________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
४२२
रणपिंगळ.
समवृत्त.
anwwwwwwwwwwwwwwnaparnama
वाग्बलभमा केहेछे के, कविनी इच्छा प्रमाणे जेमां विराम बराबर सचवाय तेवा गणोथी अनेक दंडको थायछे अने ते घणा गणोथी गुंथायछे, माटे तेनां गुच्छक, दाम, हास, प्रसून, मंजरी अने रुचिरा एवा अर्थवाळां नाम कल्पवा. वृत्तरत्नाकरनी अवधूरि टीकामां केहेछे के, गगन, समुद्र, एवां नाम पण अपायछे.
छंदःशास्त्रनो उपर अभिप्राय लखवामां आव्यो तेमां २ नगण उपर ७ रगण आवे तेज दंडक केहवाय अने रगणनो वधारो करवाथी जे दंडक थाय ते प्रचित केहेवाय, एम ठरेछे; पण बीजो ग्रंथो जोतां तथा कविना प्रयोगोनुं अवलोकन करतां रगण सिंवायना गणो जोडवाथी पण दंडक बनेला जणायछे. गंगादास अने केदारभट्टे २ नगण उपर ७ यगणनो प्रचितक कह्यो छे अने बीजा ग्रंथोमां पण तेमज जोवामां आवेळे. ___छंदःशास्त्रना टिप्पणमां, छंदःपारिजात उपरथी लखेछे के, छवीश अक्षर सुधी एकेक वर्ण वधतां जे छंद थया ते बताववामां आव्या, हवे ते उपरांत अकेक गण के वर्ण वधवाथी दंडक अने प्रचितक केहेवायछे; एटले नगण साथे रगणनो प्रयोग करतां जे बने ते दंडक अने बोजा गणनी रचना वाळाभे प्रचितक केहछे. नगण साथे य, त, र तथा भ; स, ज ना परस्परना प्रयोगथी, अथवा ते गणोना मांहोमांहेना संमिलनथी, तेमज केवळ सगण अने भगणना योगथी, प्रचितकना करोडो भेद थई शकेछे, ते केवळ शेषन जाणी शकेछे.
छंदःशास्त्रनी टीकामां छंदःपारिजातनुं वचन छे के:-- विहाय मगणं शुद्धं गणैरन्यैरशेषतः षड्विंशादधि कैर्वर्णैश्यन्ते प्रचितानि च.
For Private And Personal Use Only
