________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आहुति
285
आहुनेय्यग्गि अट्ठ. 7.45; - ग्गी ब. व. - राजिसी यत्थ सम्मन्ति यज्ञीय विधान का मांगलिक कार्य, प्र. वि., ए. व. - आहुतग्गी समाहिता, जा. अट्ठ. 7.277.
आहुनपाहुनमङ्गलकिरिया, ध. स. अट्ठ. 408. आहुति स्त्री., आ + Vहु से व्यु. [आहुति], शा. अ., किसी आहुनपिण्ड पु., तत्पु. स., 1. आहुतपिण्ड, यज्ञ की आहुतियों देवता को उद्दिष्ट करके अग्नि में दी गई हवनसामग्री, ___ में दिया जाने वाला पिण्ड, यज्ञीय बलि, 2. सम्मान के हवनकुण्ड में हवनसामग्री डालना, ला. अ., सम्माननीय साथ दिया गया दान अथवा उपहार – ण्डं द्वि. वि., ए. व्यक्ति को सम्मानपूर्वक दिया गया दान - ति प्र. वि., ए. व. - आहुनेय्योति आनपिण्ड पटिग्गहेतं यत्तो, स. नि. व. – आहुति पग्गहिता... यहि किञ्चि अग्गिम्हि जुहितब्बं अट्ठ. 1.182. तं सब्बं आहुती ति वुच्चति, सु. नि. अट्ठ. 1.139; आहुतियोति आहुनेय्य त्रि., आ + हु का सं. कृ. [आहवनीय], शा. यं पहेणकसक्कारादिभेदं दिन्नदानं, दी. नि. अट्ठ. 1.137;- अ., यज्ञीय बलि प्रदान करने योग्य, ला. अ., सम्माननीय, तिं द्वि. वि., ए. व. - आहुनेय्यस्साति आहुतिं पटिग्गहेतु पूज्य, चीवर आदि 4 प्रत्ययों का दान पाने योग्य – य्यो युत्तरस. म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.70; आहुतिं निच्चं पग्गण्हाति, पु.. प्र. वि., ए. व. – आहुनेय्योतिआदीसु आनेत्वा हुनितब्बन्ति स. नि. 1(1).167; - तीनं ष. वि., ब. व. - आहुतीनं आहुनं, दूरतोपि आगन्त्वा सीलवन्तेसु दातब्बन्ति अत्थो, पटिग्गहो, जा. अट्ठ. 1.20; अप. 1.47; स. उ. प. के रूप चतुन्न पच्चयानमेतं अधिवचनं, महप्फलभावकरणतो तं में, परमा., लोका., पटिग्गहा. के अन्त. द्रष्ट..
आहुनं पटिग्गहेतुं युत्तोति आहुनेय्यो... सक्कादीनम्पि आहवनं आहुतिगन्ध पु., तत्पु. स., अग्नि में डाली जा रही हवनसामग्री अरहतीति वा आहवनीयो, इतिवु. अट्ठ. 252; सावक सङ्घो,
की गन्ध-न्धेन तृ. वि., ए. व. - ब्राह्मणा आहुतिगन्धेन आहुनेय्यो पाहुनेय्यो, दी. नि. 3.4; आहुनेय्यो पाहुनेय्यो धावन्ति, म. नि. 3.207.
दक्खिणेय्यो सुदुल्लभो, ना. रू. प. 1148; आनेत्वा आहुतिपिण्ड पु., तत्पु. स., अग्नि में डाली जाने वाली हुनितब्बन्ति आहुनं दूरतोपि आनेत्वा दातब्बदानं तं पटिग्गहेतू हवनसामग्री के रूप में चावल का पिण्ड (गोला) – ण्डं युत्तोति आहुनेय्यो, विसुद्धि. महाटी. 2.498; - य्यं पु., द्वि. द्वि. वि., ए. व. - आहुनं आहुतिपिण्डं समुग्गण्हन्ति, वि., ए. व. – आहुनेय्य सङ्घ, पाहुनेय्यं, दक्खिणेय्यं महाव, अट्ठ. 411; निच्चकाले आहुतिपिण्डं पग्गण्हाति, स. अञ्जलिकरणीयं, पारा. अट्ट, 1.199; आहुनेय्यन्ति आदीसु. नि. अट्ट, 1.181.
