__R.11.21; काधान्धस्तस्य तस्य स्वयामह जगतामन्तकस्यान्तकोहम् Ve. ende and ent; also Gr, anti; L. ante]. cf. 37714a FTSवसिते रचनायां च तत्परे। मृती निषेवणे रम्ये समाप्तावग्रमध्ययोः॥ ।
3. 32. -क: 1 Death. तदिदं पाण्डवेयानामन्तकायाभिसंहितम् Mb.
10. 15. 17.-2 Death personified, the destroyer; Yama, स्वरूपे च समीपे च पुंलिङ्गेऽपि प्रकीर्तितः। Nm. -Comp. -अवशा
the god of death; नान्तकः सर्वभूताना तृप्यति Pt. 1. 137%3 यिन् m. [अन्ते पर्यन्तदेशे अवशेते ] a chandala. -अवसायिन् [ नखकेशानामन्तं अवसातुं छेत्तुं शीलमस्य, सो-णिनि] 11 barber.
ऋषिप्रभावान्मयि नान्तकोऽपि प्रभुः प्रहर्तुम् R. 2.62. -3 A lorder,
boundary. -Comp.-द्रह Vod. provoking death; मूर्धा -2 a chanlala, low-caste. -3 N. of a sage, see 37-419सायिन् (अन्ते पश्चिमे बयसि अवस्यति तत्वं निश्चिनोति).-उदात्त ।.
रथस्य चाकन् नैतावतैनसान्तकधूक Rv. 10. 132. 1. having the acute accent on the last syllable. (-त्तः) अन्ततः ind. [ अन्त-तसिल्] 1 From the end. -2 At last, the acute accent on the last syllable ; P. VI. 1. 193. finally at length, Instly. नल सर्वगुणैर्युक्तं मन्ये बाहुकमन्नतः MD -ओष्ठ: The lower lip (अधरोष्ट); रुधिरं न व्यतिकामदन्तोष्टादम्ब 3. 71. 33. 3 In part, partly. -4 Inside, within. -5 In मा शुच: Mb.11.15.16.-कर,-करण,-कारिन् a. causing the lowest way; (opp. मुख्यतः,मध्यतः); अन्ततः may have death or destruction, fatal, mortal, destructive: क्षत्रिया- all the senses of अन्त). -6 In fact; हा हन्तौदनमन्ततः शुचिन्तकरणोऽपि विक्रमः R.11.75 causing the destruction of%; तमं तद् दृष्टमाशु त्यजेत् Vis. Gunk 229. राज्यान्तकरणावती द्वौ दोषी पृथिवीक्षिताम् M.9.221; अहमन्तकरो
अन्तवत् . [अन्त अस्त्यर्थे मतुप् ] 1 Having an end; नूनं ध्वान्तस्येव दिवाकर: Bk. -कर्मन् n. death, destruction%B
limited: perishable: अन्तबन्त इमे देहा नित्यस्योक्ताः शरीरिण: षो अन्तकर्मणि Phatupatha. -कालः, -वेला time or hour of
Bg.2. 18. स हैतानन्तवत उपास्तेऽन्तवतः स लोकाजयति death स्थित्वा म्यामन्तकालेऽपि ब्रह्मनिर्वाणमन्छति Bg.2.72.-कृतm.
Bri. Ar. Up. -2 The god of the space or atmosphere death; वर्जयेदन्तकृन्मयं वर्जयेदनिलोऽनलम् Ram. -कृद्दशा: N. !
(दिगन्तानामीश्वरः); वसु ददातु अन्तवान् Mb. 3. 197.5. of the eighth of the twelve sacred Anya texts of the Jainas (containing ten chapters ). - a. having gone ___ अन्ते ind. (loc. of अन्त ; oft. used adverbially) 1 In to the end of, thoroughly conversant or familiar with, the end, at last, at length, lastly, finally. -2 Inside. (im comp.); शाखान्तगमथाध्वर्युम् Ms. 3.145. -गति, -गामिन् -3 In the presence of, near, close by.-Comp.-वसायिन्, (४. perishing. प्राप्तोऽन्तगामी विपरीतबुद्धिः Ram. 6.59.94. -वसायीnChandala (अन्त्यज) अशौचमनृतं स्तयं नास्तिक्य -गमनम् 1 going to the end, finishing, completing | शुल्कवियहः । कामः कोधश्च तर्षश्च स्वभावोऽन्तेबसायिनाम् Bhag. 11. प्रारब्धस्य ने द्वितीय बुद्धिलक्षणम् -2 death, perishing, dyimg. . 17.20; 7. 11.30. -वासः 1 a neighbour, companion; -चक्रम् Reading of omens and augury; Kau. A.' तव वा इमेऽन्तेबासास्त्वमेवैभिः संपिवस्व Ait. Br. -2 a pupil ; -चर.1 walking about, going to the borders or
आचायोऽन्तेवासिनमनुशास्ति Taitt. Up. 1.9. रुतानि शृण्वन्वयसा frontiers. -2 completing or finishing (as a business गणोऽन्तेबासिन्वमाप स्फुटमानानाम् Si.3.05. Ve. 3.7. -वासि Mc.). -ज. last. born. -दीपकम् a figure of speech ini, in a state of pupilage, (in statu pupilaci). (in Rhetoric). -परिच्छ दः । cover, covering utensil. -वासिन् - अन्तवासिन् प. V. above. राजतान्तपरिच्छदां दिव्यपायससंपूर्ण पात्रीम् Ram. 1.16.14.-पाल:
अन्तम ३. Ved. Nearest, next; शिक्षा अन्तमस्य Rv. 1. 1ntrontier-guard, guarding the frontiers; विनीतैरन्तपालेश्च
27.53 तनपा अन्तमो भव 6.46. 10%; intimate, very close रक्षोभिश्च सुरक्षितम् Rin.5.6.9. दुर्गे M. 1; त्वदीयेनान्तपालेनावस्कन्ध गृहीतः it. -2 a door-keeper (rare). सुद्युम्न
or familiar. स्त्वन्तपालेभ्यः श्रुत्वा लिखितमागतम् Mb. 12.23.2.1. -भव, अन्तर ind. [अम्-अरन-तुडागमश्च Un.5.60, अमेस्तुट् च] -715T a. being at the end, last. - a. hidden, con- 1(Used as a prefix to verbs and regarded asn cealed. -लोपः dropping of the final of a word. (ग्ले) preposition or a) () In the middle, between; in, -वासिन् 4. dwelliny near the frontiers, dwelling close into, inside ; हन, धा, गम् , भू, इ, °ली &c. (1) by. -1. [अन्ते गुरुसमीपे वस्तुं शील यस्य] 1 a pupil Under. -2 (Used adverbially ) (a) Between, be( who always dwells near his master to receive twixt, amongst, within ; in the middle or interior, instruction): P. IV. 3. 104; VI. 2. 36.; Ms. 4. 33. -2a inside (opp. बहिः); अदह्यतान्तः R. 2.32 burnt chāndala who dwells at the extremity of a village). within himself, at heart ; अन्तरेव विहरन् दिवानिशम् R. 19.6 -वेला = "कालः q. v. -व्यापत्तिःf. change of the final in the palace, in the haren; 80 "भिन्न भ्रमति हृदयम् Mal. syllable, as in मेघ from मिह Nir.-शय्या 1a bed on the 5.20%; अन्तबिभेद Dk. 13; यदन्तस्तन्न जिह्वायाम् Pt. 4.883 ground. -2 the last bed, death-bed ; hence death itself, अन्तर्यश्च मृग्यते V. 1. 1 internally, in the mind. (1) By -3 a place for burial or burning. -4 a bier or funeral way of seizing or holding; अन्तर्हत्वा गतः (हतं परिगृह्य ).