________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तिमासिय
(
५८३ )
तिरवाळी
तिमासिय (यो)-वि० [सं० त्रैमासिक] तीन मास का। --पु० तिरकाळ--पु० [सं० त्रिकाल] १ भूत, भविष्य और वर्तमान तीन मास का गर्भ।
काल । २ प्रातः, मध्याह्न व सायंकाल । -वि० मूर्ख, तिमासियभत्त-पु० [सं० त्रिमासिकभक्त] तीन मास का | पागल । उपवास ।
तिरख (खा)-देखो 'तिरसा'। तिमिंगळ, (गिळ)-देखो 'तिमंगळ' ।
तिरगस-देखो 'तरगम'। तिमि-देखो तिम।
तिरगुरण-देखो 'त्रिगुण । तिमिकोस-पु. ममुद्र।
तिरछउड़ी-स्त्री० मालखंभ की एक कसरत । तिमिज-पु. नं०] तिमि मछली से प्राप्त होने वाला मोती। तिरछाई-स्त्री० तिरछापन, वक्रता। तिमिध्वज-पु० शंबर नामक दैत्य ।
तिरछी बैठक-स्त्री० मालख भ की एक कमरत । तिमिर-देखो तिमर ।
तिर छोळ-वि० १ दुष्ट, बदमाश । २ कठोर हृदय । तिमिरनुद (भिद, रिपु, हर) तिमिरार, तिमिरारि, तिमिरारी तिरछौ-वि० [सं० तिरश्चीन] (स्त्री० तिरछी) १ टेढा, वक्र, __ -पु० सूर्य ।
तिरछा जो सीधा न हो। बांका । २ कुटिल । तिमिराम-पु० एक प्रकार का अस्त्र ।
तिरजच, तिरजंची-पु० [सं० तिर्यञ्च, तिर्यक] १ पशु, पक्षी । तिमिसा (स्सा)--स्त्री० [सं० तिमिस्रा] वैताढ्य पर्वत की एक | २ सर्प । ३ मृत्यु लोक । ४ मध्य । गुफा ।
तिरजक-वि० तिरछा, टेढ़ा । तिमीस-पु० [सं० तिमीश | १ समुद्र । २ बड़ा मत्स्य, तिमिगल । | तिरणी-स्त्री० १ पेट में वायु के बढ़ने या प्राधिक पानी पीने से तिय, तिय-स्त्री० [सं० स्त्री] १ स्त्री, औरत । २ पत्नी, भार्या होने वाला तनाव, फुलाव । २ तैराकी।
३ देखो 'त्रिक' । -वि० [सं० तृतीय] तीन । -सर्व० उस, तिर (पौ)-पु० तृण, तिनका । वह ।
तिरणौ (बौ)-क्रि० [सं० तु] १ पानी पर तैरना । २ पानी तियउ-सर्व उस ।
आदि द्रव पदार्थ पर ऊपर-ऊपर बहना या चलना। तियलोय-देखो 'त्रिलोक' ।
३ पानी पर ठहरना, न डूबना। ४ उद्धार, होना, मोक्ष तियस-पु० [सं० त्रिदश] देव, देवता ।
होना। ५ क्षुद्र प्राणियों का ऊपर-ऊपर हिलना-डुलना। तियह-पु० [सं० त्रि-ग्रहन्] तीन दिन ।
तिरथ-देखो 'तीरथ'। तियां-क्रि० वि० १ तैसे, इस प्रकार । २ वहां, उस जगह।
तिरप-स्त्री० [सं० त्रि] १ नत्य में एक प्रकार की ताल । -सर्व० उन, वे।
२ नृत्य की मुद्रा, भंगिमा । तिया-देखो 'तिय'।
तिरपरण-१ देखो "तिरेपन' । २ देखो 'तरपण' । तियाग-देखो त्याग'।
तिरपत-वि० [सं० तृप्त] १ तृप्त, तुष्ट । २ संतुष्ट, आश्वस्त । तियागी-देखो 'त्यागी'।
३ प्रसन्न, खुश।
तिरबंड-वि० बदमाश, धूर्त । तियार-क्रि० वि० १ उस समय, तब । २ देखो तैयार'।
तिरबेणी (बेनी)-देखो 'त्रिवेणी' । तियाळीस-देखो 'तयाळीम' ।
तिरमाळौ-देखो 'तरवाळी' । तिय-मव० उम, उसकी।
तिरमिरा-पु० [सं० तिमिर] १ कमजोरी के कारण दृष्टि तियोतर-देखो 'तिहोतर'।
मंदता । २ चकाचौंध । तियोतरी-देखो 'तिहोतरौ'।
तिरमिरारणौ (बी)-क्रि० चकाचौंध होना, चौंधियाना ।
तिरयण-पु० [सं० त्रिरत्न] मोक्ष के तीन रत्न-सम्यग् ज्ञान, तियो-पु. १ तीन । २ देखो 'तीयो'। -वि० १ तीसरा ।
सम्यग् दर्शन व सम्यग् चरित्र । २ प्यासा, तृषातुर । -मर्व० उस ।
तिरलोई, तिरलोक-पु० [सं० त्रिलोक] त्रिलोक, तीन लोक । तिरंगो-वि० (स्त्री० तिरंगी) तीन रंगों वाला। -पु० भारत
-मणि-पु० सूर्य । का राष्ट्रीय-ध्वज।
तिरलोकि (को)-स्त्री० [सं० तिर्यलोक] १ तीनों लोक । तिरंदौ-वि० तैरने वाला, तैराक ।
२ तिर्यकलोक। तिर-देखो 'तिन्स'।
तिरबाळो-देखो 'तरवाळौ' । तिरप्र-वि० [सं० तिर्यक] पशु, पक्षी आदि ।
तिरवाळी--पु. १ मूर्छा, बेहोशी, गश । २ देखो 'तरवाळो ।
For Private And Personal Use Only