सारत्थ. टी. 2.69; - स्स ष. वि., ए. व. - आहुनेय्यस्स आहुन' नपुं.. [आहवन], शा. अ., यज्ञ में दी जाने वाली यक्खस्स ... तस्स सावकोहमस्मीति, म. नि. 2.55; -
आहुति, हवन, ला. अ., सम्मान, सत्कार - नं प्र. वि., य्या पु.. प्र. वि., ब. व. - 'आहुनेय्या, अ. नि. 1(1).156%; ए. व. - हवनं दानं आहुनं, विसुद्धि. महाटी. 2.308; आहुनं आहुनेय्या यजमानानं होन्ति, अ. नि. 1(1).79; स. उ. प. वुच्चति सक्कारो, आहुनं अरहन्तीति, दी. नि. अट्ठ. 3.160%; के रूप में साक. के अन्त. द्रष्ट; - सुत्त नपुं., अ. नि. आहुनं अरहतीति, विसुद्धि. महाटी. 1.264.
के कुछ सुत्तों का शीर्षक, अ. नि. 2(2).1.2: 3(1).117-118; आहुन नपुं., आहुति-पिण्ड - नं द्वि. वि., ए. व. - आहनं - ते सप्त. वि., ए. व. - छक्कनिपाते आहुनेय्यसुत्ते आहुतिपिण्डं समुग्गण्हन्ति, महाव. अट्ठ. 411.
"अस्थि ... दी. नि. अट्ठ. 3.155. आहुनपटिग्गाहक त्रि., [आहुतिप्रतिग्राहक]. 1. यज्ञ की आहुनेय्यग्गि पु., कर्म. स., 3 प्रकार की यज्ञीय अग्नियों में
आहुतियों को स्वीकार करने वाला, 2. सम्मान दिए जाने से एक, शा. अ., आहवनीय अग्नि, वह अग्नि, जिसमें योग्य, सम्माननीय - का पु., प्र. वि., ब. व. - मातापितूनं आहुतियां दी जाएं, ला. अ., 1. सम्मान अथवा सत्कार .... आहुनेय्याति आहुनपटिग्गाहका यस्स कस्सचिसक्कारस्स। देने योग्य माता-पिता-रूपी अग्नि, 2. सम्माननीय माताअनुच्छविका, जा. अट्ठ. 5.326.
पिता आदि के अनुताप का कारणभूत पुत्र आदि - अपरेपि आहुनपाहुन नपुं., यज्ञ एवं आहुति, आहुतियां देना एवं यज्ञ- तयो अग्गी – आहुनेय्यग्गि, गहपतग्गि, दक्खिणेय्यग्गि, विधान करना - वसेन तृ. वि., ए. व., क्रि. वि., यज्ञीय दी. नि. 3.174; रागग्गि ... आहुनेय्यग्गि ... इमे खो विधान एवं आहुति के द्वारा – आहुनपाहुनवसेन हुतम्पि भिक्खवे, सत्त अग्गी ति, अ. नि. 2(2).191; यस्स ते होन्ति सुहुतं. वि. व. अट्ठ. 129; हुतन्ति आहुनपाहुनवसेन दिन्नं माताति वा पिताति वा अयं वुच्चति ब्राह्मण आहुनेय्यग्गि, जा. अट्ठ. 4.18; चरिया. अट्ट. 32; - मङ्गलकिरिया स्त्री., अ. नि. 2(2).194; आहुनेय्यग्गीतिआदीसु आहुनं वुच्चति
For Private and Personal Use Only