Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रभज्याकणसूत्रे मध्यमङ्गलं प्रथमसंवरद्वारे अहिंसा भगवतीवर्णनेन अन्त्यमङ्गलं च " नायपुत्तेण वीरेण भगवया पयासियं " इत्यालापकेन च विज्ञेयम् , इत्यलं विस्तरेण ।
अथ प्रश्नव्याकरणमित्यस्य कः शब्दार्थः ? उच्यते प्रश्नाः अङ्गुष्ठादिविद्याः, ते व्याक्रियन्ते प्रतिपाद्यन्ते यस्मिन्निति प्रश्नव्याकरणम् , अत्र-अष्टोत्तरं प्रश्नशतम्। भष्टोत्तरमप्रश्नशतम् । अष्टोत्तरं प्रश्नाऽप्रश्नशतम् । या विद्याः, मन्त्रा वा पृष्टा एव चरण करना ऐसा शिष्ट पुरुषों का आचार भी है तो फिर शास्त्रकार ने इस सूत्र में मंगलाचरण क्यों नहीं किया है ? ।
उत्तर-इस प्रकार की आशंका ठीक नहीं है, क्यों कि भगवान् द्वारा कहा गया यह शास्त्र साक्षात् मंगल स्वरूप है अतः वह स्वयं ही मंगलरूप है अतः स्वयं मंगलरूप बने हुए शास्त्र में मंगलरूपता होने से शास्त्रकार ने उसे निबद्ध करने की अपेक्षा मंगलाचरण किया ही है। फिर भी सुनो-शास्त्रकार ने इस शास्त्र में " जंबू इणमो" इस भगवान् के आमंत्रण से आदि मंगल, प्रथम संघर द्वार में भगवती अहिंसा का वर्णन रूप मध्यमंगल, और " नायपुत्तेण वीरेण भगवया पयासियं" अन्तमें इस प्रकार के कथन से अन्त्यमंगल किया है, ऐसा जानना चाहिये। अब इस विषय में और अधिक कहने से क्या लाभ ।
शंका-"प्रश्नव्यकरण" इसका शब्दार्थ क्या है ?
उत्तर-अंगुष्ठ आदि विद्याओं का नाम प्रश्न है। ये प्रश्न इसमें विस्तार पूर्वक प्रतिपादित किये गये हैं। इसलिये इससूत्रका नाम મધ્યમાં અને અને મંગળાચરણ કરવું તેવો શિષ્ટ પુરુષોને આચાર પણ છે. છતાં પણ સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં મંગળાચરણ કેમ કર્યું નથી?
ઉત્તર–આ પ્રકારની આશંકા યેગ્ય નથી, કારણકે ભગવાન દ્વારા કહેવામાં આવેલ આ શાસ્ત્ર જે સાક્ષાત્ મંગળસ્વરૂપ છે, તેથી તે પિતે જ મંગળરૂપ છે. તેથી સ્વયં મંગળરૂપ બનેલ શાસ્ત્રમાં મંગળરૂપતા હોવાથી શાસ્ત્રકારે તેને સવરૂપે બાંધવાની અપેક્ષાએ મંગળાચરણ કર્યું જ છે. વળી સાંભળે શાસ્ત્રકારે भासमा "जंबू इणमो” 24प्रमाणे भगवानना मामयी माहि मग प्रथम सव२वामा लापती डिसाना वर्णन३५ मध्यम, मने "नायपत्तण वीरेण भगवया पयासियं" सन्तमा प्रश्न ४थनथी सत्यम ज्यु छ, એમ સમજી લેવું. હવે આ વિષયમાં વધુ કહેવાથી શું લાભ?
श'--" प्रश्वव्या४२९ "नो श शु छ ?
ઉત્તર-અંગુષ્ઠ આદિ વિદ્યાઓનું નામ પ્રશ્ન છે. તે પ્રશ્નોનું આ સૂત્રમાં વિસ્તારથી પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે. તેથી તેનું નામ પ્રશ્નવ્યાકરણ પડયું છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 020574 |
| Book Title | Prashnavyakaran Sutram |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalalji Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1962 |
| Total Pages | 1002 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |