Sanskrit English Dictionary Part 01

SR No.: 020641
Original Sutra Author: N/A
Author: P K Gode, C G Karve
Publisher: Prasad Prakashan
Publication Year: 1957
Total Pages: 650
Language: Sanskrit, English
Classification: Dictionary
File Size: 32 MB

Page 135

अनैक्यम्
117
अन्त
सव्यभिचार. It is of three kinds :-- (4) साधारण, where | जीवलोकसुखानामन्तं ययौ K. 59 enjoyed all worldly the हेतु is found both in the सपक्ष and विपक्ष, the argument pleasures; आलोकितः खलु रमणीयानामन्तः K.124 end, furthest being therefore too general. (b) असाधारण where the extremity; दिगन्ते श्रूयन्ते Bv.1.2. -2 Skirt, border, SI is in the alone, the argument being not edge, precinct; a place or ground in general; यत्र रम्या general enough. (0) अनुपसंहारी which embraces every 991: U. 2. 25 forest ground, skirts of the forest; known thing in the , the argument being non
ओदकान्तात् स्निग्धो जनोऽनुगन्तव्यः5.4; उपवनान्तलताः R.9.33 conclusive.
as far as the borders or skirts 3 वृत्तः स नौ संगतयोबनान्ते अनैक्य म् 1 Existence of many; absence of oney
R. 2. 68, 2. 19; Me. 28. Upper part (शिरोभाग); महाplurality. -2 Want of union, confusion, disorder,
हमुक्तामणिभूषितान्तम् Ram.5.4.30.-3 End of a texture, anarchy.
edge,skirt,fringe or hem ofagarment;वस्त्र पवनप्रनर्तितान्तदेशे
दुकूले .9(by itself in Veda).-4 Vicinity, proximity, अनैकान्त्यम् Variable nature.
neighbourhood, presence; नाधीयीत श्मशानान्ते प्रामान्ते MR. अनैतिह्यम् Absence of traditional sanction or 4. 116%3 Y.2.1623; जलान्ते छन्दसां कुर्यादुत्सर्ग विधिवद् बहिः authority, or that which is without such sanction; 1. 143; गङ्गाप्रपातान्तविरूढशष्पम् (गह्वरम् ) R. 2. 26; पुंसो अनागतमनैतिां कथं ब्रह्माधिगच्छति Mb. 12. 239. 2.
यमान्तं व्रजतः P. 2. 115 going into the vicinity or अनो ind. No, not; अभावे न ह्यनो नापि Ak.
presence of Yama; अन्योन्यामन्त्रणं यत्स्याज्जनान्ते तज्जनान्तिकम्
S. D.; यां तु कुमारस्यान्ते बाचमभाषथास्तां मे हि Sat. Br. अनोकशायिन् m. (यी) Not sleeping in house, a
(These four senses are allied). - End, conclusion, beggar.
termination (opp. आरम्भ or आदि); सेकान्ते R. 1.51; अनोकह . [अन्-ओकस्-हा ] Not leaving the house.
दिनान्ते निहितम् R.4.1; मासान्ते, पक्षान्ते, दशाहान्ते &c. एकस्य -हः [ अनसः शकटस्य अकं गति हन्ति, हन्, ड] A tree; अनाकहा
दुःखस्य न यावदन्तं गच्छाम्यहं पारमिवार्णवस्य Pt. 2. 175%; कम्पितपुष्पगन्धी 1.2.13%3 5.6).
व्यसनानि दुरन्तानि Ms. 7.45; दशान्तमुपेयिवान इ. 12.1 going
to the end of the period of life (end of the wick); अनोकृत . 1 Not attended with the saered syllable
व्यसनं वर्धयत्येव तस्यान्तं नाधिगच्छति Pt. 2.180% oft. in comp. ओम्, ब्रह्मणः प्रणवं कुर्यादादावन्ते च सर्वदा। स्रवत्यनोकृतं पूर्व परस्ताच विशीर्यति || Ms. 2.71. -2 Not accepted.
in this sense, and meaning ending in or with', 'ceasing
to exist with', 'renching to the omd'; तदन्तं तस्य जीवितम् अनोदन a. Without food (as a व्रत).
