SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 307
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir आहारकाल 280 आहारत्थिक 198; - रानं ष. वि., ब. व. - आहारानं निरोधेन, नत्थि दुक्खस्स सम्भवो, सु. नि. 752; स. उ. प. के रूप में, अड्डकोसका., अद्धवेलुवा., अना., अप्पा., उतु., उतुचित्ता., उपादिन्नका., एवमा., कवलिङ्कारा., कोसका., तदा., निप्परियाया., निरा., पच्चया., परित्ता., परियाया., फस्सा., बेलुवा., मग्गा., मनोसञ्चेतना., मिता., मिस्सका., यदा., लक्खा., वनमूलफला., विआणा., विसा., समन्ना., साला., सा., सुखा., सङ्घा. के अन्त. द्रष्ट... आहारकाल पु., तत्पु. स. [आहारकाल], भोजन लेने का समय - लं द्वि. वि., ए. व. - खिड्डावसेन आहारकालं अतिवत्तेत्वा कालं करोन्ति, सारत्थ. टी. 3.191; दी. नि. अट्ठ. 3.160. आहारकिच्च नपुं., तत्पु. स. [आहारकृत्य], भोजन ग्रहण करने का काम, भोजन-क्रिया, उदरपूर्ति का काम – च्चं' प्र. वि., ए. व. - न आहारकिच्चं अहोसि, जा. अट्ठ. 1.89; च्च द्वि. वि., ए. व. उपत्थम्भनादिवसेन आहारकिच्चं साध यिमानेसु पनेतेसु चत्तारि भयानि दट्ठबानि, स. नि. अट्ठ. 2.24; कबळीकाराहारं... आहारकिच्चं साधेति, अ. नि. अट्ठ. 3.301. आहारगिद्ध त्रि., तत्पु. स., आहार अथवा भोजन के प्रति लोभ-लालच रखने वाला, सांसारिक लाभ के प्रति लोभ करने वाला -द्धो पु०, प्र. वि., ए. व. - आहारगिद्धो लाभसक्कारप्पसुतो विचरति, थेरगा. अट्ठ. 1.266. आहारगेध पु., आहार-विषयक लोभ, भोजन के लिए दृढ़ इच्छा -धेन तृ. वि., ए. व. - अयं ब्राह्मणो आहारगेधेन मंदाने नीयोजेसी ति मञति, थेरगा. अट्ठ. 1.266. आहारगेधी त्रि., आहार के प्रति लालच करने वाला, सांसारिक सुख के प्रति आसक्त - धिनो पु., प्र. वि., ब. व. - गच्छाम छाता आहारगेधिनो, पे. व. 788. आहारचिन्ता त्रि., तत्पु. स. [आहारचिन्ता], भोजन के विषय में चिन्ता - य ष. वि., ए. व. - अप्पचिन्तायाति "अज्ज कहं आहारं लभिस्सामि, स्वे कह"न्ति एवं आहारचिन्ताय अभावेन, जा. अट्ठ. 3.275; - रहित क्रि, भोजन की चिन्ता से मुक्त, - तानं पु., ष. वि., ब. व., अप्पचिन्तसुखस्साति आहारचिन्तारहितानं अप्पचिन्तानमरियानं सुखं अस्सत्थीति अप्पचिन्तसुखो, तस्स तादिसेन सुखेन समन्नागतस्स, जा. अट्ठ. 3.275. आहारज त्रि., आहार से उत्पन्न – जं नपुं॰, प्र. वि., ए. व. - आहारतो जातं आहारज, विसुद्धि. 2.78; सुद्धट्टक, आकासो, लहुतादित्तयञ्च आहारजं नाम, मो. वि. टी. 69; कालेनाहारजं होति, सच्च. 59; - स्स नपुं., ष. वि., ए. क. - कबळीकारो आहारो आहारजस्स जनको, मोहवि. 76; जेसु सप्त. वि., ब. व. - आहारजेसुपि आहारो, विसुद्धि. 2.250. आहारट्ठिति स्त्री., तत्पु. स. [आहारस्थिति], भोजन पर पूरी तरह से निर्भर जीवन-स्थिति, आहार पर निर्भरता, प्र. वि., ए. व. - सा च ठिति द्विधा आरम्मणद्विति च आहारविति च, पेटको. 306; या आहारहिति या पुनभवाभिनिब्बत्तिका ठिति, पेटको. 307. आहारट्ठितिक त्रि., [आहारस्थितिक], कारणभूत अथवा प्रत्ययभूत आहार पर आश्रित, पोषक भोजन पर निर्भर - को पु., प्र. वि., ए. व. - आहारहितिको समुस्सयो, थेरगा. 123; "आहारद्वितिको समुस्सयो, इति दिस्वान चरामि एसन, थेरगा. अट्ठ. 1.267; अयं कायो आहारद्वितिको आहारं पटिच्च तिट्ठति, स. नि. 3.82; - का स्त्री., प्र. वि., ए. व. - आहारहितिकाति पच्चयट्ठितिका, दी. नि. अठ्ठ. .3.221; सारत्थ. टी. 1.212; विसुद्धि. महाटी. 1.224; वजिर. टी. 36; - ता स्त्री॰, भाव., आहार पर निर्भरता, भोजन पर पूरी तरह आश्रित होने की स्थिति, प्र. वि., ए. व. - सा पनायं आहारहितिकता निप्परियायतो, विसुद्धि. महाटी. 1.224. आहारता स्त्री., आहार का भाव., 1. वह जो स्थूल आहार हो अथवा जिसे कवलों अथवा ग्रासों के रूप में कण्ठ के नीचे ले जाया गया हो, 2. आहार-विषयक मानसिक चेतना, चार प्रकार का सूक्ष्म आहार - आहारताति कबळीकारो आहारो, अभि. अव. (पृ.) 87; सञआ चाहारता इति, अभि. अव. 814; "गाथाबन्धवसेन ग-कारस्स लोपं कत्वा आहारगता सा आहारता सा ति वृत्ता, आहारोयेव वा आहारता, तग्गता च स उपचारतो "आहारता ति वुत्ता, आहारे पटिक्कूलसाति अत्थो, अभि. अव. अभि. टी. 2.165. आहारत्तय नपुं, 3 प्रकार के आहारों का समुच्चय अथवा समूह - यं प्र. वि., ए. व. - चित्तुप्पादेसु सब्बत्थ आहारत्तयमीरितं, ना. रू. प. 180. आहारत्थिक त्रि., [आहारार्थिक], भोजन अथवा आहार पाने की इच्छा करने वाला - को पु., प्र. वि., ए. व. - घासत्थिकोति आहारत्थिको, जा. अट्ठ. 3.259; सचे आहारत्थिको, चरिया. अट्ठ. 156. For Private and Personal Use Only
SR No.020529
Book TitlePali Hindi Shabdakosh Part 01 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorRavindra Panth and Others
PublisherNav Nalanda Mahavihar
Publication Year2009
Total Pages402
LanguageHindi
ClassificationDictionary
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy