________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आकासगब्म
10
आकासगब्भ पु., तत्पु. स. [आकाशगर्भ], आकाश के भीतर, आकाशमार्ग - मे सप्त. वि., ए. व. - आकासधातुया
आकासगब्भे गच्छ गच्छन्तो ..., अप. अट्ठ. 1.240. आकासगमन नपुं., तत्पु. स. [आकाशगमन]. 1. आकाश में चलना, आकाश में उड़ान भरना - पक्खिनो आकासगमनं विजहिंस. उदा. अट्ठ. 119; 2. हांथी को मरवाने की एक चाल- तस्स आकासगमनं नाम कारणं करोही ति. मि. प. 192. आकासगामी त्रि., [आकाशगामिन], आकाश में गमन करने वाला, अन्तरिक्ष में विचरने वाला - नं पु, ष, वि.. ब. व.
- अघगामिनन्ति आकासगामीनं, स. नि. अट्ठ. 1.114. आकासगोत्त पु., 1. राजगृह का एक चिकित्सक - त्तो प्र. वि., ए. व. - अहसा खो आकासगोत्तो वेज्जो भगवन्तं दूरतोव आगच्छन्तं, महाव. 292; 2. त्रि., आकाश गोत्र वाले एक ब्राह्मण का गोत्र-नाम – “सञ्जयो, महाराज, ब्राह्मणो
आकासगोत्तो ति, म. नि. 2.335. आकासङ्गण नपुं, तत्पु. स. [आकाशाङ्गण], खुला आंगन,
खुली जगह - णे सप्त. वि., ए. व. - यत्थ उपरिच्छदनं परिक्खेपो वा नत्थि, तादिसे आकासगणे, उदा. अट्ठ. 198. आकासचर त्रि., [आकाशचर], आसमान में चलने वाला,
आसमान में विचरने वाला - रो पु., प्र. वि., ए. व. - ... चक्करतनं पुरक्खत्वा आकासचरो, बु. वं. अट्ट. 235. आकासचारिक त्रि., आकाश या अन्तरिक्ष में गमन करने में सक्षम - को पु., प्र. वि., ए. व. -- एको आकासचारिको तापसो, जा. अट्ठ. 1.329; - देव पु., आकाश में गमन करने में सक्षम देवता-वा प्र. वि., ब. व. - वलाहकनामके देवकाये उप्पन्ना आकासचारिकदेवा, स. नि. अट्ट, 2.315. आकासचारी त्रि., [आकाशचारिन्], उपरिवत् -री पु., प्र. वि., ए. व. - ... निब्बत्ति आकासचारी सीघजवो उपरि कूटागारसण्ठानो, वि. व. अट्ठ.6; - रिनो ब. व. - आकासचारिनो मयन्ति, जा. अट्ठ. 5.370; - नी स्त्री., प्र.. वि., ए. व. - जातदिवसेयेव.... आकासचारिनी करेणका ..... जा. अट्ठ. 7.234. आकासचेतिय नपुं., तत्पु. स. [आकाशचैत्य], पवर्त-शिखर या बहुत ऊंचाई पर बना हुआ चैत्य - पब्बतसिखरे कतचेतियं “आकासचेतियान्ति वृत्तं विसुद्धि. महाटी. 1. 157; आकासे नगमुद्धनि कतं चेतियं आकासचेतिय, म. वं. टी. 393(रो.); - यङ्गण पु., तत्पु. स. [आकाशचैत्याङ्गण], ऊंचे पर्वत शिखर पर स्थित चैत्य का आंगन - णो प्र.
आकासट्ठकविमान वि., ए. व. - तस्स आकासचेतियरस अङ्गणो बालकपरिच्छेदो आकासचेतियङ्गणो.... म. वं. टी. 393 (रो.);-णे सप्त. वि., ए. व. - आकासचेतियङ्गणे सखेन आरोहनत्थाय तदे.. आकासच्छदन त्रि., ब. स. [आकाशाच्छादनक]. केवल आकाश के आच्छादन वाला, पूरी तरह से खुला हुआ, ऐसा आवास, जिसकी छत केवल आकाश है - नं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - आकासं छदनमस्साति आकासच्छदनं. म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.203; घटिकारस्स कुम्भकारस्स आवेसनं सब्बं तेमासं आकासच्छदनं अट्ठासि. न देवोतिवस्सी ति, मि. प. 210. आकासज्झासय त्रि., ब. स. [आकाशाध्याशय], आकाश
की आवश्यकता को अनुभव करने वाला, आकाश की इच्छा रखने वाला - यं नपुं., प्र. वि., ए. व. - एवमेव घानम्पि
आकासज्झासयं वातूपनिस्सयगन्धगोचरं ध. स. अट्ठ. 348. आकासट्ठ त्रि., [आकाशस्थ], आकाश या दिव्य लोकों में स्थित, आकाश या अन्तरिक्ष से जुड़ा हुआ, ऊपर की ओर स्थित - हा पु., प्र. वि., ब. व. - आकासद्वाति आकासे विमानादीसु ठिता, बु. वं. अट्ठ. 50; - टुं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - आकासढ नाम भण्ड आकासगतं होति, पारा. 55; - हा स्त्री.प्र. वि., ए. व. - एसा पन, महाराज, पपटिका न भूमट्ठा न आकासट्ठा, मि. प. 176; - हानि नपुं., प्र. वि., ब. व. - पथविगतानि च ते रतनानि आकासट्ठानि च सयमेव उपगच्छिस्सन्ति, मि. प. 265 - क त्रि., उपरिवत् - दुका पु.. प्र. वि., ब. व. - तेसं हत्थतो आकासट्ठका देवा गहेत्वा साधुकीळितं कीळिसु. स. नि. अट्ठ. 1.249; आकासट्टकभूमट्ठकरतनानि सकतेजोभासितानि अहेसु. म. नि. अट्ठ. (उप.प.) 3.136. आकासकट्ठदेवता/आकासट्टदेवता स्त्री., कर्म. स. [आकाशस्थदेवता], स्वर्ग में रहने वाला देवता, दिव्य लोकों में स्थित दैवी प्राणी - ता' प्र. वि., ए. व. - बोधिसत्तो आकासट्ठदेवता अहोसि, जा. अट्ठ. 1.476; - ता' प्र. वि., ब. व. -- तासं देवतानं आकासट्टदेवता मित्ता होन्ति, खु. पा. अट्ठ. 96; ... पथविट्ठकनागा च आकासटकदेवता च, अ. नि. अट्ठ. 2.33; - नं ष. वि., ब. व. - आकासट्टकदेवतानं ताव मनस्सगन्धो योजनसते ठितानं आबाधं करोति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).309. आकासट्ठकविमान नपुं., कर्म. स. [आकाशस्थविमान], आकाश में स्थित प्रासाद या भवन, दिव्य भवन या आवास, दैवी वाहन - नं द्वि. वि., ए. व. - ... बीरणिया देवधीताय
For Private and Personal Use Only