H.1.91 ends in it; कलहान्तानि हाणि कृवाक्यान्तं च सौहृदम् । अनोवाह्य १. To be eurried in a carriage (अनसा
कुराजान्तानि राष्ट्राणि कुकर्मान्तं यशो नृणाम् ॥ PL.5.76%3; विशाखान्ता वाह्यः).
गता मेघा प्रसूत्यन्तं च यौवनम् । प्रणामान्तः सतां कोपो याचनान्तहि अनौचित्यम् Unfitness, impropriety; अनौचित्यादृते नान्य
गौरवम्॥ Subha. फलोदयान्ताय तपःसमाधये Ku-5.6 ending with द्रसभनस्य कारणम् K. P. 7.
(lasting till) the attainment of fruit; यौवनान्तं वयो यस्मिन्
Ku.6.443 R. 11.62,14.41; विपदन्ता झविनीतसंपद: Ki.2.523 अनौजस्यम् Want of vigour, energy, or strength; युगसहस्रान्तं ब्राझं पुण्यमहर्विदुः Ms. 1.73 at the end of 1000 S. D. thus defines it ; दौर्गत्याद्यैरनीजस्यं दैन्य मलिनतादिकृत् .
Yugas; 107 2037 Ms. 8. 359 capital punishment अनौद्धत्यम् 1 Freedom from pride, modesty, humility. (such as would put an end to life ). -6 Death, destruc-2 Tranquility, plucidity, calmness; नदीरनौद्धत्यमपङ्कता tion; end or close of life; धरा गच्छत्यन्तं Bh. 3.71 goes महीम् Ki.+.22.
down to destruction; योगेनान्ते तनुत्यजाम् R.1.83 एका teta. Not legitimate, not one's own, adopted
भवेत्स्वस्तिमती त्वदन्ते 2.483 12.75%3 ममाप्यन्ते 5.63B अद्य कान्तः (as a son ).
कृतान्तो वा दुःखस्यान्तं करिष्यति Udb.: औषध्यः फलपाकान्ताः
Ms. 1.46%39 अन्तं या To be destroyed, perish, be ruined. अन्त् 1 P. (अन्तति) To bind.
-7 ( In gram.) A final syllable or letter of a word; अन्त. [अम्-तन् Up.3.86] 1 Near. -2 Last. अजन्त ending in a vowel; 80 हलन्त, सुबन्त, तिङन्त &e. -3 Handsome, lovely; Me. 233; दन्तोज्ज्वलासु विमलोपलमे- -8 The last word in a compound. -9 Ascertainment, खलान्ताः Si.4.40, (where, however, the ordinary sense or settlement (ot a question); definite or final sottleof' border' or 'skirt 'may do as well, though Malli. ment; pause, final determination, as in frett; renders अन्त by रम्य, quoting the authority of शब्दार्णव न चैव रावणस्यान्तो दृश्यते जीवितक्षये Ram. 6. 107.58 उभयोरपि -'मृताववसिते रम्ये समाप्तावन्त इष्यते'). - Lowest, worst. दृष्टोन्तस्त्वनयोस्तत्त्वदर्शिभिः Bg. 2. 16 (सदसतोः इत्यर्थः). -5 Youngest. -तः (n. in some senses) 1 (a) End, -10 The last portion or the remainder (n. also ); limit, boundary (in time or space); final limit, last निशान्तः, वेदान्तः &c. वेदांश्चैव तु वेदाज्ञान् वेदान्तानि तथा स्मृतीः । or extreme point%3 स सागरान्तां पृथिवीं प्रशास्ति H.4.50 अधीत्य ब्राह्मणः पूर्व शक्तितोऽन्यांश्च संपठेत् ॥ Brihadyogibounded by the ocean, as far as the sea; अपाजो नेत्रयो- yajňavalkya Smriti 12. 34. -11 Underneath, रन्तौ Ak.; उद्युक्तो विद्यान्तमधिगच्छति H. 3. 114 goes to the imsideinner part; युष्मदीयं च जलान्ते गृहम् Pt. 4 end of masters completely; श्रुतस्य यायादयमन्तमर्भकस्तथा परेषां in water, underneath water; सुप्रयुक्तस्य दम्भस्य युधि चेति पार्थिवः (where अन्त also means end or destruction); ब्रह्माप्यन्तं न गच्छति Pt. 1. 202 does not penetrate or dive